3 Maart 1980: voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog rollen er tanks door Amsterdam, ofwel de roemruchte ontruiming van een kraakpand. De lintjesaffaire van 1909: hoe Abraham Kuyper, oprichter en grote voorman van de ARP, ten val kwam na geheime donaties aan de partijkas.
Investeren in nieuwe media, de run op aandelen Word Online: het is eerder vertoond.In 1964, met de komst van commerciële televisie in Nederland. Bijna iedereen was ze vergeten, maar nu zijn ze terug gevonden: de verbazingwekkende televisie-uitzendingen die de nazi's al vanaf 1935 maakten.
Na een hele eeuw zijn ze weer te zien: de films van de Amerikaanse Reuzen Biograaf. Voor u bewaard door het Filmmuseum te Amsterdam. In nazi-Duitsland werden geestelijk gehandicapten en psychiatrische patienten systematisch uitgemoord. Kasteel Sonnenstein was een zogeheten 'Euthanasie-Instituut'
Bijna 40 jaar leidde Paul de Groot de CPN, de Communistische Partij Nederland. Er is nieuwe biografie over "de Stalin van Nederland". Augustus 1914: Duitse troepen steken de eeuwenoude bibliotheek van Leuven in brand. De geallieerde wereld reageert geschokt.
De Siamese tweeling van Molenend of hoe een Fries dorpje wereldnieuws werd in 1953. "De vorige commandant trapte de joden naar Polen, deze lacht ze naar Polen." Gemmeker, de punctuele commandant van Westerbork.
Na de tweede wereldoorlog stond Nederland voor de vraag, wat te doen met alle collaborateurs. Het antwoord was in ieder geval niet in de watten leggen. Geschiedschrijving in Roemenie: over de moeizame omgang met een ongemakkelijk verleden en een opmerkelijk Nederlands initiatief
Op 30 april 1975 trok het Noordvietnamese leger Saigon binnen en beëindige daarmee de oorlog in Vietnam. Frank Snepp vertelt over de chaotische toestanden in en rond de Amerikaanse ambassade. "Amerika heeft de oorlog in Viëtnam verloren, omdat die elke dag op tv te zien was". Het wordt vaak gezegd, maar het klopt niet.
Frits Thors filmde vlak na de tweede wereldoorlog de prinsesjes van Oranje, net terug uit Engeland. De journalist was kind aan huis op Paleis Soestdijk. Het omstreden huwelijk van Prinses Irene. Don Carlos is de man. Vier maanden lang gonst Nederland van de geruchten. Prinses Irene, de één na oudste dochter van Koningin Juliana en prins Bernhard en dus tweede in de lijn voor de troonopvolging heeft een Spaanse minnaar. Wat het eerste naoorlogse koninklijke sprookjeshuwelijk moet worden mondt uit in een koninklijk drama. Het is 1964.
Bastiaans en de LSD-therapie. Controverse rond een psychiatrisch experiment in Nederland
Mieke Bouman en de affaire Jungschläger-Schmidt: een Nederlandse Jeanne d'Arc in Indonesië. Op moederdag, de tweede zondag in mei, aandacht voor huishoudelijk werk in een periode dat elektrische apparaten nog schaars waren, de jaren vijftig.
Vanaf eind jaren zestig wordt Europa overspoeld met goedkope Japanse electronica en auto's. Hoe reageert Nederland op deze invasie? Hoe cabaretier Wim Kan in 1971 de media inschakelde bij zijn poging het bezoek van keizer Hirohito van Japan aan Nederland te verhinderen.
Verkiezingen in Suriname. De campagne van nu èn die van de eerste grote man van Suriname, Jopie Pengel (1916-1970) In Amsterdam is een discussie over het Van Heutsz monument. Wat te doen met een besmette koloniale erfenis?
Bij de start van het EK gaat Andere Tijden na of de voetbalsupporters in de jaren twintig net zo gevreesd waren als nu Politie-opleidingsfilms vroeger en nu. Hoe reageert een agent als hij wordt uitgescholden, hoe strafbaar is het rijden door rood licht en mag je een agent verleiden?
Machteloosheid, frustratie en een hoog percentage van Post Traumatische Stress. Een terugblik op het werk van Dutchbat in Zuid-Libanon, begin jaren tachtig.
Op 15 september gaan de Olympische Spelen in Sydney van start. 44 jaar geleden, in 1956 werden de Olympische Spelen ook in Australië gehouden. Toen ontbrak Nederland: het bestuur van het NOC besloot de Spelen te boycotten. Op het plein, waar ooit een huurstaking uitbrak die gericht was tegen een huurverhoging met één dubbeltje, gaan nu de appartementen voor drie, vier ton van de hand.
“Haar lichaam, haar uiterlijk beheerste haar leven”. Een half jaar logeerde Gertraud Weisker bij haar nicht Eva Braun op Hitlers Berghof. Onlangs kwam in München over haar verblijf een roman uit. Aan Andere Tijden vertelde Eva’s nichtje haar herinneringen aan de maitresse van de Führer. BVD hield jarenlang oud-bewindsman Roelof Kruisinga in de gaten.
"De groep, die vanwege de negatieve aard van haar bevolking het meeste opvalt, is die van de souteneurs. Het aantal gedetineerden in deze groep nam ook in 1959 weer toe. Zoals reeds in het verslagjaar over 1958 vermeld, geldt het hier een groep bijzonder moeilijke mensen, die niet alleen voor het personeel een vrijwel dagelijkse bron van moeilijkheden betekent, doch die zich ook als een bijzonder heterogeen gezelschap manifesteert, doordat de leden van de groep niet nalaten elkander het leven zuur te maken...." Citaat uit een rapport (verslagjaar 1959) van Norgerhaven te Veenhuizen (geciteerd bij Hartsuiker, p.. 107) Op 17 januari 1961 werd de eerste premier van Congo, Patrice Lumumba, in de opstandige provincie Katanga vermoord. Een moordzaak die tot de dag van vandaag de gemoederen in zwart Afrika bezig houdt. Westerse regeringen, de Belgische voorop, hebben altijd de beschuldigende vinger richting Moïse Tsjombe gewezen. Hij had zichzelf uitgeroepen tot president van Katanga. Tsjombe zou wel steun hebben gehad van de Belgische regering en zelfs de CIA. Maar veel vragen over de zaak bleven onbeantwoord. Bijna 40 jaar lang, dat wil zeggen totdat de Belgische socioloog Ludo de Witte in zijn boek De moord op Lumumba de precieze toedracht uit de doeken deed. Volgens De Witte is niet Tsjombe, maar de Belgische regering de hoofddader in de zaak Patrice Lumumba.
Hij stond niet op de kaart want officieel bestond hij niet: de Stasi-gevangenis in Oost-Berlijn. Tien jaar na de Duitse hereniging in Andere Tijden een geheime DDR geschiedenis. Andere Tijden vond in het NAA unieke beelden van de Beatles in Nederland, nooit eerder uitgezonden. Verder een reportage over de verzwegen Beatle-boycot van de NCRV.
50 jaar geleden vertrokken Nederlandse vrijwilligers naar de oorlog in Korea. Veteranen blikken nu terug op een peace-enforcing missie onder VN-vlag, die vele doden telde.
Je moet er maar zin in hebben – een goede reputatie heeft het Franse Vreemdelingenlegioen tenslotte niet. Een leger met soldaten van zestig verschillende nationaliteiten, een leger waarvoor je vijf jaar kon tekenen zonder een spoor achter te laten. Wie zijn naam niet bekend wil hebben, vecht onder nummer. Het gevolg is dat het Legioen, opgericht in 1831, de naam heeft een verzameling te zijn van rauwdouwers, avonturiers en halve criminelen. Andere Tijden gaat terug naar de gouden tijden van de haute couture, toen er nog echte dames waren en Parijs dicteerde hoe je eruit moest zien. Over onbetaalbare ontwerpen en stiekeme kopieën.
Twaalf jaar geleden werd Michael Dukakis in de race om het presidentschap van de Verenigde Staten met grote cijfers verslagen door George Bush sr. De huidige race lijkt in sommige opzichten op die van 1988. Toen stond de democraat Michael Dukakis in de zomer voor in de peilingen. Nu was het de democraat Al Gore.
Per 1 juli 1986 verdween de BB definitief van het toneel. De BB was opgezadeld met een onmogelijke opdracht, en dat ze die met weinig succes vervulde, mag nauwelijks verbazen. Eigenwijze en bevlogen jongens met een grote liefde voor technische hoogstandjes: dat was De Hobby Club. Een fenomeen uit de jaren vijftig, waar de leden nu met weemoed op terugkijken.
