Złote wizy, pranie brudnych pieniędzy i wspomaganie zamieszek. Jakie wnioski o rosyjskiej dezinformacji możemy wyciągnąć z jej działań na drugim końcu Europy?
Równo rok temu, w zamachu zginął rządzący Haiti Jovenel Moïse. Zleceniodawcy zabójstwa pozostają nieznani, ale sytuacja, w której w ogóle mogło do niego dojść, powstała na długo, zanim polityk został jeszcze głową państwa.
W Hiszpanii odbyły się właśnie wybory, których zwycięzcy nie są w stanie utworzyć rządu. Mogą go stworzyć przegrani, ale tylko przy wsparciu partii, które z Hiszpanią wolałyby wziąć rozwód. Dlaczego od dekady każde kolejne głosowanie przy urnach jest dla tego kraju takim problemem? To jest odcinek specjalny – pierwotnie nagrany w ramach podsumowań tygodnia, które tworzę dla osób wspierających Dział Zagraniczny w serwisie Patronite. Wyszedł na tyle szczegółowo, że w ramach wyjątku postanowiłem go też opublikować w kanałach otwartych.
W dniu publikacji tego odcinka Argentyńczycy wybierają swojego prezydenta, a dwa tygodnie później prezesa największego klubu piłkarskiego w kraju. Dlaczego oba te wydarzenia są ze sobą związane i czemu wynik tego drugiego może kiedyś zdecydować o zwycięzcy tego pierwszego?
https://thetvdb.com/series/dzial-zagraniczny/seasons/official/3
Od tego roku Zjednoczone Emiraty Arabskie będą kontrolować w Afryce teren o powierzchni całej Wielkiej Brytanii. Co to ma wspólnego z ratowaniem klimatu i dlaczego najprawdopodobniej jest wielką ściemą?
Na świecie jest dziś więcej łososi, niż kiedykolwiek w historii. Dlaczego więc coraz trudniej złowić je w rzekach i czy dziko żyjące osobniki da się jeszcze uratować przed katastrofą?
Peso Pluma jeszcze rok temu był kompletnie nieznany, dziś nawet Barack Obama ma go na swojej oficjalnej playliście. Dlaczego więc największa gwiazda meksykańskiej muzyki nie może grać w niektórych częściach kraju i co to ma wspólnego z morderstwem sprzed lat?
W najwyższych górach Europy wymyślono kurorty zimowe i upowszechniono narciarstwo. Dlaczego dziś jest tam zagrożone bardziej niż w innych częściach kontynentu?
W niedzielę w Salwadorze odbędą się wybory prezydenckie. Czy okażą się gwoździem do trumny tamtejszej demokracji i co wspólnego z dyktaturą mają konkursy piękności? Animacje: Maja Nowakowska / Brand Social Studio Jeżeli podoba Ci się ten materiał, to możesz mnie też wesprzeć dobrowolną wpłatą w serwisie Patronite ➞ https://patronite.pl/dzialzagraniczny
Wielka Brytania 200 lat temu wymyśliła kolej i zrobiła z niej jedną z kluczowych części swojej tożsamości. Dlaczego więc w czasie, gdy ten środek transportu przechodzi renesans w innych krajach Europy, na Wyspach jest w stanie agonalnym?
Giorgia Meloni zaczęła realizację planu, który ma przynieść Włochom wielkie wpływy w Afryce. Ostatni raz, gdy kraj tego próbował, rządził nim jej polityczny idol Benito Mussolini - czy Rzym znów skazany jest na klęskę i dlaczego symbolem tej poprzedniej jest kawa?
Rdzenni mieszkańcy Nowej Zelandii protestują przeciwko odbieraniu przyznanych im całkiem niedawno praw. Dlaczego strony konfliktu nie są tak oczywiste, jak się wydaje i co mają z nim wspólnego papierosy? Animacje: Maja Nowakowska / Brand Social Studio
Francja zapowiada zmianę zasad, na jakich przyznaje obywatelstwo w swoim najbiedniejszym departamencie. Jaki ma to związek z zamachami stanu, które wcześniej przeprowadzał jej najbardziej znany najemnik? Animacje: Maja Nowakowska / Brand Social Studio
Filipiny po raz kolejny w ciągu 25 lat próbują właśnie zalegalizować rozwody. Dlaczego do tej pory się to nie udało i co ma z tym wspólnego najmniejszy kraj świata? Animacje: Aleksandra Dębska / Brand Social Studio Jeżeli podoba Ci się ten materiał, to możesz mnie też wesprzeć dobrowolną wpłatą w serwisie Patronite ➞ https://patronite.pl/dzialzagraniczny
W Hiszpanii burzę wywołał rzekomo homoerotyczny wizerunek Jezusa na plakacie promującym największe obchody Semana Santa w tym kraju. Od ostatniej takiej awantury, równo 40 lat temu, wiele się jednak zmieniło - na szkodę tamtejszego Kościoła, ale z korzyścią dla święta. Animacje: Aleksandra Dębska / Brand Social Studio
Afryka Południowa zmaga się z najgorszą epidemią cholery od lat. Czemu więc zabrakło szczepionek przeciw tej chorobie, chociaż jeszcze na początku zeszłego roku specjalnie na taką okazję składowano kilkadziesiąt milionów jej dawek?
Brytyjskie rzeki są w tak fatalnym stanie, że przed najważniejszymi regatami wioślarskimi w kraju zawodnicy są ostrzegani przed kontaktem z wodą. Dlaczego jest tak źle w równą 35. rocznicę decyzji, która miała doprowadzić do ich oczyszczenia?
Trzy dekady temu Republika Południowej Afryki zalegalizowała prywatne hodowle, w których urodziło się dwa razy więcej lwów, niż żyje na wolności. Dlaczego więc teraz ich zabrania, choć równocześnie nie wie, co zrobić z tymi zwierzętami?
Unia Europejska podała Irlandię do sądu za to, że wciąż nie powstrzymała rozkopywania swoich torfowisk na opał. Dlaczego rząd boi się skończyć z tym zwyczajem, choć praktykuje go tylko 1 proc. mieszkańców?
Przez ostatnie dwie dekady Panama była najszybciej bogacącym się państwem Ameryki Łacińskiej. Ale wszystko na czym budowała sukces, właśnie się kończy. Czy coś mogą zmienić wybory prezydenckie, w których najpopularniejszy kandydat ukrywa się przed wymiarem sprawiedliwości w ambasadzie innego państwa?
W historii jak z telenoweli prezydent Kiribati chciał pogrążyć swoją przeciwniczkę polityczną i w rezultacie doprowadził do rozwiązania najważniejszego sądu w kraju. Przy okazji zwracając uwagę na sytuację, którą dzieli z kilkudziesięcioma innymi krajami świata, gdzie sędziami częściej zostają obcokrajowcy niż właśni obywatele.
Przez lata nikomu nie przeszkadzało, że w części Birmy królowały narkotyki, hazard i przemyt. Dlaczego więc od kilku miesięcy miejscowi przestępcy są masowo ekstradytowani do Chin?
W zakończonym sezonie piłkarskim w Hiszpanii wielkie sukcesy odniosły dwa kluby symbolizujące dążenia Basków i Katalończyków do niepodległości. To ironiczne, bo w tym samym czasie chęć do secesji w obu regionach wyraźnie spada.
W Australii właśnie zaczęła się zima, która według meteorologów może kolejny rok z rzędu pobić rekord wysokich temperatur. Dlaczego więc w tak ciepłym kraju co roku umiera z wyziębienia więcej osób niż w Szwecji?
W Polinezji zaczął się właśnie ruch na rzecz przyznania wielorybom osobowości prawnej. Czemu wcale nie jest to pomysł oderwany od rzeczywistości i co mają z nim wspólnego hiszpańskie świnie?
Rok temu dyktator Syrii obiecał sąsiadom, że skończy z produkcją narkotyku, który rozprowadza w całym regionie. Dlaczego wciąż tego nie zrobił i jak to się stało, że jego rodzina jest jego największym producentem na świecie?
