Intelligent, empatisch, sympathiek, aantrekkelijk, gezond en spontaan – wie zou haar kind deze eigenschappen niet toewensen? Met een goede opvoeding hopen ouders er het beste van te maken, maar wat betreft de genetische aanleg van hun kind zijn ze overgelaten aan de natuur. Filosoof Julian Savulescu vindt dat potentiele ouders de morele plicht hebben om de natuur een handje te helpen. Als ongewenste eigenschappen geelimineerd kunnen worden door embryoselectie of genetische manipulatie, ziet hij geen reden om dat niet te doen.
In de toekomst zullen we met gemak in goede fysieke en mentale gezondheid 150 jaar oud worden. Misschien zelfs 1000 jaar. Zolang we de schade die ons lichaam vanaf de geboorte oploopt maar tijdig repareren, staat niets een eeuwig leven in de weg. Dat stelt biogerontoloog Aubrey de Grey. Volgens hem is veroudering een ziekte en heeft hij als wetenschapper de plicht om daar een remedie tegen te vinden. ‘Ik kan niet voorkomen dat iemand overreden wordt door een vrachtwagen. Maar de meeste mensen overlijden nou eenmaal aan ouderdomsziektes. Als ik dat lijden kan voorkomen, hoe kan iemand daar op tegen zijn?’
We geloven graag dat we allemaal unieke persoonlijkheden zijn. Maar wat als dat beeld van wie we zijn, onze geliefde ‘ik’, louter een truc van het brein is? De Duitse filosoof Thomas Metzinger is ervan overtuigd dat dit het geval is. Hij ziet ons bewustzijn als een zuiver biologisch proces en stelt dat de nieuwe neurowetenschappelijke inzichten maar tot een conclusie kunnen leiden: het idee van een vaststaand ‘zelf’ is een door ons eigen brein gecreëerde illusie. Nu nieuwe technologieën het mogelijk maken steeds directer aan het brein te sleutelen is het volgens Metzinger hoog tijd om stil te staan bij de vraag: wie willen we eigenlijk zijn?
De bionische mens, de mens die geen tekortkomingen kent en bovenmenselijke prestaties levert, is niet langer een fantasiebeeld. We kijken allang niet meer op van het idee om delen van het lichaam te vervangen of te verbeteren en zo sterker, slimmer en sneller te worden. Maar als mens en techniek letterlijk versmelten, worden we dan behalve andere, ook ‘betere’ mensen? Of raken we juist iets menselijks kwijt? De Nederlandse techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek denkt van niet. Voor Verbeek is techniek eigen aan de mens en een onlosmakelijk deel van onze natuur. Hij vindt dan ook dat we techniek niet als vijand moeten zien en onze moraal moeten laten meebewegen met de veranderingen die technologie met zich meebrengt.
We zien de mens graag als het sluitstuk, de vervolmaking van de evolutie. Wij maken de dienst uit in een wereld die we steeds meer naar onze hand zetten. Maar nu computers en robots in rap tempo intelligent gedrag vertonen en steeds autonomer kunnen handelen, rijst de vraag: klopt dit beeld nog wel? Filosoof Nick Bostrom denkt van niet. Hij voorspelt dat er nog deze eeuw machines zullen zijn die de denkkracht van ‘ons’ mensen ver zullen overtreffen. Bostrom schetst een scenario waarin superintelligente systemen hun eigen gang gaan, zonder zich wat aan te trekken van de mens. Het risico dat machines ons gaan overvleugelen, of zelfs overheersen, is in zijn ogen zeer reëel.
Filosoof Michael Sandel gaf op 6 juni een publiekscollege in De Rode Hoed in Amsterdam. In het college daagde Sandel de aanwezigen uit om hun eigen waarheden kritisch onder de loep te nemen aan de hand van concrete ethische dilemma's uit de serie. Presentator Bas Heijne leidde het college in en hield een slotbetoog.