Voor de oorlog brachten vooral ongehuwde moeders en moeders met een werkloze man hun kinderen naar een kinderbewaarplaats. Nu zijn het vooral tweeverdieners die hun kinderen naar de creche brengen. Wat blijft is het schuldgevoel: je kind wegbrengen, dat hoort niet. Andere Tijden gaat terug naar de kern van het Palestijns conflict: de tijd dat de staat Israel werd gesticht en Palestijnen daartoe uit hun woonplaats werden verdreven. Volgens de één de verdiende vervulling van een lang gekoesterde wens, volgens de ander een "etnische zuivering": een reportage uit Haifa, waar in 1948 tienduizenden Palestijnen hun huizen moesten verlaten.
Andere Tijden staat in het teken van de onafhankelijkheid van Suriname, 25 jaar geleden. Veel Surinamers kwamen voor die tijd naar Nederland. Maar daar was geen plek voor hen. De komst van 500 Surinamers naar Stavenisse stuitte op heftig verzet van de plaatselijke bevolking. Shirley Allison was negen jaar toen ze in 1974 van Suriname naar Nederland verhuisde. Ze werd toen gefilmd voor de documentaire Papieren Nederlandertjes. Nu is ze 37 en kijkt ze naar de beelden van toen.
en reportage naar aanleiding van de door Kapitein Hertzberger gemaakte beelden ten tijde van de mobilisatie van Nederland in de meidagen van 1940. Een Moluks "zelfmoordcommando" gijzelde in 1978 enige tientallen ambtenaren in het Drentse provinciehuis in Assen. Een gijzelaar werd geëxecuteerd, en een week later overleed een tweede aan de gevolgen van een schotwond. Het kabinet-Van Agt besloot snel tot gewelddadig ingrijpen. In Andere Tijden vertelt de betrokken marine-commandant over de riskante operatie.
Op 2 augustus 1990 viel het leger van Irak buurstaat Koeweit binnen. De grenzen werden afgegrendeld en westerlingen mochten Irak en Koeweit niet verlaten. Onder hen waren ook Nederlanders. Wat stelde de Nederlandse regering in het werk om deze gijzelaars vrij te krijgen? Vijftig jaar is hij politiek tekenaar, de hele wereld was zijn expositieruimte. Zijn cartoons kwamen (en komen nog steeds) in gerespecteerde kranten in vele landen, in schoolboeken, op affiches.
Ruud Lubbers treedt 1 januari aan als Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen. De UNHCR bestaat dan vijftig jaar. Vrijwel vergeten is dat de eerste Hoge Commissaris ook een Nederlander was: Gerrit Jan van Heuven Goedhart - jurist, journalist, verzetsman, minister in het oorlogskabinet en eerste Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen. Het is het bijna een eeuw geleden dat in Nederland de Woningwet (1901) werd ingevoerd. De woonomstandigheden van de Nederlandse arbeidsbevolking begin vorige eeuw waren vaak erbarmelijk. De voor die tijd revolutionaire Woningwet moest daaraan een einde maken.
“We zijn schooiers en we zullen altijd schooiers blijven.” Verscholen in een nieuwbouwwijk, aan de rand van een industrieterrein of op een terreintje net buiten de bebouwde kom; overal in Nederland staan kleine groepjes woonwagens. Bijna onzichtbaar. Een toevallige passant ziet een hek, een muur, een poortje. Het leven achter de muur wekt nieuwsgierigheid. Vanwaar deze autonome eilandjes in ons aangeharkte landschap? Waarom wonen in een wagen als er niets meer te rijden valt?
Zijn rampen met explosieve stoffen te voorkomen? Een terugblik op de explosie bij het chemische bedrijf Marbon in 1971. Voor de Amsterdamse brandweer de grootste ramp sinds de Tweede Wereldoorlog.
Duitsers die in 1945 aan de verkeerde kant van de Oder-Neisse grens woonden zijn met miljoenen opgejaagd en in veewagons naar West-Duitsland getransporteerd. Over de grootste etnische zuivering van de twintigste eeuw: 10 tot 15 miljoen vluchtelingen en zeker 2 miljoen doden. "Lieve vader en moeder, ja met mij gaat het goed, de zon is warm en alles gaat hier naar wens. Ik hoop dat bij jullie ook alles goed gaat. Lieve moesje, gefeliciteerd met uw verjaardag en denk eraan, volgend jaar ben ik er bij!"
Op 9 januari 1991 werd een laatste poging ondernomen om op diplomatieke wijze een oorlog in de Golf te vermijden. In Hotel Intercontinental in Genève onderhandelden Tareq Aziz en James Baker, de Ministers van Buitenlandse Zaken van Irak en de Verenigde Staten, over de terugtrekking van de Irakese troepen uit Koeweit. De manager van het hotel vertelt hoe de onderhandelingen tot stand zijn gekomen. "Hoogeveen, 22 november. De Spaanse griep woedt hier en in de omtrek in steeds heviger mate. Het aantal sterfgevallen neemt onrustbarend toe. In de jaren dat de zo gevreesde cholera-epidemieën voorkwamen vielen niet zoveel slachtoffers als thans. In een gezin stierven twee volwassen zoons, in een andere twee zoons en een dochter terwijl in beide gezinnen nog meer huisgenoten ziek liggen. In het gehucht Stuifzand overleden zondag 4 personen. Het is een angstige tijd." Hoogeveensche Courant, 23 november 1918.
In de jaren voor de oorlog is roken zo gewoon dat je voor gek wordt versleten als je niet rookt. In bioscoopreclames wordt de lof gezongen op de sigaret:'met een Northstate sigaret word je wel honderd jaar',verzekert een zingend heerschap ons meerdere malen.
Eind jaren veertig groeide er in Amsterdam een kring van jonge dichters die het vrije leven vierden op papier. Ze schreven energiek, associatief, zintuigelijk, en hadden lak aan rijm en vaste versvormen, want dat was allemaal dood. Tussen 1946 en 1950 hebben duizenden soldaten geweigerd zich naar de oorlog in Indonesië te laten uitzenden. De overheid probeerde dat te voorkomen en trad er streng tegen op. Uiteindelijk werden extreme middelen toegepast om de weigeraars toch op de boot te krijgen. Dat leidde in oktober 1949 tot een soort muiterij in Schoonhoven en tot de afgedwongen inscheping van rond 160 weigeraars.
De Zesdaagse Oorlog van 1967 markeerde de Israëlische geschiedenis op dramatische wijze. Enerzijds bewees het haar bevolking en de wereld militair superieur te zijn aan de Arabische landen. Anderzijds werd het binnen zes dagen van underdog to
Tussen duizenden beelden zochten de juryleden naar de World Press Photo van 2000, die ene foto met de meeste zeggingskracht. “Dat er objectief gezien een beste foto zou bestaan, is natuurlijk kul.” Adriaan Monshouwer, al 10 jaar secretaris van de jury, relativeert bij voorbaat het eindoordeel. Hij zag in de loop der jaren de voorkeuren verschuiven. Op de Autorai die donderdag in Amsterdam van start ging, herleeft de historie met de wereldprimeur van de Spyker C8 Laviolette. Onder de naam van dit illustere Nederlandse automerk wordt een volledig aluminium sportwagen geproduceerd, zowel in open uitvoering als een coupé met een glazen cockpitdak. Maar wie kent nog de Hollandse merken Eysink, Bakker, Zwakman, Polderman of Carr Sport? Andere Tijden ging terug in de geschiedenis naar het merk Gatso, dat op de Autorai van 1948 haar model presenteerde.
Andere Tijden vond de beelden terug van de rechtstreekse uitzending waarin Claus von Amsberg, de verloofde van prinses Beatrix, op 28 juni 1965 aan het Nederlandse volk werd voorgesteld. En verder ontdekte Andere Tijden hoe moeilijk premier Cals het destijds had met alle complicaties rond de verloving.
"Beste ouders, lieve Ine", zong Rijk de Gooyer in 1964 in het liedje `Brief uit La Courtine' geschreven door Eli Asser. Het werd een hit, tot op de dag van vandaag wordt La Courtine nog steeds geassocieerd met het liedje. Weinigen weten echter nog dat La Courtine tussen 1959 en 1964 een viertal maanden per jaar `bezet' werd door tienduizenden Nederlandse militairen (parate troepen en `herhalers'), die een aantal weken doorbrachten in een Franse kazerne op het Plateau de Millevaches, een van de armste streken van Frankrijk.
Door middel van het tientje van Lieftinck probeerde de Nederlandse regering vlak na de Tweede Wereldoorlog het enorme probleem van het zwarte geld aan te pakken. Het toneelstuk "De Beul" van Pär Lagerkvist werd eind 1935 al na een aantal voorstellingen uit het Amsterdamse theater geschrapt. Protesten en ordeverstoringen door fanatieke NSB-ers waren hier debet aan.