Kobiety walczące w szeregach kolumbijskiej partyzantki FARC miały zakaz zachodzenia w ciążę i były zmuszane do aborcji. Gdy grupa podpisała porozumienia pokojowe, ich dawni towarzysze z dnia na dzień zepchnęli je do roli matek i gospodyń domowych. Autorka reportażu: Doma Matejko Czyta: Kamila Kalińczak Autorka ilustracji: Agata Endo Nowicka
Norwegia jest światowym prymusem w ochronie przyrody. Chyba, że chodzi o wilki – do nich strzela nawet w okresie ochronnym, mimo że są w tym kraju gatunkiem zagrożonym. Autorka reportażu: Ilona Wiśniewska Czyta: Kamila Kalińczak Autor ilustracji: Wojciech Wiśniewski | Taki Myk
W Portugalii, którą rządzi jedyny w Europie ciemnoskóry premier, coraz większą popularność zdobywa rasistowska skrajna prawica. To znak, że pół wieku po straceniu kolonii, kraj wciąż dopiero układa się z nabytą wówczas wielokulturowością. Autorka reportażu: Iza Klementowska Czyta: Kamila Kalińczak Autorka ilustracji: Malwina Pycia
Zak Kostopulos zasłużył na swój los – sugerują sądowi obrońcy sześciu mężczyzn oskarżonych o zakatowanie 33-latka. Głośne zabójstwo znanej drag queen pokazuje, że Grecja wciąż nie akceptuje osób wyłamujących się z konserwatywnych norm. Autor reportażu: Dionisios Sturis Czyta: Kamila Kalińczak Autor ilustracji: Patryk Hardziej
Drzemki w specjalnych kawiarniach, jadeitowe materace i appki od mnichów z Twittera. To tylko kilka ze sposobów, którymi Koreańczycy próbują sobie radzić z byciem najbardziej niewyspanym narodem świata. Autor reportażu: Roman Husarski Czyta: Kamila Kalińczak Autorka ilustracji: Maria Regucka
Jeszcze na początku XXI wieku drony były drogą bronią najzamożniejszych armii świata. Dziś stają się tak powszechne, nie tylko w rękach wojskowych, że można je już nazywać nowymi kałasznikowami. Autor reportażu: Paweł Pieniążek Czyta: Kamila Kalińczak Autorka ilustracji: Klawe Rzeczy / Ewelina Karpowiak
Szwajcaria zapełnia wakaty w niepopularnych zawodach setkami tysięcy imigrantów. Równocześnie utrzymuje ich w uregulowanej nielegalności: ich bezpieczeństwo zależy od tego, jak skutecznie są w stanie zacierać po sobie ślady. Autorka reportażu: Agnieszka Kamińska
Na czele San Marino stanęła pierwsza homoseksualna głowa państwa na świecie. Dlaczego jednak jego mieszkańców nie obchodzi tak historyczne wydarzenie?
W Kazachstanie więcej mieszkańców mówi płynnie po rosyjsku niż w języku narodowym. Od napaści Kremla na Ukrainę zaczyna się to jednak szybko zmieniać. Autorka reportażu: Ludwika Włodek Czyta: Kamila Kalińczak Autorka ilustracji: Aleksandra Pękala
Malta jest jedynym krajem Unii Europejskiej, który ma ostrzejszą ustawę antyaborcyjną niż Polska. Z czym mierzą się tam kobiety, które jednak zdecydują się na przerwanie ciąży?
Od czasu udaremnionego wojskowego zamachu stanu z 2016 r., rośnie liczba osób uciekających z Turcji. Najnowsza fala emigracji jest bezprecedensowo dobrze wykształcona, zastraszona i pozbawiona nadziei.
Tysiące młodych Tunezyjczyków wyjechało przez lata walczyć w szeregach Państwa Islamskiego. Wbrew pozorom, w większości nie pchnęła ich jednak do tego religia.
Stolica Transylwanii jest jednym z najlepszych miejsc do życia w całej Rumunii. Chyba, że jest się Romem - wtedy trzeba się męczyć w największym przyśmietniskowym getcie Europy. Autorka: Michalina Kowol Czyta: Kamila Kalińczak Autorka ilustracji: Kasia Kozakiewicz
W Kapsztadzie sąsiadują ze sobą luksusowe wille za miliony i nielegalnie postawione blaszane szopy. Ta bliskość to nie wyraz dobrego sąsiedztwa, tylko problemów mieszkaniowych najbardziej posegregowanego rasowo miasta RPA.
W Kolumbii, wbrew stereotypom o krajach latynoskich, bohaterami narodowymi nie są piłkarze, tylko kolarze. Chyba, że są kobietami, dla nich zdobycie popularności jest trudniejsze, niż podjazdy na górskich odcinkach. Autorka: Doma Matejko Czyta: Kamila Kalińczak Autorka ilustracji: Olga Korban
Bośnia i Hercegowina jest najszybciej wyludniającym się krajem świata, już niedługo ma stracić ponad połowę swoich obywateli. Nigdzie nie widać tego lepiej niż w Glamoču, gdzie jest wszystko, tylko nie ludzie.
Trzy dekady przed Holokaustem Niemcy dokonali ludobójstwa w Namibii. Na tutejszych ulicach wciąż jest mnóstwo upamiętnień oprawców. Dziś Namibijczycy przeprowadzają dekolonizację, ale już nie polityczną, a kulturową. Autor: Zbigniew Rokita Czyta: Kamila Kalińczak Autorka ilustracji: Katarzyna Bogdańska
Projekt Tygrys to największy w historii ludzkości program ochrony innego gatunku. A także największa katastrofa. Autor: Krzysztof Story Czyta: Kamila Kalińczak Autor ilustracji: Paweł Ponichtera
Morze Aralskie, jeszcze w połowie XX wieku czwarte największe jezioro na świecie, dziś jest prawie całkowicie wyschnięte. Mimo to tysiące ludzi wciąż woli mieszkać na jego nieistniejącym wybrzeżu, niż szukać szczęścia gdzieś indziej. Autorka: Emilia Sułek Czyta: Kamila Kalińczak Autorka ilustracji: Kira Pietrek
Biali Holendrzy zapewniają, że kolor skóry nie jest dla nich istotny. Czarni Holendrzy mają na ten temat inne zdanie.
Park Narodowy Doñana to największy rezerwat przyrody w Europie. A zarazem jeden z najbardziej zagrożonych na całym kontynencie. Nagranie i montaż reportażu: Michalina Kowol Mastering dźwięku: Katarzyna Szczerba Głosów lektorskich użyczyli: Karolina Głowacka (@RadioNaukowe ) i Michał Targoński Autor Ilustracji: Marcin Wolski
Tajlandia, choć właśnie powraca do prohibicji, przez chwilę była jedynym państwem w Azji, gdzie każdy mógł legalnie kupić marihuanę. To, że w ogóle doszło do legalizacji, zawdzięczała grupce aktywistów i głębokim wierzeniom ludowym.
W mediach od kilku lat krąży informacja, że w Hiszpanii porzuca się 50 tysięcy chartów rocznie. Ale czy ta liczba jest prawdziwa? I dlaczego problem jest tak wielki właśnie w tym kraju?
Bahrajn kreuje się na oazę pokoju i ostoję religijnej wolności na Bliskim Wschodzie. Ale to pokój oparty na strachu. Autorka reportażu: Anna Mikulska Czyta: Kamila Kalińczak Autorka ilustracji: Marta Róża Żak
Kilkanaście lat temu mieszkańcy Nepalu obalili powszechnie znienawidzonego króla. Dlaczego więc dziś domagają się jego powrotu?
Singapur cieszy się sławą jednego z najbezpieczniejszych i najlepszych krajów do życia. Żeby podtrzymać ten wizerunek, łamie własne społeczeństwo biciem w szkołach i zabijaniem w więzieniach. Autorka reportażu: Aleksandra Wiśniewska Czyta: Kamila Kalińczak
Bokserzy z Kambodży wychodząc do ringu reprezentują wielowiekową tradycję i honor całego kraju. Ale czasami biją się przede wszystkim z własnymi kompleksami.
