Tijdens de Tweede Wereldoorlog stapten tienduizenden Belgen in het verzet tegen de Nazi’s. Hun kinderen getuigen over die oorlogsperiode. Wat deden hun ouders, waarom gingen ze in het verzet en hoe gevaarlijk was dat? Beseften ze welk risico ze namen en welke impact hun verzet kon hebben op hun omgeving? De kinderen herinneren zich de oorlogsperiode nog levendig. Hoe ze moesten zwijgen over wat ze thuis zagen en hoorden, en hoe bang ze waren dat de verzetsdaden van vader of moeder zouden worden ontdekt. Veel verzetslieden werden opgepakt door de Duitsers. Die arrestaties staan 75 jaar later bij vele kinderen nog op het netvlies gebrand. Sommige getuigen zagen hun vader of moeder nooit terugkeren uit Duitse gevangenschap. Vandaag blikken ze terug: was het dat allemaal waard? En welk gevoel overheerst: trots om wat ze deden? Of verbittering om het onherstelbare verlies?
September 1944. Het grootste deel van België is bevrijd, maar de oorlog is nog niet voorbij. Tienduizenden Belgen zitten nog vast in Nazi-concentratiekampen in Duitsland. De familie is niet op de hoogte van hun lot. Het is bang afwachten wie terugkomt en wie niet. En wanneer de overlevenden terugkomen, zijn hun verhalen zo gruwelijk dat haast niemand ze gelooft. De getuigen vertellen hoe zij de bevrijding in België meemaakten. Het was vaak erg dubbel: langs de ene kant vreugde om het einde van de bezetting, langs de andere kant de grote onzekerheid over het lot van vader of moeder. Maandenlang bleef die onzekerheid hun leven bepalen. Pas in de zomer van 1945 kwam er nieuws: had hun vader of moeder de kampen overleefd of niet? En in welke toestand? De verhalen over die kampen kwamen vaak pas veel later. Ze zijn zo gruwelijk dat het voor veel kinderen ook vandaag nog heel moeilijk is om te vertellen wat hun ouders in Duitse gevangenschap hebben doorgemaakt.
De oorlog is voorbij, maar in veel gezinnen van verzetslui blijft hij nog decennia lang elke dag aanwezig. En toch is spreken over die oorlog vaak taboe. Kinderen groeien op met de oorlogstrauma’s van hun ouders. Wie het oorlogsverleden oprakelt, rijt daarmee ook oude wonden open. Overlevenden van de kampen hebben vaak het gevoel dat ze hun verhaal enkel bij lotgenoten kwijt kunnen. Alleen wie het zelf heeft meegemaakt, kan begrijpen wat er in hen omgaat. De maatschappij zit niet te wachten op hun verhalen en neemt de vlucht vooruit. Oud-verzetsmensen kruipen in hun schulp en bouwen een muur om zich heen. Voor hun kinderen zijn de gevolgen van de oorlog bij hun ouders dagelijks zichtbaar: nachtmerries, woede-uitbarstingen, lichamelijke en geestelijke pijnen, stilzwijgen, verbittering. Ze moeten een manier vinden om er mee om te gaan en worstelen soms nu nog met de zoektocht om alles een plaats te geven.
In de jaren vijftig en zestig verenigen oud-verzetslieden zich en proberen ze te wegen op het publieke debat. Ze strijden voor een strenge bestraffing van collaborateurs en erkenning voor hun eigen verzetsdaden. Later verzetten ze zich met man en macht tegen de plannen om amnestie aan collaborateurs te verlenen. Dat die collaborateurs steeds vaker van zich laten horen, valt in verzetskringen niet in goede aarde. Hoe meer jaren verstrijken, hoe moeilijker het voor oud-verzetsmensen wordt om hun stem te laten horen. De herinnering aan wat zij deden tijdens de oorlog raakt vervaagd. Er ontstaan mythes die het imago van het verzet besmeuren. Rond het verzet hangt in de jaren zeventig een waas van avonturisme, banditisme en criminaliteit. Veel verzetsmensen zijn verbitterd door de scheefgetrokken herinnering aan hun daden.
De Tweede Wereldoorlog ligt ondertussen al 75 jaar achter ons, maar voor kinderen van verzetsmensen is hij nog dagelijks aanwezig. De oorlog heeft hun leven getekend. Hun engagement op sociaal en maatschappelijk vlak is gelinkt aan het verleden en velen zetten de strijd van hun ouders tegen het extremisme vandaag nog voort. Vele kinderen van het verzet maken zich zorgen over de erfenis van de daden van hun ouders. Ze kijken door die bril naar de actualiteit en hebben daar ook uitgesproken meningen over. Maar bovenal komt één boodschap altijd bovendrijven: nooit vergeten.
In de laatste aflevering analyseren een aantal experten de beeldvorming in Vlaanderen over het verzet. Waarom denken wij over het verzet wat we denken? Er zijn zo’n aantal beelden die rond het verzet hangen, die doorheen de jaren dominant zijn geworden. Wie over het verzet spreekt, zal vaak beginnen over de zogenaamde ‘septemberweerstanders’. Mensen die op het laatste moment in het verzet zijn gegaan, en zich dan tijdens de straatrepressie te buiten gingen aan wreedheden tegen verdachten van collaboratie. Maar stoelt dat beeld ook op werkelijkheid? En waarom zitten er geen verzetsstrijders in het collectieve geheugen in Vlaanderen? Het verzet heeft in Vlaanderen nooit echt kunnen rekenen op veel publieke belangstelling. De vaderlandslievende organisaties zijn er niet in geslaagd om met één stem naar buiten te treden. Er is in Vlaanderen altijd veel meer aandacht geweest voor de collaboratie dan voor het verzet. Het verzet kreeg nauwelijks aandacht in de populaire beeldcultuur en ook op academisch gebied was er weinig interesse. Die lacunes worden pas de laatste decennia ingevuld, maar als het gaat over beeldvorming over het verzet, houden veel mythes hardnekkig stand. In deze aflevering leggen historici uit hoe het komt dat Vlaanderen zo’n unieke omgang met dat verzetsverleden heeft gecultiveerd en proberen ze enkele hardnekkige foute denkbeelden de wereld uit te helpen. Komen aan het woord: Koen Aerts (UGent), Pieter Lagrou (ULB), Nico Wouters (CegeSoma), Dimitri Roden (Nationaal Gedenkteken van het Fort van Breendonk), Babette Weyns (UGent), Michèle Corthals (UA) en Bruno De Wever (UGent).