De jaren twintig en dertig waren de hoogtijdagen voor de Katholieke Bond voor Groote Gezinnen. Vooral veel kinderen krijgen, was het devies. Moeders van grote gezinnen werden bejubeld als 'heldinnen van aanrecht en waschtobbe'. In 1980 vroeg het CPNB aan Gerard Reve om het boekenweekgeschenk van het jaar daarop te schrijven. Het CPNB beschouwde Reve's uiteindelijke manuscript van "De Vierde Man" echter als te controversieel. De opdracht ging vervolgens naar een ander.
Ooit waren er vier kroonprinsen. Ed van Thijn, André van der Louw, Jos van Kemenade en Marcel van Dam. Toch zeker één van hen zou Joop den Uyl gaan opvolgen als leider van de PvdA. Maar het werd in 1986 uiteindelijk Wim Kok, omdat Joop den Uyl hem al vanaf de jaren ’70 als zijn meest ideale opvolger zag. Nu Wim Kok zelf binnenkort beslist over zijn politieke toekomst, reconstrueerde Andere Tijden, met bijna alle hoofdrolspelers van toen, de vorige kroonprinsenstrijd binnen de Partij van de Arbeid.
Op 24 maart is het 25 jaar geleden dat de generaals in Argentinië de macht grepen. Andere Tijden schetst ter gelegenheid daarvan het profiel van die junta en beschrijft de manier waarop men te werk ging. Daarbij komt ook de figuur van de voormalige minister van landbouw Jorge Zorreguieta in beeld.
Op 24 maart 2001 is het 25 jaar geleden dat de generaals in Argentinië de macht grepen. Andere Tijden schetst ter gelegenheid daarvan het profiel van die junta en beschrijft de manier waarop men te werk ging. Daarbij komt ook de figuur van de voormalige minister van landbouw Jorge Zorreguieta in beeld.
Tegenwoordig bestaat een kwart tot de helft van het Nederlands voetbalelftal uit spelers met een Surinaamse achtergrond. Tot 1960 was Oranje nog helemaal “wit". Op 3 april van dat jaar kwam daar verandering in, met het debuut van Humphrey Mijnals. Andere Tijden sprak met de nu 70-jarige debutant die, mede door een legendarische omhaal, tot een icoonbeeld van het Nederlands voetbal werd. Honderd jaar geleden verwelkomde Nederland hertog Hendrik van Mecklenburg als prins-gemaal, als bruidegom van de jonge koningin Wilhelmina. Dertig jaar later was hij een groot gevaar voor het voortbestaan van de monarchie, door zijn buitenechtelijke avonturen die hem kwetsbaar maakten voor chantage en door de ongehoord hoge schulden waarvoor de koningin moest opdraaien. Mede dankzij Wilhelmina-biograaf prof. dr. Cees Fasseur komt deze eigenzinnige vorst voor ons weer tot leven.
Merauke, het uiterste zuiden van Nieuw-Guinea, was naast Suriname en de Nederlandse Antillen, tijdens de Tweede Wereldoorlog het enige stukje onbezet Nederlands grondgebied. Daar bevond zich het 120ste squadron jachtvliegers, bemand door enthousiaste jongemannen die deel wilden nemen aan de strijd tegen Japan en de bevrijding van Nederlandsch-Indië. Dat verliep anders dan ze hoopten. Het onfortuinlijke KLM toestel "de Franeker" verongelukte op 12 juli 1949 in de buurt van Bombay. In een striemende moessonregen vloog het vliegtuig tegen een berghelling. Aan boord waren naast de tienkoppige Nederlandse bemanning ook dertien vooraanstaande Amerikaanse journalisten die op de terugweg waren van een oriëntatiereis van een maand door de Indonesische archipel. Alle 45 inzittenden van de Franeker waren op slag dood
“Vele malen zal het woord mond & klauwzeer zijn gevallen...”. Dr. Vervoorn van de Veterinaire Dienst richt in september 1962 een dankwoord tot het personeel van het vleesdestructiebedrijf in Son. De medewerkers hebben dat jaar overuren gemaakt. Tienduizenden varkens zijn vernietigd. Een deel is verwerkt tot veevoer. Een ander deel is, na te zijn vergast in de destructor, begraven in massagraven in de bossen bij het dorp Sint Anthonis. In de nadagen van de Tweede Wereldoorlog werden honderden Nederlandse vrouwen uit het concentratiekamp Ravensbrück gered door het Zweedse Rode Kruis. Door bemiddeling van graaf Bernadotte wisten ze na een bizarre busreis door Duitsland het vrije Zweden bereiken. Daar konden ze, bevrijd uit de hel, andermaal de vrijheid proeven.
1986. 26 april. Het is nacht in het Russische Tsjernobyl wanneer dat wat voor onmogelijk gehouden wordt, toch gebeurt. Eén van de vier kernreactoren van de plaatselijke kerncentrale ontploft en vliegt in brand. Reddingswerkers kunnen niet voorkomen dat enorme wolken radioactiviteit de reactor verlaten. Pas 60 uur na de explosie luiden de alarmbellen uiteindelijk in Den Haag. Er wordt inderhaast een crisiscentrum opgericht onder aanvoering van de toenmalige minister van milieubeheer, Pieter Winsemius.
Na de Tweede Wereldoorlog wilde Nederland grote delen van Duitsland annexeren, als vergoeding voor de geleden schade. Het liefst verschoven we de oostgrens tot aan Hamburg. Uiteindelijk kwam het in 1949 tot kleine grenscorrecties: Elten en Tudderen. En wat moesten we daar eigenlijk mee? Elk jaar weer voeren we rond 4 en 5 mei de discussie over de aanwezigheid van Duitsers bij de viering van de bevrijding en herdenking van de gevallenen. Zo ook in 1954. Toen was het Mies Bouhuys, die met pamfletten met het opschrift ‘Deutsche nicht erwünscht’ streed tegen hun aanwezigheid en tegen de regering, die Bevrijdingsdag had gedevalueerd tot een snipperdag.
Misschien betreft het hier een navrante waarschuwing van de geschiedenis: direct na het invoeren van de nieuwe zomerdienstregeling op 28 mei 1961, liep de treinenloop van de NS geheel in de soep. Het rijdend personeel reageerde op het nieuwe spoorboekje met een stiptheidsactie, in die dagen “modelactie” genoemd. Hierdoor ontstonden enorme vertragingen. De chaos op het spoor noopte de NS uiteindelijk de vernieuwing van de dienstregeling, bedoeld om de efficiency te verhogen, te schrappen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden miljoenen soldaten vanuit de loopgraven de dood ingedreven. Veel minder bekend is dat daarnaast honderden Engelse soldaten werden geëxecuteerd, wegens vermeende lafheid of desertie in het zicht van de vijand. Deze overtreding werd met het vuurpeloton bestraft. Meer dan 80 jaar later vechten nabestaanden alsnog voor het eerherstel van deze “deserteurs”.
De varkenspest, BSE-koeien en de MKZ-crisis hebben de discussie over de bio-industrie goed op gang gebracht. Maar wanneer is deze schaalvergroting eigenlijk begonnen? De oprichting van de actiegroep Lekker Dier was een van de eerste protesten tegen de bio-industrie. Lekker Dier ontstond als een reactie op de Flevohof, de trots van agrarisch Nederland, waar fokzeugen en batterijkippen werden getoond. De daar geschetste toekomst van de veehouderij was voor de oprichters van Lekker Dier juist een bio-industriële nachtmerrie.
Juli 1966, wildwest in Den Haag. Een Chinees, die asiel wil aanvragen, wordt zwaargewond uit een ziekenhuis ontvoerd, en komt te overlijden: een diplomatieke oorlog Nederland-China is het gevolg. De toedracht, de geheime BVD-rapporten en de ontknoping in Andere Tijden.
Moskou in de laten jaren dertig: de angst regeert. Iedereen loopt de kans spoorloos te verdwijnen in de kampen van Stalin: ook het handjevol buitenlanders dat ooit uit idealisme naar de Sovjet-Unie is gekomen. Eén van hen is William Siewertsz van Reesema: de enige Nederlander die verbonden is aan het secretariaat van de Komintern, de Communistische Internationale. Hij weet als één van de weinigen te overleven in het gevaarlijke centrum van de Komintern: Hotel Lux. Komend pinksterweekend beleeft het oudste popfestival van Europa zijn 32e editie. In 1970 werd Pinkpop voor de eerste keer georganiseerd in het Sportpark van Geleen. Het festival had destijds nog sterk het karakter van beroemde voorgangers uit de Verenigde Staten als Woodstock. Dankzij de amateurfilmer Ruud van Wersch zijn er beelden van die eerste jaren. In deze korte terugblik tonen we materiaal van de Golden Earring (1970), Elvis Costello (1979) en The Police, de Britse popgroep die in 1979 op het festival doorbrak.