Czerkiesi, którzy w XIX wieku uciekli przed ludobójstwem do współczesnej Turcji, w nowej ojczyźnie osiągnęli sukcesy na wszystkich polach. Dziś część z nich alarmuje, że płacą za to stratą własnej kultury. O sytuacji mniejszości etnicznych w Turcji opowiada Adam Balcer z Kolegium Europy Wschodniej.
Prezydent Rumunii jest etnicznym Niemcem, były premier etnicznym Węgrem - te dwie mniejszości przez długi czas współkształtowały charakter kraju. Czy zagrożeniem może być dla nich rosnąca niespodziewanie w siłę skrajna prawica? O wielokulturowym charakterze państwa opowiada Kamil Całus: analityk ds. Rumunii i Mołdawii w Ośrodku Studiów Wschodnich.
W ciągu dekady w Libii wydatnie wzrosły przypadki wielożeństwa, ale też rozwodów. Jedne i drugie odzwierciedlają, jak równa dekada wojny domowej zmieniła aspiracje oraz potrzeby młodego pokolenia. O życiu rodzinnym w cieniu konfliktu opowiada dr Magdalena El Ghamari z Pracowni Bezpieczeństwa Kulturowego Collegium Civitas.
W Dreźnie trwa proces mężczyzn oskarżonych o jedną z największych kradzieży w historii Niemiec. Wszyscy należą do jednej rodziny, najbardziej znanej spośród odpowiedzialnych za tak zwaną przestępczość klanową. Co to za zjawisko i czy naprawdę ma takie rozmiary, jak przedstawia to część lokalnych mediów? O różnych odcieniach niemieckiego półświatka opowiada dr Agata Kałabunowska z Instytutu Zachodniego w Poznaniu.
Z jednej strony samobójstwa znanych osób, z drugiej publiczna samokrytyka innych celebrytów za to, że w przeszłości dręczyli rówieśników. Korea Południowa zaczyna się mierzyć z rozpowszechnioną praktyką pastwienia się nad słabszymi, która zaczyna się jeszcze w szkole, utrwala się podczas obowiązkowej służby wojskowej i przenosi się na stosunki zawodowe. O źródłach tej przemocy psychicznej opowiada Roman Husarski z Instytutu Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor książki „Kraj niespokojnego poranka” i prowadzący bloga Wloczykij.org.
Przez kilkadziesiąt lat większość Birmańczyków miała w głowie obraz mniejszości etnicznych jako handlujących narkotykami partyzantów, którzy dążą do rozpadu ich kraju. Teraz tysiące młodych ludzi przechodzi u nich szkolenie wojskowe i przeprowadza ataki terrorystyczne na państwowe placówki. Czy ten nowy front może zaszkodzić juncie, która (korzystając z uwagi świata skupionej na Ukrainie) zaczęła właśnie dokonywać zbrodni wojennych? O różnych odcieniach tego konfliktu opowiada dr hab. Michał Lubina z Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor książek "Birma: centrum kontra peryferie" i "Birma. Historia państw świata w XX i XXI w.".
W lutym suahili zmienił się z języka roboczego Unii Afrykańskiej, na język oficjalny. To już najbardziej rozpowszechniona mowa na całym kontynencie, która zdaniem wielu jego mieszkańców (w tym nigeryjskiego noblisty z literatury Wole Soyinki) byłaby świetnym narzędziem dla ich lepszej komunikacji. Ale czy to nie przesadzone nadzieje, skoro trudności we wzajemnym zrozumieniu się mają nawet obywatele krajów, gdzie jest nauczana w szkołach? O specyfice suahili opowiada dr hab. Beata Wójtowicz: kierowniczka Katedry Języków i Kultur Afryki na Wydziale Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego.
Z wszystkich morderstw popełnionych w zeszłym roku w Izraelu, w aż 70 proc. przypadków ofiara i sprawca wywodzą się z lokalnej społeczności arabskiej. Gdzie leżą źródła tej przemocy i dlaczego policja, mimo pogłębiania się problemu od lat, rozwiązuje zaledwie co czwartą sprawę? O przyczynach bezprawia w arabskich miasteczkach Izraela opowiada Jarosław Kociszewski: były korespondent Polskiego Radia na Bliskim Wschodzie, redaktor naczelny portalu Nowa Europa Wschodnia, współzałożyciel podcastowej agencji produkcyjnej Free Range Productions.
Większość światowego kakao, niezbędnego składnika czekolady, pochodzi z jednego kraju: Wybrzeża Kości Słoniowej. Ale jego miejscowe uprawy wiążą się z katastrofą ekologiczną, przymusową pracą dzieci i wyzyskiem ekonomicznym. Czy te trendy da się odwrócić? O kakaowej gospodarce Wybrzeża Kości Słoniowej opowiada dr Błażej Popławski: członek Polskiego Towarzystwa Afrykanistycznego i współautor (razem z Katarzyną Szeniawską) książki "Gorzka czekolada. Społeczne aspekty uprawy kakao w Wybrzeżu Kości Słoniowej".
Pół roku temu Światowa Organizacja Zdrowia zatwierdziła pierwszą szczepionkę przeciw malarii, co daje wielkie nadzieje w walce z chorobą zabijającą pół miliona ludzi rocznie. Ale równocześnie jej zasięg występowania ciągle się rozszerza. Czy ocieplanie się klimatu sprawi, że po kilkudziesięciu latach przerwy wróci do Europy? O walce z malarią opowiada dr Aneta Afelt z Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytutu Badawczego Rozwoju w Montpellier.
Przed 60. rocznicą niepodległości na Jamajce słychać głosy, żeby dopisać Boba Marleya do oficjalnej listy bohaterów narodowych. Czemu nie zrobiono tego przez cztery dekady od jego śmierci i dlaczego sprawa nie jest przesądzona nawet dziś? O niejednoznacznym postrzeganiu buntu na Jamajce opowiada dr Bartosz Wójcik, adiunkt dydaktyczny w Katedrze Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie.
Od wywołania przez Rosję wojny z Ukrainą, do Tbilisi przyjechało sześciokrotnie więcej rosyjskich imigrantów, niż ukraińskich uchodźców. Dlaczego dopiero najnowsi przybysze wzbudzają otwartą niechęć Gruzinów, chociaż w 2008 r. ci ostatni też zostali zaatakowani przez Kreml? O tym, jak w ciągu ostatnich kilku tygodni zmieniła się gruzińska stolica opowiada Stasia Budzisz: reporterka i autorka książki "Pokazucha. Na gruzińskich zasadach".
Chile przechodzi największą suszę w swojej historii, władze stolicy zapowiadają odcinanie wody w kranach. Za tę ostatnią odpowiadają jednak podmioty komercyjne, bo przed laty kraj w całości sprywatyzował swoje zasoby. Dlaczego niewidzialna ręka okazała się nie działać? O chilijskim braku wody opowiada Mateusz Mazzini, reporter związany z "Gazetą Wyborczą" i tygodnikiem "Polityka".
Cypryjski Kościół Prawosławny był przez lata ucieleśnieniem lokalnego ducha do tego stopnia, że pierwszym prezydentem niepodległej wyspy został arcybiskup. Dziś hierarchowie są tak skonfliktowani w sprawie wyboru jego następcy, że być może wyrzucą do kosza wieloletnią tradycję. Co mają z tym wspólnego Rosja i Ukraina? O roli społecznej Kościoła Cypru opowiada dr hab. Przemysław Kordos z Pracowni Studiów Helleńskich Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego.
Prezydent Meksyku ogłosił zatrudnienie 500 lekarzy z Kuby - będzie to kolejna z misji medycznych, które Hawana wysyła do kilkudziesięciu krajów świata. Zarabia na nich więcej niż na turystyce, a mieszkańcy wyspy mają najlepszy dostęp do opieki zdrowotnej w całej Ameryce Łacińskiej. Problem w tym, że równocześnie nie ma ich czym leczyć. O paradoksach kubańskiej medycyny opowiada Joanna Szyndler: reporterka i autorka książki "Kuba-Miami. Ucieczki i powroty".