100 jaar geleden werd hij geboren: president Soekarno van Indonesië. Voor veel Nederlanders was hij na de Tweede Wereldoorlog staatsvijand nummer 1, de man die met de Japanners had gecollaboreerd. Voor veel Indonesiërs was en is hij de vader des vaderlands, de man die hen een nationaal zelfbewustzijn gaf. Een verhaal over Soekarno als president: van aanbeden held tot verguisde dictator.
Het nieuwe seizoen begon met een aflevering over een van de eerste 'zwarte scholen' van Nederland: de Rotterdamse Combinatie 70. "Turkie, Turkie, onderjurkie. Ik kan dat nog niet horen".
Deze week is het 25 jaar geleden dat de Chinese leider Mao Tse Toeng overleed. Andere Tijden gaat daarom op zoek naar zijn Nederlandse volgelingen en komt uit bij de man die in de jaren zeventig een centrale rol speelde onder Nederlandse maoisten en die de grondlegger werd van de Socialistische Partij, Daan Monjé.
Andere Tijden gaat terug naar de Olympische Spelen van 1972. De aanslag op de Israëlische atleten tijdens deze Spelen bracht terrorisme en de bestri
In nauwelijks twintig jaar sloten 100.000 winkels hun deuren definitief, enerzijds omdat ze ten onder gingen door de opmars van het grootwinkelbedrijf, anderzijds omdat de kinderen van de winkeliers weigerden hun ouders in de zaak op te volgen. De aflevering is gebaseerd op het boek 'Anders nog iets?' van Tony van der Meulen.
De televisie bestaat vijftig jaar. Daarom bekijkt Andere Tijden vijftig jaar parlementaire journalistiek. Van zeer beleefde verslaggevers die buigen voor een minister en hem met 'excellentie' aanspreken, via het gezellig tegen de macht aanschurken van de jaren zeventig tot het zakelijke en harde interview van nu.
Wielersoigneur Sjeng Collard deed in 1968 veel stof opwaaien omdat hij zijn wielrenners pepmiddelen zou hebben gegeven. Hij veroorzaakte het tweede Nederlandse dopingschandaal. In 1960 kwam de eerste Nederlandse dopingkwestie in het nieuws. Zwemster Sieta Posthumus beschuldigde tegenstandsters van dopinggebruik.
Terrorisme in Nederland: de vrijwel vergeten aanslagen op de gasstations in Ravenstein en Ommen, februari 1972 Een portret van Willy van der Heide, schrijver van de legendarische jongensboekenserie over Bob Evers, Jan Prins en Arie Roos. Even avontuurlijk als zijn geesteskinderen, maar met een wat dubieuzer verleden.
Op de avond van 17 oktober 1961 trokken tienduizenden Franse Algerijnen vanuit de voorsteden van Parijs naar de binnenstad. Het was een massaal protest tegen hun behandeling door de Franse autoriteiten. Aan de randen van de stad werden de demonstranten door een politiemacht opgewacht. Die nacht voltrok zich een ramp: naar schatting 200 Algerijnen vonden de dood.
Geen Bijltjesdag in Nederland. Ongeveer 200.000 Nederlanders die ervan verdacht werden de bezetter van dienst te zijn geweest, moesten naar kampen en gevangenissen. Een van hen was Jelle Brouwers. Zijn weduwe, Gre Brouwers, vertelt over de moeilijke periode na de oorlog, toen haar man was geïnterneerd.
Het boek ‘Ik Jan Cremer’ deed in 1964 veel stof opwaaien. Mede door publiciteitsstunts van de auteur zelf, duurde het lang voor het stof weer ging liggen. In vele gezinnen had het boek inmiddels een generatiekloof blootgelegd. Een compilatie van oorlogsmuziek door de jaren heen, naar aanleiding van de tentoonstelling 'Muziek, oorlog en vrede' in het Legermuseum te Delft.
De vijand van vandaag is de bondgenoot van gisteren. De VS bombarderen nu het Afghanistan dat zij in de jaren tachtig steunden tegen de Russen. Voormalig CIA topman Charles Cogan vertelt hierover. Vrijdag 16 november 1951 is de geschiedenis ingegaan als Kneppelfreed oftewel Knuppelvrijdag. Een rechtzaak over het gebruik van de Friese taal in de rechtzaal, liep uit op een rel waarbij de politie naar de wapenstok greep.
De macht van de katholieke kerk reikte tot na de dood van haar volgelingen. Socialisten, zelfmoordenaars, ongedoopten kregen tot ver in de jaren zestig een graf in ongewijde aarde. Precies twintig jaar geleden stroomde het Museumplein vol met vredesdemonstranten. Het waren er meer dan ooit tevoren in Nederland. Ze wilden geen kruisraketten in ons land en floten de vertegenwoordiger van de PvdA van het podium af.
Twee jaar lang verziekte hij op zijn eentje de betrekkingen tussen Nederland en Zuid Afrika. Klaas de Jonge, betrapt op wapensmokkel voor het ANC. Andere Tijden ging met hem terug naar de plek waar hij vast zat.
Voor een klooster in Roemenië verscheen 25 jaar geleden een politie-auto met zwaailicht. Hij kwam Dries van Agt waarschuwen: in Nederland was de oorlogsmisdadiger Pieter Menten gevlucht. Vanaf dat moment kwam de affaire-Menten goed op gang. In Andere Tijden vertelt Van Agt hoe het verder ging.
Op deze website is het verhaal te lezen over wat bekend staat als de Greet Hofmans affaire. Andere Tijden heeft interviews gehouden met nooit eerder gehoorde kennissen en vrienden van Greet Hofmans om erachter te komen wie Hofmans nu eigenlijk was en wat ze nu werkelijk deed aan het Hof.
“De BTW voelt als een kind van mij” meldt professor meester Reugebrink trots. “Men mag mij gerust de uitvinder van de Nederlandse BTW noemen.” Hoewel de meeste mensen een hekel hebben aan deze drie letters, is Reugebrink er zeer aan gehecht. BTW, het staat voor: Belasting over de Toegevoegde Waarde. Op 1 januari 1969 werd deze belasting ingevoerd. Nu met de gulden ook de economische grenzen in een groot deel van Europa verdwijnen, kijkt Andere Tijden terug naar een vorm van grensoverschrijdende misdaad die al eerder uitstierf: de botersmokkel.
Januari 1952: de wereld is in de ban van de Flying Enterprise. Een schip in nood, een aanhoudende storm en een kapitein die ondanks alles weigert zijn schip te verlaten. Er ontstaat een wereldwijde mediahype rond de moedige kapitein. Maar was Carlsen eigenlijk wel zo heldhaftig?
In de vorige uitzending is de ramptocht van de Flying Enterprise in beeld gebracht. Daarop kregen we een verrassende reactie. Onlangs vertrokken twee schepen van de Koninklijke Marine naar het Arabisch schiereiland om daar te patrouilleren in het kader van de strijd tegen het terrorisme. Precies veertig jaar geleden, midden in het conflict met Indonesië over Nieuw-Guinea, bracht de marine voor het laatst een vijandelijk schip tot zinken.
Zondagavond 25 november 1973 om 21.30 uur krijgt Sjaak Risseeuw, gezagvoerder van de KLM, een pistool in zijn nek geduwd. ‘Back to Beirut’, is de eerste eis die de kaper stelt. Het is het begin van een vreemde kaping en een zenuwslopende zwerftocht door het Midden-Oosten.
Willem-Alexander houdt de lippen stijf op elkaar. Zelfs Maxima weet niet waar straks de huwelijksreis heengaat. In 1937 verraste Bernhard de wereldpers en Juliana met een spectaculaire droomreis: van Polen tot Monte Carlo, van Budapest tot Parijs. Drie maanden lang trok het paar skieend en feestend door Europa
Vergeten fragmenten, uit het meest verguisde en geruchtmakende satirische tv-programma ooit. Het NAA(Nederlands Audiovisueel Archief) restaureerde diverse programma's waaronder zeven uitzendingen van 'Zo is het'. Andere Tijden keek er als eerste naar en sprak met Mies Bouwman en andere makers van toen.
Op kerstavond 1967 belt de minister van binnenlandse zaken naar een hoofdredacteur met een ongebruikelijke vraag: ‘of hij nog wat drugs heeft voor een gemeenschappelijke vriend met problemen’. Deze gemeenschappelijke vriend is Ben Korsten, de politiek adviseur van tal van ministers in de jaren zestig. Hij was de eerste 'spin doctor' van Nederland.
Veertig jaar geleden kwam hij op de markt als de bevrijder van de vrouw: de pil. Vanaf nu zou ze haar seksleven definitief zelf bepalen, was de verwachting. Of dat een beetje gelukt is? Andere Tijden bericht over trutten en vrije vrouwen, en over artsen die nodig voorgelicht moesten worden.
Had je me maar, met een knakie erbij, Had je me maar, met een lokkie opzij, Had je me maar, wat je hoort en wat je ziet, Ik wil wel met je vrijen, maar mijn centen krijg je niet! Het boekenbal van 1969 stond in het teken van het 'Palais du Pape'. Over schandelijke schilderijen, pausen met jarretels en woedende katholieken.