Do południowej granicy USA dotarło już w tym roku 200 tys. osób z Gwatemali, Salwadoru i Hondurasu. Wcześniej musiały jednak przedostać się przez Meksyk, który z państwa kilka lat temu nie robiącego im z tego powodu problemów, przeistoczył się ostatnio w głównego zaporowego. Skąd ta zmiana? O problemach środkowoamerykańskich migrantów w ostatnim kraju przed Stanami opowiada Ola Synowiec: reporterka i współautorka (razem z Arkadiuszem Winiatorskim) książki "Na poboczu Ameryk. Pieszo z Panamy do Kanady".
Wbrew stereotypowi o stepowym życiu, połowa wszystkich obywateli Mongolii mieszka w stolicy, a co trzeci z nich nie skończył jeszcze 34. roku życia. Nikt nie wyraża dziś ich aspiracji trafniej, niż lokalni raperzy, którzy pozują w teledyskach równocześnie na Czyngis-chana i 2Paca. O mongolskim duchu przełożonym na bity opowiada Pau Szczap: mongolistka i ułanbatorystka z Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego.
Dwa miesiące temu talibowie ogłosili zakaz handlu opium, którego Afganistan jest największym producentem na świecie. Za swoich poprzednich rządów przed 20 laty, byli jedyną władzą, której udało się ograniczyć ten rynek. Ale czy mogą powtórzyć ten wyczyn dziś, gdy uprawa maku, z którego otrzymuje się tę substancję, jest głównym źródłem utrzymania miejscowych rolników, a gospodarka upada? O roli narkotyków w życiu codziennym Afganistanu opowiada Jagoda Grondecka: reporterka i korespondentka pracująca w tym kraju.
Europejscy winiarze od początku roku mierzą się z brakami na rynku szkła, z ich powodu niektórzy muszą rozlewać swój produkt do butelek w typie niezgodnym z tradycją. Równocześnie coraz więcej tego alkoholu sprzedaje się już w zupełnie innych opakowaniach, np. puszkach. Czy to początek trwałych zmian, po których wino w butelce stanie się luksusem dla bogatych? O tym, dlaczego Cabernet Sauvignon nie jest skazane na szkło, opowiada Tomasz Prange-Barczyński: redaktor naczelny magazynu "Ferment. Pismo o winie", autor felietonów winiarskich w Radiu 357 i współautor książki "Włochy. Opowieści o regionach, winach i ludziach".
Grenlandzcy Inughuici byli przez wieki najdalej osiedlającym się na północy ludem na Ziemi, pozbawionym kontaktu z południem wyspy. Jego mieszkańcy sprawują dziś jednak władzę polityczną nad całym terytorium i tak ustawiają system, żeby zmusić współobywateli z północy do jej porzucenia. Czy oznacza to niechybny koniec ich kultury? O życiu codziennym w jednym z najbardziej nieprzyjaznych człowiekowi miejsc na Ziemi opowiada Ilona Wiśniewska: reporterka i autorka książki "Migot. Z krańca Grenlandii".
Choć demonizowane przez zachodnią popkulturę, w Haiti vodu to część życia codziennego. Czym jednak jest naprawdę dla mieszkańców tego kraju: religią, filozofią, kodeksem postępowania, czy formą psychoterapii? O różnych obliczach haitańskiego vodu opowiada prof. Józef Kwaterko z Instytutu Romanistyki na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Prezydent Tadżykistanu twierdzi, że jego wojska zwalczają w Górskim Badachszanie grupy przestępcze. Tamtejsi mieszkańcy odpowiadają, że mundurowi aresztują liderów społecznych i mordują cywilów. Skąd ta eskalacja przemocy w regionie zasiedlonym przez niewielką część obywateli? O specyfice Górskiego Badachszanu opowiada dr Ludwika Włodek: kierowniczka specjalizacji Azja Środkowa w Studium Europy Wschodniej i Azji Środkowej Uniwersytetu Warszawskiego. Nagrania możesz odsłuchać na stronie: https://dzialzagraniczny.pl/
Trzy lata temu Sudańczycy obalili swojego dyktatora. Dziś znów wychodzą na ulice, bo jego najbliżsi współpracownicy wrócili do władzy. Co mają z tym wspólnego kolor skóry i ludowe opowieści? O (nie)zmieniającej się sytuacji w Sudanie opowiada dr hab. Maciej Kurcz, antropolog z Instytutu Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Nagrania możesz odsłuchać na stronie: https://dzialzagraniczny.pl/
W poniedziałek Tunezyjczycy poparli nową konstytucję, która daje prezydentowi niemal nieograniczoną władzę. To koniec demokracji parlamentarnej, którą kraj wywalczył jako jedyny z biorących udział w Arabskiej Wiośnie. Mimo to, protesty są nieliczne, a do urn pofatygował się tylko co trzeci uprawniony. Skąd ta apatia? O aktualnej sytuacji w Tunezji opowiada Dalia Mikulska: pracowniczka humanitarna i reporterka specjalizująca się w krajach Afryki Północnej oraz Bliskiego Wschodu.
W lipcu wschodnią Australię nawiedziła powódź, już trzecia w ciągu półtora roku. Według opublikowanego w tym samym czasie rządowego raportu, od połowy poprzedniej dekady z powodu katastrof wywołanych zmianą klimatu, degradacji uległy wszystkie krajowe ekosystemy i wyginęło w nich więcej gatunków zwierząt, niż na jakimkolwiek innym kontynencie. Jak zmienia to podejście tamtejszych mieszkańców do węgla, którego ich ojczyzna jest drugim największym eksporterem na świecie? O zmaganiach Australii z katastrofą klimatyczną opowiada Bartek Twaróg, dokumentujący protesty australijskiej ludności rdzennej.
Choć rzadko się o tym mówi, to w rwandyjskim ludobójstwie z 1994 r. wzięło udział tysiące kobiet. Czym ich rola różniła się od mężczyzn i jak dziś próbują wrócić do społeczeństwa po wieloletnich odsiadkach? O zmaganiu się rwandyjskich zbrodniarek ze swoją przeszłością opowiada Natalia Ojewska: reporterka pisująca dla Wall Street Journal i autorka książki "Zabiłam. Historie matek skazanych za zbrodnię ludobójstwa w Rwandzie".
Kanada właśnie zabroniła polowań na baribale na obszarze wielkości Krety. Chociaż zakaz dotyczy niedźwiedzi czarnych, to w rzeczywistości ma uchronić od zniknięcia jedyną na świecie ich grupę, której futro jest białe. O tym, kim są niedźwiedzie-duchy, opowiada Kamila Kielar: reporterka, autorka podcastu Drzazgi Świata.
Przez wiele wieków mięso delfinów pozwalało przetrwać mieszkańcom archipelagu, gdzie nie da się uprawiać rolnictwa na większą skalę. Choć dziś coraz rzadziej je jadają, a źle organizowane łowy oburzają nawet samych myśliwych, to wciąż przytłaczająca większość jest za podtrzymaniem tej tradycji. O znaczeniu grindadrápu dla farerskiej tożsamości opowiada Urszula Chylaszek, autorka książki "Kanska. Miłość na Wyspach Owczych".
Zjednoczone Emiraty Arabskie dostosowują weekendy już nie do islamskiego dnia modlitwy, tylko norm zachodnich, wprowadzają pierwszy kodeks cywilny w tej części świata i sugerują nadawanie obywatelstwa obcokrajowcom. Czy kraj, który powstał zaledwie pół wieku temu i gdzie rdzenni mieszkańcy stanowią tylko 10 proc. ludności, jest gotowy na zmianę tożsamości? O wyobrażaniu się Emiratczyków opowiada Anna Dudzińska: reporterka Radia 357 i autorka książki "Dubaj. Miasto innych ludzi".
Algorytmy AI są już tak zaawansowane, że potrafią tworzyć zdumiewająco dokładne ilustrację na dowolny zadany temat. Ale ich wizja świata nie obejmuje obszarów poza zachodnim światem kulturowym. Czy mogą to zmienić Chiny, wprowadzające w życie rekordową ilość rozwiązań opierających się na sztucznej inteligencji? O świecie widzianym z perspektywy AI opowiada prof. Aleksandra Przegalińska z Katedry Zarządzania W Społeczeństwie Sieciowym Akademii Leona Koźmińskiego.
Erytrejczyk Biniam Girmay był jedną z największych gwiazd tegorocznego Giro d'Italia. Ale to wyjątek od reguły: pierwsi czarnoskórzy kolarze z Afryki pojawili się na Tour de France dopiero w 2015 r., w ostatniej edycji znów nie było żadnego. Skąd ten brak zawodników osiągających dobre wyniki na innych wyścigach i czy sytuację zmienią mistrzostwa świata odbywające się za trzy lata w Rwandzie? O wyzwaniach dla kolarzy z Afryki Subsaharyjskiej opowiada Marta Wiśniewska, redaktorka portalu NaSzosie.pl.
Mimo szalejącej inflacji i ciągłych podwyżek większości towarów, argentyński rząd utrzymuje niskie ceny regulowane yerba mate, której tysiące ton rozdaje najuboższym w paczkach żywnościowych. To dlatego, że napar z tej rośliny jest w tym kraju uważany za równie podstawowy produkt spożywczy, co chleb. Dlaczego więc zawód jej zbieracza jest jednym z najgorszych w całej Argentynie? O blaskach i cieniach yerba mate opowiada Paweł Piwowar ze sklepu DobreZiele.pl
Niespodziewanie wielkim hitem sezonu w Brazylii jest telenowela "Pantanal". To remake produkcji sprzed trzech dekad, kiedy nadająca ją stacja Globo decydowała równocześnie o tym, przy czym bawią się Brazylijczycy i kogo powinni wybierać w wyborach. Czy w czasach, gdy stali się jednymi z najaktywniejszych użytkowników internetu na świecie, telewizja może dalej liczyć na takie wpływy? O oddziaływaniu Globo na brazylijską debatę publiczną opowiada dr Monika Sawicka z Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Uniwersytetu Jagiellońskiego, członkini fundacji Terra Brasilis.
Dobiega końca debiutancki sezon LIV, najbogatszej ligi golfowej na świecie. Choć oferuje zawodnikom bajeczne wypłaty i wprowadza rozwiązania przyjazne dla telewidzów, to wzbudza wielkie kontrowersje, bo jest w całości własnością Arabii Saudyjskiej. W jaki sposób jej pieniądze zmieniają właśnie ten sport? O golfowej wojnie domowej opowiada Jacek Person, komentator w Golf Channel Polska, Eurosporcie, Canal+ i Viaplay.
Prezydent RPA zapewnia publicznie, że jego kraj "nie jest ksenofobiczny". Chodzi mu nie o obowiązujący w przeszłości rasistowski system apartheidu, tylko zjawisko nazywane przez miejscowych socjologów afrofobią. Z jej powodu czarni obywatele kraju prześladują imigrantów o tym samym kolorze skóry, co jakiś czas dopuszczając się nawet pogromów. O źródłach i następstwach tej ksenofobii w RPA opowiada dr Jędrzej Czerep, analityk ds. afrykańskich w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych.
Dwóch bliskich doradców prezydenta podaje się do dymisji po oskarżeniach znanego gangstera. Wyjście innego znanego przestępcy z więzienia skutkuje pobiciami przeciwników politycznych jego kolegi. Czy Turcja wraca do lat 90., gdy gangi ściśle współpracowały z jej tajnymi służbami? O skomplikowanych związkach polityki i przestępczości zorganizowanej opowiada Adam Balcer z Kolegium Europy Wschodniej.
Greckie uczelnie wyższe zaczęły nowy rok akademicki od policyjnych nalotów i tysiąca funkcjonariuszy patrolujących kampusy. Według rządu, te ostatnie stały się schronieniem dla przestępców handlujących narkotykami. Czy są oni jednak przyczyną, czy objawem problemów trawiących miejscową edukację? O burzliwym życiu akademickim w Grecji opowiada dr hab. Przemysław Kordos z Pracowni Studiów Helleńskich Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego.
Planowane porwania następczyni tronu i premiera, morderstwo najbardziej znanego dziennikarza w kraju, oraz prywatna izba tortur. To tylko kilka elementów wojny gangów toczonej w Holandii, najważniejszym kokainowym punkcie tranzytowym w Europie. Czy zagrożenie jest jednak tak wielkie, jak sugerują to nagłówki? O życiu przestępczym Holandii opowiada Kamil Bałuk, reporter i niderlandysta.
Od 1 października Dublin zezwala na sprawdzanie swoich prawdziwych danych osobowych ludziom, którzy przeszli przez krajowy system adopcyjny. W jego ramach przymusowo odbierano dzieci samotnym matkom, wielokrotnie fałszując ich papiery. Czemu budząca dziś powszechne oburzenie praktyka trwała aż 80 lat? O irlandzkich rozliczeniach z przeszłością opowiada prof. Wawrzyniec Konarski: politolog i rektor Akademii Finansów i Biznesu Vistula.
Sherine, wielka gwiazda egipskiego popu, została wbrew swej woli zamknięta przez rodzinę w szpitalu. Czy można jednak mówić o skandalu, skoro ubezwłasnowolnienie jest dla wielu jej rodaczek po prostu codziennością? O samoorganizacji Egipcjanek w walce o swoje prawa opowiada Dalia Nazmi z Katedry Arabistyki i Islamistyki Uniwersytetu Warszawskiego, tłumaczka języka arabskiego.
Elena Poniatowska wywołała burzę w mediach społecznościowych, otwarcie krytykując prezydenta. Do tej pory pokładała w nim nadzieje na naprawę bolączek Meksyku, które opisywała w głośnych reportażach. Dlaczego, mimo upływu kilkudziesięciu lat, są wciąż aktualne? O życiu i twórczości najważniejszej meksykańskiej pisarki opowiada Magda Melnyk, redaktorka prowadząca magazyn Liberté i autorka książki "Meksyk, moja miłość. Historia Eleny Poniatowskiej".
Podczas konfliktów zbrojnych mężczyźni padają ofiarami gwałtów wielokrotnie rzadziej niż kobiety, ale i tak znacznie częściej, niż wskazują na to statystyki. Społeczna homofobia dodatkowo utrudnia im zmierzenie się z traumą, przez co z ofiar, stają się potem sprawcami. O zmaganiach męskich ofiar tej zbrodni opowiada Wiola Rębecka-Davie: psychoanalityczka badająca zespół stresu pourazowego po wojennym gwałcie, autorka książki "Rape: A History of Shame. Diary of the Survivors".
Od ponad dwóch miesięcy w Iranie nie wygasają protesty domagające się likwidacji obecnego systemu politycznego. Ale wśród jego zwolenników też słychać od dawna, że nie wyraża już rewolucyjnych ideałów sprzed lat. Jakie pretensje do elit mają religijni konserwatyści? O naprawianiu "błędów i wypaczeń" przez ajatollahów opowiada Marcin Krzyżanowski, iranista z Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W latach 90. turbo-folk kojarzył się z serbskim nacjonalizmem i zbrodniarzami wojennymi. Dziś jest pełen niezależnych kobiet i homoerotycznych teledysków. Czy można jednak jeszcze w ogóle mówić o jednym gatunku muzycznym? O stereotypach na temat turbo-folku opowiada Marta Szpala, analityczka ds. bałkańskich z Ośrodka Studiów Wschodnich, oraz Instytutu Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Specjalnością polskiego dziennikarstwa stał się reportaż literacki. Gdzie jednak przebiega granica pomiędzy faktografią, a beletrystyką? W specjalnym odcinku świątecznym, o warsztacie reporterskim debatuję z Mariuszem Szczygłem, autorem książki "Fakty muszą zatańczyć".
Nieudany zamach stanu w Niemczech, choć operetkowy, nie był wcale czymś nowym. Podobne scenariusze od lat pisują inne grupy ekstremistów - czasami wspierane przez mundurowych, którzy mają je zwalczać. O przenikaniu się tych dwóch światów opowiada dr Agata Kałabunowska, autorka książki "Skrajna prawica we współczesnych Niemczech. Ujęcie ideologiczne".