Het bekendste onderduikgezin uit de geschiedenis is zonder twijfel dat van Otto Frank. Tot in de kleinste details weten we dankzij Anne’s dagboek wat er zich allemaal in het Achterhuis afspeelde. Maar het einde, het verraad, blijft een raadsel. In Andere Tijden een nieuwe theorie – gebaseerd op de biografie van Otto Frank.
Veertig jaar geleden, op 20 maart 1962, begonnen in de Verenigde Staten onderhandelingen over de toekomst van Nederlands Nieuw-Guinea. Daarover werd al meer dan een jaar in het geheim gepraat door Nederlandse, Indonesische en Amerikaanse diplomaten. Nog geheimer en nu pas bewezen, waren de bemoeienissen van Prins Bernhard.
Misschien een ideetje voor politici op campagne: In 1915 kwam er aan de grens tussen België en Nederland een hek te staan. Honderden kilometers lang, met tweeduizend Volt erop, bedoeld om vluchtelingen tegen te houden.
Twee kilometer strand is er afgesloten in Egmond, omdat daar een onderzeebootje onder het zand ligt, met gevaarlijke torpedo’s. Andere Tijden ontdekte dat het een zogenaamde Seehund is, het zoveelste geheime wapen van de nazi’s. En we vonden de man die er 57 jaar geleden uitkroop.
Aan de vooravond van het verschijnen van het NIOD rapport over Srebrenica een terugblik op de Excessennota die in juni 1969 werd gepresenteerd. In opdracht van de regering werd er toen archiefonderzoek gedaan naar de oorlogsmisdaden die waren begaan door Nederlandse militairen in Indonesië in de jaren 1946-1950. Directe aanleiding voor het onderzoek was een interview in de actualiteitenrubriek Achter het Nieuws met dr. J. Hueting. Het interview veroorzaakte een enorme commotie en bracht het nationale trauma van de koloniale oorlog aan de oppervlakte.
De val van een kabinet: Andere Tijden over de verhouding tussen pers en politiek, en hoe deze met de jaren veranderde. Van zeer beleefde verslaggevers die de minister met 'excellentie' aanspreken, naar het confronterende interview van nu. En vervolgens van het heden onmiddellijk weer terug de tijd in, aan de hand van verkiezingsspotjes en politieke televisieboodschappen.
Als op 4 november 1956 de Russische tanks Boedapest binnenrollen, beleeft Nederland een explosie van communistenhaat. Drie dagen lang woedt er een veldslag rond het CPN-hoofdkwartier Felix Meritis in Amsterdam. In Andere Tijden een bericht van het front, uit de hitte van de Koude Oorlog. In navolging van de Amerikaanse presidentsverkiezingen, zo begon het, heel voorzichtig. Aan het begin van de jaren zestig zag Nederland voor het eerst haar politici op televisie in discussie gaan. Andere Tijden over de zoekende kennismaking met een nieuw medium. “Wij hebben er nog geen idee van hoe gedachten moeten worden verkocht of overgebracht".
Onze overheid liet in 1956 in Nieuw Guinea een heuse propagandafilm maken, bedoeld om de Amerikanen te laten zien hoe goed wij daar bezig waren.
Broederlijk zaten ze tijdens de oorlog bijeen in Sint Michielsgestel, de bestuurders en intellectuelen van Nederland. Ze hadden het er goed, prettig zelfs - alleen konden ze ieder ogenblik, als gijzelaar, worden geexecuteerd. Andere Tijden over de Nederlandse elite in de Tweede Wereldoorlog.
Een demissionair kabinet, een daad van terreur en een lamgeslagen verkiezingscampagne: we maakten het al eens eerder mee. Vijfentwintig jaar geleden moest Nederland naar de stembus terwijl in Drenthe een dubbele gijzelingsactie gaande was. De opkomst was ongekend, de uitslag verassend.
Wat drijft een politiek terrorist? De vraag is opeens weer actueler dan ooit. In Andere Tijden een portret van Inge Viett, die jarenlang Duitsland onveilig maakte uit naam van de Beweging Tweede Juni en de Rote Armee Fraktion. En die met haar maatjes onderdak en hulp kreeg in de DDR.
Het zullen vier bittere weken worden: een WK voetbal zonder Nederland. Maar werden we ooit onrechtvaardiger uitgesloten van deelname dan in 1957? In de kwalificatiewedstrijd voor het WK van 1958, versloeg Oostenrijk Nederland met 3-2. De reden: ongekend hard spel van Oostenrijk, een hysterisch Weens publiek en een volstrekt partijdige scheidsrechter. Althans, dat vond Nederland.
De nieuwe regering zal het ze een stuk moeilijker maken, maar buitenlanders zullen in de rij blijven staan om in Nederland te komen wonen. Nog niet eens zo lang geleden was het andersom. In 1948 dacht een op de drie Nederlanders aan emigratie en al gauw was een op de twintig ook daadwerkelijk weg. Ruim 550.000 mensen – naar Canada, Australie en Nieuw Zeeland omdat het daar zo leeg en rijk leek en hier zo vol en arm. Reden voor Andere Tijden om het landverhuizen weer eens van de andere kant te bezien.
‘Het is gelukt!’ riep D66-leider Hans van Mierlo op de verkiezingsavond in 1994. Zijn partij was van 12 naar 24 zetels gegroeid. Er was sprake van een politieke aardverschuiving. De twee regeringspartijen PvdA en het CDA hadden fors verloren; de PvdA bleef met 37 zetels nog net de grootste fractie in de kamer, maar de toon voor verandering was gezet. Hans van Mierlo wist dat hij de sleutel in handen had. En hij wilde maar één ding: een Paars kabinet. Een kabinet zonder CDA. Andere Tijden over de eerste formatiepoging van Paars I en over het enorme karwei om Paars van de grond te trekken.
Iedereen is voor integratie, maar het aantal aparte islamitische scholen in Nederland groeit gestaag. Dat is te danken aan de katholieken en de protestanten die jarenlang voor vrijheid van onderwijs vochten. In 1917 was het zover: het einde van de schoolstrijd, het begin van een enorme groei aan scholen op religieuze grondslag. Andere Tijden over de gevolgen van de schoolstrijd - tachtig jaar geleden én nu.
Op zondag 22 september worden in Duitsland verkiezingen gehouden. De minister-president van de deelstaat Beieren, de christen-democraat Edmund Stoiber, neemt het op tegen de zittende kanselier, de socialist Gerhard Schröder. In 1980 was het voor het eerst en tegelijk voor het laatst dat een Beier de sprong naar het kanselierschap waagde. De machtige Franz Josef Strauss, de 'Koning van Beieren', lukte het toen nèt niet. Andere Tijden met een portret van FJS en waarom hij vooral zichzelf in de weg zat.
De homobeweging geschokt, de vrouwenbeweging woedend - net als trouwens iedere fatsoenlijke Nederlander. De sex en het geweld in de speelfilm 'Spetters' van regisseur Paul Verhoeven veroorzaakten in 1980 een schokgolf in ons land. Een reconstructie van de opkomst en de ondergang van 'Spetters', in Andere Tijden.
Na acht jaar Paars is het CDA terug van weggeweest - het is zelfs veruit de grootste partij. Er is echter een tijd geweest waarin het nog maar zeer de vraag was of het CDA überhaupt opgericht zou worden. Het heeft meer dan dertien jaar geduurd voor de oprichting een feit was. Lange en moeizame jaren waarin drie verschillende partijen samengesmolten dienden te worden tot één nieuwe partij. Wat waren de dieptepunten en wat waren de bepalende momenten in deze jaren? Kortom: de ontstaansgeschiedenis van het CDA in vogelvlucht.
Sinds 2000 is de AEX-index meer dan gehalveerd. In de kranten heet het al dat er sprake is van een ‘sluipkrach’: een krach die zich uitstrekt over een lange periode en zich niet op één dag voltrekt. Dat was wel het geval tijdens de krach van 1987. Andere Tijden keert terug naar die bewuste dag, 19 oktober, de dag die de geschiedenis in ging als ‘Zwarte Maandag’.
Vermeende kernwapens, luchtfoto’s in de krant, verborgen raketinstallaties, wapeninspecties van de VN, en een dictator die niet te vertrouwen is. Andere Tijden over de Cuba-crisis - nu veertig jaar geleden - die de wereld op de rand van de nucleaire afgrond bracht. President Kennedy geloofde dat de tijd van afwachten voorbij was: er moest gehandeld worden. De burgemeester van Steenwijk was het daar roerend mee eens.