Tajwan zamieszkuje procentowo więcej Aborygenów niż Australię. Choć przez lata ulegali przymusowej sinizacji, dziś stają się symbolem lokalnej tożsamości - tylko czy sami zdołają utrzymać jeszcze własną? O tajwańskiej ludności rdzennej opowiada dr Maciej Gaca z Instytutu Nauk o Kulturze Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, w latach 2015-2019 szef Biura Polskiego w Tajpej.
Miliarder Bidzina Iwaniszwili sprowadza kilkusetletnie drzewa do swojego prywatnego parku, czasami paraliżując z tego powodu części Gruzji. Co to mówi o jego pozycji i czy może jej zagrozić wymuszana właśnie na tym kraju przez Unię Europejską ustawa anty-oligarchiczna? O dendrologicznej pasji najbogatszego Gruzina opowiada Stasia Budzisz: reporterka i autorka książki „Pokazucha. Na gruzińskich zasadach”. Nagrania możesz odsłuchać na stronie: https://dzialzagraniczny.pl/
Bahamy zaledwie kilka lat temu pozbyły się łatki raju finansowego. Dziś ich reputacja znowu jest zagrożona z powodu oszustw trzeciej największej giełdy kryptowalut na świecie, która miała siedzibę w tym kraju. Dlaczego mimo tego skandalu, wyspy wciąż stawiają na ten wirtualny pieniądz? O trudnym podnoszeniu się Bahamów z kolan opowiada dr Bartosz Wójcik, adiunkt dydaktyczny w Katedrze Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie i współprowadzący (razem z Olgą Godlewską) Podcast Zamorski.
Komisja Europejska odebrała Węgrom część unijnego finansowania, w tym dla programu wymiany studentów Erasmus. Dzieje się to w momencie, gdy uczelnie publiczne są przejmowane przez prywatne fundacje powiązane z rządem, a na ulicach Budapesztu demonstrują tysiące licealistów. Co to wszystko oznacza dla młodych Węgrów, którzy chcą się kształcić na europejskim poziomie? O bolączkach węgierskiej edukacji opowiada dr Dominik Héjj: założyciel serwisu kropka.hu i autor książki "Węgry na nowo. Jak Viktor Orbán zaprogramował narodową tożsamość".
Według słów premiera Albanii, w tym roku kraj w ograniczonym zakresie zalegalizuje marihuanę. Od lat i tak jest jednym z jej największych producentów na świecie. Dlaczego do tej pory państwo nie dało rady zwalczyć upraw i co może zmienić regulacja? O przestępczości narkotykowej na Bałkanach opowiada Małgorzata Rejmer: reporterka i autorka książki "Błoto słodsze niż miód. Głosy komunistycznej Albanii".
Nikt w historii Brazylii nie ścigał jeszcze z taką zaciętością ludzi zagrażających jej demokracji, jak robi to obecnie sędzia Alexandre de Moraes. Problem w tym, że jest w tych procesach równocześnie ofiarą, prokuratorem i ostateczną instancją. O tym, jak jeden człowiek dostał "super-uprawnienia", opowiada dr Monika Sawicka z Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Uniwersytetu Jagiellońskiego, członkini fundacji Terra Brasilis.
Żeby odnieść sukces na światowych listach przebojów, 20 lat temu latynoscy artyści musieli farbować się na blond i nagrywać piosenki po angielsku. Dziś królują w serwisach streamingowych, biją finansowe rekordy tras koncertowych i dają najlepsze występy na rozdaniach amerykańskich nagród fonograficznych - wszystko to we własnym języku. Jak doszło do tej zmiany? O triumfalnym pochodzie Latynosów po listach przebojów opowiada Natalia Nykiel: piosenkarka i autorka podcastu Zrozumieć Latino.
Rok po rosyjskiej inwazji, Ukraińcy starają się wrócić do normalnego życia. Jak wygląda ono w kraju, gdzie wciąż toczy się wojna? O codziennym funkcjonowaniu w towarzystwie bomb opowiada Paweł Pieniążek: reporter i autor książki "Opór. Ukraińcy wobec rosyjskiej inwazji".
Etiopski Kościół Ortodoksyjny był przez 1,5 tys. lat symbolem lokalnej państwowości. Dziś grożą mu bunty duchownych i odpływ wiernych do innych wyznań. O kryzysie najstarszego Kościoła w Afryce Subsaharyjskiej opowiada dr Marcin Krawczuk z Katedry Języków i Kultur Afryki na Wydziale Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego.
Unia Europejska, Kanada i USA zabraniają swoim urzędnikom używania Tik Toka i zamierzają uderzyć w aplikację serią regulacji. Tymczasem jej firma-matka zaczyna zarabiać na swoich użytkownikach, obchodząc własny algorytm, który przyniósł jej sukces. Czy oznacza to gwałtowne hamowanie dla najszybciej rosnącej aplikacji świata? O zawirowaniach wokół TikToka opowiada Sylwia Czubkowska: autorka książki "Chińczycy trzymają nas mocno" i współprowadząca (razem z Joanną Sosnowską) podcast Techstorie.
W zeszłym roku we Włoszech urodziło się najmniej dzieci od połowy XIX wieku. Kraj ma też drugie najstarsze społeczeństwo świata po Japonii. Kto będzie zarabiał na emerytów, skoro brakuje młodych? O włoskich problemach demograficznych opowiada dr Piotr Podemski, italianista z Instytutu Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.
Najbardziej znanym elementem ramadanu jest iftar, pierwszy posiłek spożywany po zachodzie słońca. Ale w świecie arabskim nie mniej popularny jest mosalsalat, wspólne oglądanie produkowanych specjalnie na ten okres seriali. O tym, co króluje na małych ekranach podczas ramadanu opowiada Dalia Nazmi z Katedry Arabistyki i Islamistyki Uniwersytetu Warszawskiego, tłumaczka języka arabskiego.
Podczas protestów społecznych w 2019 r. chilijscy karabinierzy znaleźli się w ogniu krytyki, bo celowo oślepili setki osób. Dziś mają najwyższe w historii wskaźniki zaufania. Co się zmieniło? O kontrowersjach wokół karabinierów opowiada Mateusz Mazzini, autor książki "Koniec tęczy. Chile po Pinochecie".
Od dwóch tygodni trwa nieskuteczna obława na człowieka nazywanego najgroźniejszym separatystą w Indiach. Z grupą zwolenników wzywa do powstania własnego państwa sikhów. Cztery dekady temu takie hasła skończyły się śmiercią tysięcy ludzi - dlaczego dziś znów powracają? O napięciach w Pendżabie opowiada dr Weronika Rokicka: indolożka z Katedry Azji Południowej Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego, autorka książki "Indie. Kraj miliarda marzeń".
W zeszłym miesiącu Brazylia po raz pierwszy obchodziła Narodowy Dzień Tradycji Afrykańskich. Czy paradoksalnie mają dziś większe oddziaływanie w dużych miastach niż małych osadach, z których się wywodzą? O afrykańskiej spuściźnie w Brazylii opowiada Julia Turska z Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Wagenigen.
Przez 20 lat rządów Recep Tayyip Erdoğan podporządkował sobie większość najważniejszych instytucji w państwie. Dlaczego wciąż nie udało mu się to z futbolem, chociaż jest dla niego drugą najważniejszą rzeczą po religii? O społecznym wymiarze piłki nożnej w Turcji opowiada Adam Balcer z Kolegium Europy Wschodniej.
Eurowizja to nie tylko konkurs piosenki, ale także narzędzie dla uczestniczących w nim państw do promowania swoich wartości. Czy można mówić o wspólnych w przypadku tak zróżnicowanego kontynentu, jak Europa? O kulturowym i politycznym wymiarze Eurowizji opowiada dr Marcin Bogucki z Zakład Teatru i Widowisk Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego.
Wprowadzenie upraw soi na masową skalę, umożliwiło Paragwajowi stały rozwój. Kraj płaci jednak za to oddawaniem ziemi w ręce obcokrajowców, wysiedleniami ludności i masowym wylesianiem. O pułapkach paragwajskiego rolnictwa opowiada Wojciech Ganczarek, autor książki "Sprzedani. Reportaże z peryferii".
W Niemczech kończy się proces kobiety oskarżanej przez prokuraturę o kierowanie najniebezpieczniejszą skrajnie lewicową grupą terrorystyczną od czasów RAF. Skąd te twierdzenia, skoro skala działania nie jest nawet zbliżona? O walce niemieckiej antify z miescowymi neonazistami opowiada Łukasz Grajewski, stały współpracownik "Tygodnika Powszechnego".
W przyszłym miesiącu rząd Cabo Verde ma ogłosić stan wyjątkowy, bo co dziesiątemu mieszkańcowi grozi głód. Dlaczego kraj, który jest jednym z największych historii sukcesu po dekolonizacji, nie potrafi wykarmić swoich obywateli? O specyfice Wysp Zielonego Przylądka opowiada Kamila Kowalewska, mieszkanka tego kraju i przewodniczka po Sal.
Koka została przez poprzedniego prezydenta Boliwii wyniesiona do rangi symbolu narodowego. Dlaczego więc dziś jej hodowcy z różnych regionów kraju skaczą sobie do oczu i wywołują zamieszki? O boliwijskich konfliktach wokół koki opowiada dr Radosław Powęska, latynoamerykanista z Uniwersytetu Warszawskiego.
Hiszpania, jako pierwsza w Europie, wprowadza dziś w życie tzw. urlop menstruacyjny. Który w rzeczywistości z prawdziwym urlopem ma niewiele wspólnego i bardziej dotyczy problemów zdrowotnych związanych z miesiączką, niż jej samej. O światowych politykach menstruacyjnych opowiada Basia Pietruszczak: edukatorka seksualna, w mediach społecznościowych prowadząca projekt Pani Miesiączka, dedykowany edukacji menstruacyjnej, oraz autorka książek dla dzieci z serii „Twoje ciałopozytywne dojrzewanie”.
Urugwaj, jako jedyny w Ameryce Łacińskiej, zapewnił wszystkim swoim obywatelom dostęp do wody bieżącej. Dlaczego dziś zaleca, aby nie piły jej osoby z nadciśnieniem, w ciąży i ze schorzeniami nerek? O urugwajskich różnicach między wodą "pitną", a "pijalną", opowiada Szymon Opryszek: reporter i autor książki "Woda. Historia pewnego porwania".
W tym miesiącu wyższe uczelnie w Chinach kończy największa liczba absolwentów w historii. Ale trafiają na rynek, gdzie nie ma dla nich pracy. Dlaczego władze szukają dla nich rozwiązania w metodach z połowy zeszłego wieku? O frustracjach chińskich studentów opowiada prof. Marcin Jacoby: sinolog i kierownik Zakładu Studiów Azjatyckich Uniwersytetu SWPS.
Choć w innych częściach świata statki wycieczkowe są coraz częściej krytykowane, dla najbardziej rdzennej nowokaledońskiej wyspy stały się sposobem na zachowanie tradycyjnego stylu życia. Czy może on jednak pozostać niezmieniony, gdy na ląd co kilka dni schodzi dwa razy więcej gości, niż jest lokalnych mieszkańców? O konfliktach wokół turystyki na Nowej Kaledonii opowiada dr Karolina Kania – etnolożka i antropolożka kultury, autorka bloga EthnoPassion.
Rdzeni Fidżyjczycy wielokrotnie przeprowadzali zamachy stanu, żeby tylko nie dopuścić do władzy potomków imigrantów z Indii, którzy przeważali nad nimi liczbowo. Dziś przepraszają i proponują budowanie wspólnej przyszłości. Czy to początek narodu, który pół wieku temu był nie do pomyślenia? O różnych tożsamościach Fidżi opowiada dr Łukasz Kaczmarek z Instytutu Antropologii i Etnologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, autor książki "Fidżi. Dzieje i barwy wielokulturowości".
Serbia ma najwięcej nielegalnej broni Europie, ale przestępstw z jej użyciem popełnia się tam tyle, co na Malcie. Czy mimo to, dwie głośne masakry i atmosfera przemocy tworzona przez prorządowe media, przekonają Serbów do rozbrojenia się? O serbskiej kulturze broni opowiada Marta Szpala, analityczka ds. bałkańskich z Ośrodka Studiów Wschodnich, oraz Instytutu Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Od samego powstania Izraela, druzowie byli najbardziej pro-państwową mniejszością w jego granicach. Dlaczego więc dziś nawet wywodzący się z tej grupy generałowie armii oskarżają kraj, że ich zdradził? O powodach, dla których druzowie przestali się czuć "braćmi krwi" w Izraelu, opowiada Konstanty Gebert: autor książki "Pokój z widokiem na wojnę. Historia Izraela" i prowadzący podcast Ziemia Zbyt Obiecana.
Dziś rozpoczynają się mistrzostwa świata w piłce nożnej kobiet, które według przewidywań mają pobić wszystkie dotychczasowe rekordy, na czele z oglądalnością. Jak to się stało, że FIFA usilnie promuje imprezę, której przez ponad pół wieku nie chciała w ogóle organizować i dlaczego dominują na niej reprezentantki kraju, który nie kojarzy się z futbolem? O zmianach w świecie piłkarek opowiada Joanna Wiśniowska z Gazety Wyborczej Trójmiasto i Wysokich Obcasów.
Na początku miesiąca Australia, jako pierwszy kraj na świecie, dopuściła do leczenia zaburzeń psychicznych przy pomocy psychodelików i psychostymulantów. Dlaczego po kilku dekadach kryminalizowania tych substancji, dziś są wielką nadzieją medycyny? O nowych zastosowaniach psychodelików w leczeniu opowiada prof. Krystyna Gołembiowska z Instytutu Farmakologii im. Jerzego Maja Polskiej Akademii Nauk.
Kilkadziesiąt tysięcy Nepalczyków służyło co roku w indyjskiej armii. Ale po reformie tej ostatniej, uniemożliwiono ich rekrutację. Czy dlatego coraz więcej z nich zakłada rosyjskie mundury i czy można ich w ogóle nazywać Gurkhami, czyli jednymi z najbardziej cenionych żołnierzy na świecie? O powodach, dla których Nepalczycy tak licznie służą w armiach poza granicami swojej ojczyzny, opowiada dr Weronika Rokicka – indolożka z Katedry Azji Południowej Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego, autorka książki „Indie. Kraj miliarda marzeń".
Wokół pięściarki Katie Taylor panuje w Irlandii atmosfera porównywalna do dawnej małyszomanii w Polsce. Ale pierwszą zawodową walkę w ojczyźnie mogła stoczyć dopiero w tym roku - wcześniej jej zorganizowanie uniemożliwiała wojna lokalnych gangsterów, którzy w tym czasie całkowicie przejęli miejscowy boks. O związkach przestępczości zorganizowanej ze sportem narodowym Irlandii opowiada Aleksandra Łojek: reporterka, autorka książki "Belfast. 99 ścian pokoju" i podcastu o tym samym tytule.
Saudyjska liga piłkarska zaczęła właśnie nowy sezon wyładowana po brzegi gwiazdami sprowadzonymi za bajeczne sumy z europejskich klubów. Czy tym szastaniem pieniędzmi kraj nie wykańcza paradoksalnie swojej reprezentacji, do tej pory jednej z najlepszych na kontynencie? O paradoksach saudyjskiego futbolu opowiada Adam Kotleszka – komentator sportowy i twórca Magazynu Lig Egzotycznych.
Władze Jordanii wprowadziły prawo, które oficjalnie ma chronić urzędników przed nękaniem w Internecie, ale zdaniem dziennikarzy w rzeczywistości uniemożliwić krytykowanie rodziny królewskiej. Dlaczego jej członkowie coraz bardziej obawiają się swoich obywateli i czy w ogóle można mówić o narodzie jordańskim? O skomplikowanych układach rodzinnych i etnicznych w Jordanii opowiada Sara Nowacka, analityczka ds. arabskich z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych.