Op 18 oktober 1977 werden de leiders van de Rote Armee Fraktion dood gevonden in Stammheim, de beruchte gevangenis waar de top van de West-Duitse terreurgroep vastzat. Collectieve zelfmoord, zeiden de artsen en de regering; moord, zeiden de RAF-sympathisanten. Vijfentwintig jaar later gaat Andere Tijden terug naar Stammheim met twee directe betrokkenen: Alfred Klaus, de toenmalige chef van de Duitse opsporingsdienst, en Ronald Augustin, het enige Nederlandse RAF-lid. Ze zijn in die vijfentwintig jaar bepaald niet nader tot elkaar gekomen.
De LPF heeft een voorganger. In 1971 kwam DS’70, een nieuwe partij onder leiding van Willem Drees jr., vanuit het niets in de regering terecht. De twee onervaren ministers van DS’70 hielden het niet lang vol. Na een jaar stapten ze op. Het kabinet viel en er werden nieuwe verkiezingen uitgeschreven. Van het ruziënde DS’70 werd weinig meer vernomen. Andere Tijden over debuterende politici en botsende karakters
De meeste amateurfilms tonen vooral vrolijke momenten, het leven lijkt mooi en zorgeloos. Dat geldt in ieder geval voor de films van Hans en Noes Fischer, een jong echtpaar dat in 1937 naar Nederlands-Indië vertrekt. De wereld om hen heen wordt echter steeds grimmiger. Een reconstructie van de idylle versus de boze buitenwereld.
In de jaren zeventig raakte Nederland 'besmet' met het verschijnsel voetbalvandalisme. Het probleem nam in de jaren tachtig steeds ernstigere vormen aan. Zo mondde op 1 maart 1987 de wedstrijd tussen FC Den Haag en Ajax uit in een enorme veldslag. Aanpak van dit probleem was toch echt noodzakelijk, zo realiseerde men zich. Andere Tijden over rondvliegende stenen, colaflessen en kratten. Een scheidsrechter die de wedstrijd schorst, Haagse supporters en de F-side van Ajax, die binnenkort 25 jaar bestaat.
Aids is inmiddels een bekende ziekte, maar was dat niet altijd. Begin jaren tachtig wisten de verontruste artsen zich geen enkele raad met deze nieuwe, mysterieuze aandoening. Andere Tijden over het begin van een wanhopige zoektocht naar een oorzaak en een geneesmiddel, een zoektocht die nog altijd niet ten einde is.
Drie juli 1974. Nederlandse politieagenten ontruimen een zwakzinnigeninrichting. Zij verzorgen de ontknoping van een bizar conflict dat jarenlang het gepolariseerde Nederland verscheurde. Andere Tijden kijkt terug, met onder anderen Carel Muller, oud-directeur van de inrichting Dennendal.
Onder de vlag van de VOC, die 400 jaar geleden werd opgericht, voeren honderden schepen naar de Oost. Velen kwamen daar echter nooit aan, ze zonken en liggen sindsdien op de bodem van de wereldzeeën. Andere Tijden onderzoekt hoe er met die maritieme erfenis wordt omgegaan, door archeologen en... door schatgravers.
Sperziebonen, een karbonade en aardappels met jus - het klassieke Nederlandse menu van gisteren heeft plaatsgemaakt voor lekkernijen uit den vreemde. In twintig, dertig jaar heeft zich een revolutie in onze keuken voltrokken. In Andere Tijden, de week voor Kerstmis, een bericht van het front.
Gehaat door middenstand en bedrijfsleven, geliefd bij de calculerende burger: de Consumentenbond bestaat vijftig jaar. Als nietig, machteloos clubje kwam ze in 1962 frontaal in botsing met een machtig sigarettenmerk, met voor beide partijen onverwachte verstrekkende gevolgen. In Andere Tijden een onderzoek naar de Lexington-affaire.
Bijna twaalf jaar na de Golfoorlog van 1991 staan de VS op het punt Irak opnieuw aan te vallen, wanneer het land niet naar behoren meewerkt met de VN-wapeninspecties. Waarom zijn de VS eigenlijk zo geinteresseerd in het gebied rond de Perzische Golf? Andere Tijden sprak met Charles Cogan, begin jaren tachtig hoofd van de sectie Midden-Oosten van de inlichtingendienst CIA.
Of Nederland is te druk. Overal hoor je het roepen. Opnieuw staan de verkiezingen in het teken van wat we toch aan moeten met de steeds groter groeiende groep immigranten. Juichend werden ze begin jaren '60 binnengehaald. De jonge mannen uit Italië en Spanje. Gastarbeiders werden ze genoemd. Voor even over om te helpen ons land rijk te maken. Hun familie kon zolang wel achterblijven. Gezinshereniging? Daar konden we niet aan beginnen! Maar ze kwamen toch, eerst hun vrouwen en later hun kinderen. De christelijk-liberale regering keek er raar van op. Maar wat deed ze er aan? Andere Tijden over het begin van de gezinshereniging; over geschipper, gesjoemel en verdriet.
Wat herinnert u zich nog van de winter van 1963? Iedereen grofweg boven de 45 jaar die je deze vraag stelt komt met verhalen over de bevroren Noordzee, de sneeuwstormen, het bevroren IJsselmeer en natuurlijk de Elfstedentocht. De beelden van een heroïsch zegevierende Reinier Paping staan in ieders geheugen gegrift. In Andere Tijden een terugblik op deze strengste winter van de eeuw, die niet alleen maar sneeuw en ijspret bracht…
Een tweede springvloed werd het genoemd: de hulp die zuid-west Nederland kreeg na de watersnoodramp van 1 februari 1953. Tonnen aan goederen en miljoenen aan guldens kwamen er binnen, van over de hele wereld. Het Rode Kruis en het Rampenfonds hadden de handen vol aan het in goede banen leiden van alle blijken van medeleven.
In 1956 probeerde de Nederlandse overheid de opstand van een Papoea-stam tegen het wettige gezag onder de pet te houden. Zelfs de brieven van de bisschop werden in het geheim gecontroleerd op ongewenste mededelingen. Andere Tijden over overheidscensuur en doofpot-affaires.
Twaalf jaar geleden moest onze regering ook al beslissen of we mee zouden doen in een internationale oorlog tegen Saddam Hoessein. We zeiden uiteindelijk ja. Maar dat ging allemaal niet zonder slag of stoot. Achter de schermen vochten onze krijgsmachtonderdelen vol overgave....tegen elkaar. Andere Tijden over de Nederlandse deelname aan de Golfoorlog.
Als het er echt op aankomt, dan schaart heel Amerika zich achter de president, de vlag en het leger. In Andere Tijden gaan we een paar oorlogen terug, naar 1942. Alle mannen in het leger, alle vrouwen in de wapenfabriek. Hun grote voorbeeld heette Rosie the Riveter, zeg maar Klaartje Klinknagel.
September 1944: een Engelse onderzeeboot torpedeert een Japans vrachtschip. Vracht is er niet aan boord, wel 4200 Indonesische dwangarbeiders en 2500 krijgsgevangenen, de meesten Nederlanders. Een catastrofe: vier keer zoveel doden als op de Titanic, duizend keer zo onbekend. Andere Tijden over de ondergang van de Junyo Maru.
Op 4 maart 1953 kreeg hij een fatale beroerte en twee dagen later hoorde de communistische familie waar dan ook ter wereld het ongelofelijke nieuws. Josef Stalin bleek toch sterfelijk. Verdwaasd liepen de burgers van Moskou door de straten van de stad. Zelfs zijn tegenstanders leken oprecht bedroefd. Andere Tijden over de dood van Stalin vijftig jaar geleden.
Wie als toerist een nachtje in het centrum van Londen verblijft, kan zonder het te weten zich op een voor Nederland historische plek bevinden. In het Brown's Hotel, vlak bij Piccadilly Circus, heeft gedurende de Tweede Wereldoorlog minister-president Gerbrandy gelogeerd. Bijna vijf jaren verbleef hij in kamer 36 van dit hotel. Sinds die tijd is er nauwelijks iets veranderd in de kamer en het hotel. Andere Tijden spreekt met ondermeer ZKH Prins Bernhard over het leven in Londen van onze minister-president in oorlogstijd: Pieter Sjoerds Gerbrandy.
Interview met de Britse propagandaspecialist Philip Taylor, over historische propaganda in oorlogstijd. Een waarschuwing om het nieuws deze dagen met een korreltje zout te nemen.
Zevenentwintig jaar geleden viel het eerste Nederlandse slachtoffer van het huidige Iraakse regime. Lex Aronson, een hulpverlener uit Friesland, werd opgehangen door de beulen van Saddam Hoessein. Andere Tijden reconstrueert de treurige ondergang van een Nederlandse idealist in Irak.
Negen mei 1940: de top van Philips krijgt een tip over de naderende Duitse inval en vlucht halsoverkop het land uit – met een flink deel van het bedrijfskapitaal op zak. Vanuit de Verenigde Staten probeert een klein clubje met vallen en opstaan de multinational door de oorlog te slepen.