Brutalna napaść na młodą dziewczynę przez jej byłego chłopaka wzburzyła Bułgarię i doprowadziła do największych demonstracji od upadku komunizmu. Czy to koniec społecznego przyzwolenia na przemoc wobec kobiet? O przywracaniu godności ofiarom w Bułgarii opowiada dr Sylwia Siedlecka z Instytutu Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego, autorka książki reporterskiej „Złote Piachy”.
Przez całe wakacje Grecy z różnych części kraju organizowali demonstracje z żądaniem oddania im plaż. Choć według prawa nie mogą być prywatne, to duża część z nich została de facto przejęta przez miejscowych biznesmenów. Dlaczego konflikt o wolne plażowanie powraca co kilka lat i co oznacza dla miejscowej turystyki? O znaczeniu wybrzeża dla greckiej tożsamości opowiada dr hab. Przemysław Kordos z Pracowni Studiów Helleńskich Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego.
Do śmierci prezydenta Islama Karimowa w 2016 r., Uzbekistan prześladował religijnych obywateli najsilniej z wszystkich państw Azji Środkowej. Jego następca zmienił kurs i stawia teraz na silną promocję islamu. Na ile jest to jednak tylko fasada dla wciąż opresyjnego systemu? O zmieniających się obliczach uzbeckiej religijności opowiada Agnieszka Pikulicka-Wilczewska – reporterka agencji Reutera i autorka książki "Nowy Uzbekistan".
Przez całe wakacje najgorętszym tematem w słowackich mediach były ataki niedźwiedzi na ludzi. Jaka jest jednak rzeczywista skala problemu i dlaczego w ogóle coraz częściej dochodzi do bliskich kontaktów z tym drapieżnikiem? O słowackich debatach wokół niedźwiedzi opowiada Michał Rozenberg – słowacysta, tłumacz języka słowackiego i historyk z Uniwersytetu Szczecińskiego.
Po latach wygnania, niemal równocześnie do Tajlandii wrócili członkowie dwóch najważniejszych rodzin: królewskiej i premierskiej. Oba powroty były możliwe dzięki zmieniającym się poglądom młodych Tajów, ale czy posłużą do stłumienia ich żądań? O przenikających się układach rodzinnych i politycznych w Tajlandii opowiada dr Barbara Kratiuk z Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego.
Kolejny rok z rzędu ocieplenie klimatu powoduje niższe zbiory chmielu i jęczmienia, zmniejsza się też dostępność wody – czyli podstawowych składników do wytwarzania piwa. Czy to oznacza, że w przyszłości stanie się ono towarem luksusowym, a regionalne odmiany zanikną? O tym, jak branża piwowarska próbuje sobie radzić z wyzwaniami katastrofy klimatycznej, opowiada Piotr Sosin – piwowar koncepcyjny z browaru Trzech Kumpli i wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia Browarów Rzemieślniczych.
Małe państwa wyspiarskie domagają się pomocy w ochronie przed podnoszącym się poziomem oceanów, a społeczność międzynarodowa podejmuje decyzję o większej ochronie otwartych mórz. Czy do jednego i drugiego da się jednak zmusić największych winowajców? O dochodzeniu sprawiedliwości w morskich sporach opowiada dr hab. Dorota Heidrich z Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego.
Po serii śmiertelnych pogryzień, brytyjski premier Rishi Sunak zapowiedział, że kraj po raz pierwszy od 1991 r. zakaże nowej rasy psów. Co to jednak oznacza w praktyce i czy ma w ogóle sens, skoro poprzednia taka decyzja wcale nie zmniejszyła ilości problemów? O brytyjskich problemach z psami opowiada Andrzej Kinteh-Kłosiński – behawiorysta zwierzęcy i dyrektor COAPE Polska.
Do końca roku Wspólnota Karaibska ma wystąpić do kilku krajów europejskich o odszkodowania za niewolnictwo. Dlaczego tym razem ma większe szanse, niż gdy przed dekadą robiła to po raz pierwszy, ale też czy wnuki powinny płacić za grzechy dziadków? O zmieniających się postawach społecznych zarówno w dawnych koloniach, jak i metropoliach, opowiada dr Bartosz Wójcik – adiunkt dydaktyczny w Katedrze Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie i współprowadzący (razem z Olgą Godlewską) Podcast Zamorski.
Wietnam, jedno z najbardziej zagrożonych katastrofą klimatyczną państw świata, dostał 15 mld dolarów na odejście od węgla. Dlaczego więc prześladuje ludzi, którzy pomogli zdobyć te pieniądze i chcą tego samego, co władze? O zmaganiach wietnamskich ekologów z własną ojczyzną opowiada dr Michał Zaręba z Katedry Studiów Azjatyckich Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego.
Ustawa wymuszająca bardziej ekologiczne formy ogrzewania domów wywołała w Niemczech wielkie oburzenie i pogrąża najpopularniejszego dotąd polityka. Co to zwiastuje na przyszłość, skoro kraj czekają znacznie poważniejsze wyzwania, żeby przestał być największym trucicielem w Europie? O wyboistej drodze Niemiec do osiągnięcia zeroemisyjności opowiada Jakub Wiech – redaktor naczelny portalu Energetyka24.com, prowadzący podcast Elektryfikacja i autor książki "Energiewende. Nowe niemieckie imperium".
Przez ponad 200 lat Francja robiła wszystko, żeby wyeliminować z użycia swoje języki regionalne. Czy mianowanie pierwszego człowieka, dla którego francuski nie jest mową ojczystą, na przewodniczącego najważniejszej instytucji językowej w kraju, może zmienić tę sytuację? O stanie języków regionalnych we Francji opowiada dr hab. Monika Kostro z Instytutu Romanistyki na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Holandia przez lata próbowała ściągnąć do siebie jak najwięcej zagranicznych studentów, ale teraz miejscowi politycy chcą dla wielu z nich zamknąć drzwi. To jednak tylko przejaw znacznie głębszych problemów, z którymi kraj od dłuższego czasu nie potrafi sobie poradzić. O Holandii jako ofierze własnego sukcesu opowiada Kamil Bałuk, niderlandysta i reporter, autor książki "Wszystkie dzieci Louisa".
Afryka jest jedynym kontynentem, na którym żadna z największych światowych federacji mieszanych sztuk walki nie zorganizowała jeszcze ani jednej gali. Czy może to zmienić człowiek, który zawsze wygrywa swoje walki wbrew wszelkim przewidywaniom? O szansach na rozwój MMA w Afryce opowiada Dominik Durniat z Konfrontacji Sztuk Walki.
Gruzińscy filmowcy masowo protestują przeciw przejęciu ich najważniejszej instytucji przez politycznych nominatów - co dzieje się też w muzeach, szkołach wyższych, czy organie promującym narodową literaturę. Dlaczego tamtejsze ministerstwo kultury wydało otwartą wojnę podległym sobie placówkom? O konfliktach w gruzińskiej kulturze opowiada dr Klaudia Kosicińska z Polskiej Akademii Nauk, współinicjatorka festiwalu filmowego Gamardżoba Kino.
Co piąty młody Koreańczyk jako swoją główną postawę życiową deklaruje antyfeminizm, a kobiety bywają atakowane (również fizycznie) nawet za noszenie krótkich włosów. Skąd ta postawa, skoro kraj notuje największe nierówności płciowe z wszystkich państw rozwiniętych? O południowkoreańskim antyfeminizmie opowiada dr Roman Husarski z Instytutu Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor książki „Kraj niespokojnego poranka" i prowadzący bloga Wloczykij.org
Katarzyna Szczerba jest reżyserką i montażystką dźwięku, doktorantką w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Oraz osobą, która od trzech lat dba o ostateczne brzmienie Działu Zagranicznego. W specjalnym, świątecznym odcinku rozmawiamy o kulisach produkcji tego programu – jak wygląda jego montaż, czemu ostateczna wersja jest krótsza od 15 do 20 proc. od pierwotnego nagrania, z jakimi problemami najczęściej się mierzymy. I dlaczego jest to ostatni (na jakiś czas) wywiad, oraz co będzie się pojawiać zamiast niego.