In het concentratiekamp Vught verrichtte een speciale groep gevangenen produktiewerk. Voor Philips. Daarmee profiteerde de multinational van dwangarbeid. Maar het bedrijf bood de gevangenen, onder wie veel joden, zo ook bescherming - en dat spaarde uiteindelijk honderden mensenlevens. Andere Tijden over het Philips-Kommando in Kamp Vught.
Twintig jaar geleden begon de revolutie: van kaartenbak naar diskette, van papier naar monitor, van typex naar ‘delete’. In 1983 introduceerde IBM zijn eerste Personal Computer in Nederland. Het werd een daverend succes. Binnen enkele jaren was er geen secretaresse of boekhouder meer te vinden die niet zo’n handige ‘microcomputer’ op het bureau had staan. Nu, twintig jaar later, vallen hele bedrijventakken stil als de stroom uitvalt. Zonder pc kunnen we niet meer werken.
Hij is al acht jaar dood, en al dertig jaar weg uit Groningen, maar toch krijgt menige professor in die stad nog de rillingen over de rug als de naam van W.F. Hermans valt. Hoe beroemder hij werd als schrijver, hoe meer ze hem op de universiteit begonnen te verafschuwen.
De bezetter legt democratie op. Dat is nu de bedoeling in Irak en zo ging het in Japan. De Amerikanen bezetten dat land na twee atoombommen en de capitulatie van 15 augustus 1945. Ze bleven er bijna zeven jaar en lieten Japan achter met een grondwet die nog steeds als een van de meest progressieve ter wereld geldt. Zijn de Verenigde Staten het rolmodel voor de hele wereld?
In de zomer van 1942 werd de Hollandse Schouwburg in Amsterdam een verzamelplaats voor bij razzia’s opgepakte joden. Van daaruit werden ze doorgestuurd naar Westerbork, en verder, naar vernietigingskampen in het oosten. Onder de gevangenen waren veel kleine kinderen. Voor hen werd gezorgd in de crèche tegenover de schouwburg. Vaak betekende deze opvang hun redding. Twee jaar lang werkte Hilde Goldberg in de crèche. In Andere Tijden vertelt zij haar herinneringen.
Zondag 15 mei 1983, twee minuten voor half twaalf. Het Rotterdamse Dijkzigtziekenhuis staat op zijn kop. Beschuit met roze muisjes wordt rondgedeeld. Wetenschappers en ouders zijn dolgelukkig met de geboorte van Stefanie, een wonderschone, gezonde baby die er zonder sex kwam. Na jarenlange research en tegenwerking is het fysioloog G. Zeilmaker en gynaecoloog A.T. Alberda gelukt: de eerste Nederlandse ‘reageerbuisbaby’ is er.
Nu het speciaal ingelaste D’66-partijcongres de formatie van een kabinet met VVD en CDA heeft goedgekeurd, zijn de rooms-rode kansen voor deze verkiezingsronde definitief bekeken. Dit keer was het het CDA dat niet wilde. Het is wel eens anders geweest. Ruim dertig jaar geleden, in de roerige jaren zestig, paste de PvdA voor samenwerking met de Katholieke Volkspartij. Ze stelden er zelfs een motie voor op.
Hitweek: het weekblad dat binnen de kortste keren na oprichting uitgroeide tot het lijfblad van de moderne alternatieve jeugd. Hitweek verwierf een cultstatus, was hip en lullig tegelijk en het gaf jongeren in heel Nederland in alle provincies een stem. Van 25 mei tot en met 17 augustus is in museum De Beyerd in Breda ‘Hitweek! 1965-1969’ te zien, een overzichtstentoonstelling van de roemruchte weekkrant.
Het Englandspiel – open wond uit de Tweede Wereldoorlog. Onze geheim agenten vielen, eenmaal gedropt op vaderlandse bodem, bijna allemaal direct in Duitse handen. Volgens nieuw onderzoek kwam dat niet door Engelse stommiteiten, maar juist door Engelse opzet, die vereiste dat al die Nederlandse agenten werden opgeofferd.
Deze maand viert de rooms-katholieke kerkprovincie in Nederland het 150-jarig bestaan. Andere Tijden blikt terug op wat het hoogtepunt had moeten zijn van deze periode: het bezoek van de paus in 1985. Maar het werd een dramatische mislukking, met affaires, rellen en lege parkeerplaatsen.
Hoe beter we het hebben, hoe mooier we wonen – des te meer krijgen we de neiging ergens in de natuur in een tent te gaan slapen. Deze drang heeft na de Tweede Wereldoorlog ongekende vormen aangenomen. Maar kamperen, netjes kamperen moesten we eerst leren. Andere Tijden over strakke scheerlijnen en kampeerdiploma’s.
In 1974 werd de Nederlandse pers verrijkt met het blad Story: het allereerste roddelblad. Respectabel Nederland was ervan overtuigd dat het niets kon voorstellen, want Nederlanders waren toch veel te nuchter voor zulke klinkklare onzin? Niets bleek minder waar. Een geschiedenis van de roddelbladen in Nederland, met o.a. Henk van der Meyden en Sonja Barend.
Dertig jaar geleden stierf Salvador Allende, de linkse president van Chili, slachtoffer van een militaire staatsgreep. Zijn minister van Volksgezondheid, Arturo Jiron, was erbij. Hij werd opgepakt, overleefde het concentratiekamp en kan het dus navertellen. Hij doet dat tegen Andere Tijden.
Prinsjesdag 1974. Geen gouden koets op het Voorhout, maar een gijzeling in de Franse ambassade. Andere Tijden kijkt met de direct betrokkenen terug: de agente die door haar rug werd geschoten, de ministers die de terroristen hun zin gaven, en het losgeld dat we nooit helemaal terugkregen.
Philips had eind jaren veertig, begin jaren vijftig de grootste moeite om Nederland aan de televisie te krijgen. De regering voelde er niks voor – zo’n duur modern medium. Maar er waren nog meer belangrijke tegenstanders: dat waren de omroepen. Het kan verkeren.
30 jaar geleden stond de hele wereld erbij te juichen toen het volk van Iran in 1979 de sjah verjoeg en ayatollah Khomeiny enthousiast verwelkomde. Het heeft lang geduurd voor iedereen de vergissing doorhad: Khomeiny bleek zijn volk terug te voeren naar de middeleeuwen. Het failliet van een revolutie - dinsdagavond in Andere Tijden.
Miljoenen guldens ontwikkelingshulp maakte Nederland begin jaren tachtig over naar Jamaica, waar de socialist Michael Manley aan het bewind stond. Zaten er in Den Haag soms linkse ambtenaren op de vitale plekken? Ja, die zaten er! In Andere Tijden de feiten, de cijfers en de namen.
Oorlogskinderen. Verzwakt door de honger en aangeslagen door de ellende die ze om zich heen hadden gezien, mochten duizenden Nederlandse kinderen in 1945 op adem komen, in Engeland, Denemarken of Zweden. In Andere Tijden hun verhalen, hun herinneringen en de teruggevonden filmbeelden.
Dochter Mirna is premier van de Antillen, zoon Anthony haar adviseur. Maar wie was hun vader, Papa Godett? In Andere Tijden een portret van de voormalige bokskampioen, die bij de opstand in ‘69 tegen een kogel opliep en sindsdien een legende werd. Een tropische dynastie in Andere Tijden.
De expeditie die in 1959 de laatste witte vlek van het Nederlands grondgebied in kaart bracht: het Sterrengebergte in Nieuw-Guinea. Een ambitieus gezelschap ging de jungle in. Goederen kwamen niet aan, een helikopter verongelukte en het geld was op. Maar de aanhouder won.
In de tweede helft van de jaren vijftig veroverde Rock&Roll de wereld. Ook in Nederland kwamen jonge nieuwe bandjes op, zoals de Fouryo's: vier keurige jongeren die Nederlandstalige nummers zongen, goedgekeurd door vaders en moeders. De DDR ontrok zich aan de de Amerikaanse muziekinvasie. Daar bedachten de partijbazen een eigen variant op de Rock 'n Roll: de Lipsischritt.
Rusland herademt, na de dramatische redding van tientallen mijnwerkers die dagen opgesloten zaten. In 1956 ging het nog veel erger mis, niet ver van hier. Vlak bij Charleroi, vonden, op duizend meter diepte, meer dan 260 mijnwerkers de dood. Andere Tijden en de mijnramp van Marcinelle.
Veertig jaar geleden werd hij vermoord – maar vergeten is hij nooit. John F. Kennedy, de meest charismatische president die Amerika ooit heeft gehad. En de meest telegenieke. In Andere Tijden de vraag hoe hij dat deed, en hoe hij de journalisten om zijn vinger wond.
Een Nederlandse filmmaker die in 1973 een Oscar won, en die daarna volkomen vergeten is. Charles Huguenot van der Linden is de naam - in speelfilms en documentaires. Andere Tijden haalt hem onder het stof vandaan. Daarnaast wordt het zogenaamde wetenschappelijke werk van Elena Ceausescu behandeld.
In tijden van economische crisis hebben familiebedrijven het éxtra moeilijk. Ze moeten de markt volgen en tegelijkertijd de familie-eer hoog houden. In Andere Tijden het verhaal van snoepgigant Jamin die na een lange lijdensweg ten onder ging. De naam bestaat nog, maar het echte Jamin is geschiedenis.
De spanning is gebroken en de media pakken uit. Er is een koningskind. Net als in het voorjaar van 1967, toen de pers in Lage Vuursche bivakkeerde om de geboorte te verslaan van de jonge vader van vandaag. Andere Tijden aan de wieg van de kroonprins.
Tachtig jaar wordt hij, de Grote Volksschrijver Gerard Reve. Nooit een saai moment in zijn lange loopbaan, altijd klare wijn geschonken, maar één punt is altijd mysterieus gebleven: die woeste uitval tegen de zwarte medemens, midden jaren zeventig, was dat nu ernst, of ironie? Andere Tijden over het Raadsel van Reve.
Een welhaast bijbels tafereel: tientallen beesten worden in het heetst van de tweede wereldoorlog weggevoerd vanuit Ouwehands Dierenpark in Rhenen, naar een veilige plek, ver weg van het front. In Andere Tijden doen de oppassers hun verhaal.
Vijftig jaar geleden werd de eerste Bilderberg-conferentie gehouden. Bedoeld om de moeizame relatie tussen Europa en de Amerika te verbeteren. In Andere Tijden kopstukken van destijds aan het woord, zoals bankier David Rockefeller en… Prins Bernhard. Voor het eerst vertelt hij openhartig over het geheim van Bilderberg in Andere Tijden.
Begin jaren vijftig: opeens verschenen er witte jassen in onze huizen van bewaring. Nederland ging zijn zwaarste delinquenten niet alleen opsluiten, maar ook behandelen. Ze werden ter beschikking van de regering gesteld. Andere Tijden zocht er een paar op en bericht over een typisch Nederlandse uitvinding, de TBR, tegenwoordig TBS.
Nijmegen gaat een stuk van z’n binnenstad verbouwen. Zestig jaar geleden sloeg daar een vernietigend bombardement een enorme krater in de stad. Bijna evenveel doden als in Rotterdam, maar veel minder bekend: een fatale vergissing van de geallieerden.
De opnamen zijn klaar, eind van het jaar komt ie uit. Floris, de speelfilm. Andere Tijden gaat terug naar Floris, de jeugdserie. In 1969 een sensatie op de Nederlandse televisie en een financiële ramp voor de omroep. Regisseur Paul Verhoeven vertelt in Andere Tijden.
Komend weekend het WK schaatsen, ongetwijfeld met een Nederlandse winnaar. Vijftig jaar geleden was dat minder zeker. Kunstijs bestond niet, dus onze schaatsers trainden in het hoge noorden, onder barre omstandigheden en zonder masseur, duur hotel, sponsor of klapschaats.
Het is een Nederlandse uitvinding, en het werd zelfs een EXPORT-artikel: het gedogen van soft drugs. Maar nog niet zo lang geleden joeg de politie met grote verbetenheid op elke hasjgebruiker die ze vinden kon. Tot de agenten op het popfestival van Kralingen het licht zagen.
Rita Verdonk houdt haar rug recht, ze gaat duizenden uitgeprocedeerde asielzoekers uitzetten. Dát hebben we eerder gehoord. In 1988 wilde een staatssecretaris een groep Syrische christenen de deur wijzen, TOT er een mediastorm op stak. Daarnaast herhaalt Andere tijden een aflevering over de Spaanse griep die in 1918 aan miljoenen mensen het leven kostte.
Na de aardbeving moet in Iran de wederopbouw van de stad Bam beginnen. Net als ruim veertig jaar geleden, toen ging het om het verwoeste dorpje Dousadj. Een klus voor idealistische jongeren, onder leiding van… kroonprinses Beatrix. Ze verscheen langdurig op de tv en riep iedereen op om mee te helpen. Daarnaast een curieuze uitvinding: de springschoen.
Dit weekend begint het Formule I-seizoen weer. Ons eigen circuit van Zandvoort mocht vroeger ook meedoen, in 1973 bijvoorbeeld. De jonge Britse coureur Roger Williamson verbrandde levend in zijn bolide en de hele wereld keek toe. Nergens brandweer, de organisatie schoot zwaar tekort.
Hij was misschien wel de grootste staatsman van de vorige eeuw, maar toch trad hij, na een lidmaatschap van 67 jaar, uit zijn partij: Willem Drees. Niemand was in staat zijn breuk met de PvdA te voorkomen. In Andere Tijden kijken direct betrokkenen terug op deze tragedie in de socialistische familie.
Vijfentwintig jaar geleden reageerde de wereld geschokt op filmbeelden van de jacht op zeehondjes. Voor hun kostbare vacht werden ze wreed neergeknuppeld. In Andere Tijden de bewuste beelden, de mannen van die reportage en de bonthandelaar die zijn zaak in korte tijd naar de knoppen zag gaan.
In verband met de dood van prinses Juliana zendt Andere Tijden dinsdag een programma uit over de bijzondere huwelijksreis van prinses Juliana en prins Bernhard in 1937. Het jonge paar bleef destijds bijna drie maanden weg en genoot met volle teugen van het nieuwe geluk.
Hij beheerste de Nederlandse politiek in de jaren dertig, was berucht om zijn harde bezuinigingspolitiek in de crisistijd, en staat bekend als een onwrikbaar, beginselvast politicus: Hendrik Colijn (1869 – 1944). Aan het tweede deel van zijn biografie, die deze week verschijnt, is de uitzending van het geschiedenisprogramma Andere Tijden gewijd.
Tien jaar geleden begonnen in Rwanda de slachtpartijen onder Tutsi's en Hutu's. Andere Tijden kijkt daarop terug met Nederlanders die getuige waren, zoals de persoonlijke adjudanten van de leider van de VN missie in Rwanda, generaal Romeo Dallaire. De kapiteins Willem de Kant en Rob van Putten vertellen voor het eerst over de frustraties en het falen van de missie. Hun verhalen lopen samen met de ervaringen van twee Nederlandse gezinnen die in Kigali woonden en werkten. Hoe het begon met een avondklok, hoe de kinderen op school vervolgens les kregen in landmijnherkenning en hoe het bloedbad ten slotte niet meer af te wenden was.
Dertig jaar geleden gingen ze langdurig in staking, omdat ze minder verdienden dan hun mannelijke collega's: de vrouwen van Optilon, een ritssluitingenfabriek in Winschoten. Ze hielden vol, en ze wonnen er de Libelle Emancipatieprijs mee.
Deze week verschijnt het boek '1974. Wij waren de besten' van historicus Auke Kok. Het beste Nederlands elftal ooit speelt het beste voetbal van de wereld tijdens het WK 1974 in Duitsland, maar verliest in de finale. Het is tevens het begin van de Oranjegekte: voor het eerst reizen in oranje uitgedoste fans het nationale team achterna. Andere Tijden over de Oranjegekte en het losbandig voetbal van 1974.
Dertig jaar geleden schilderden we massaal onze muren bruin, en kropen we bij elkaar aan ons veel te lage tafeltje of in onze zitkuil. Een verpletterende truttigheid domineerde de jaren zeventig, en bijna iedereen ging onder het juk door. Met Andere Tijden terug naar de binnenhuisarchitectuur van kurk en macramé.
Voor sommigen was hij een geniale weldoener, voor anderen een ordinaire kwakzalver – dokter Moerman, de grondlegger van een omstreden voedingstherapie tegen kanker. Over de humeurige dokter, over zijn fameuze dieet, over de gelovigen en de ongelovigen, die elkaar nog altijd de tent uitvechten, gaat deze aflevering van Andere Tijden.
Binnenkort staan Amerikaanse soldaten voor de krijgsraad. Verdacht van oorlogsmisdaden in Irak. In Andere Tijden: Vijf Amerikaanse veteranen die in de Vietnam-oorlog meer dan vierhonderd onschuldige burgers doodden in het dorp My Lai. Wat drijft een soldaat over de grens tussen oorlogshandeling en oorlogsmisdaad?
Op 23 juni 1979 zag een Nederlands schip in de Zuid-Chinese Zee een gammel, halfgezonken bootje langszij komen met Vietnamese vluchtelingen. 243 werden er gered, 80 van hen verdronken. In Andere Tijden vertellen ooggetuigen na 25 jaar voor het eerst hun verhaal
23 Oktober 1964, Tokio. Het is de laatste dag van de Olympische Spelen. Op het programma staat de finale van de open klasse bij het judo. Die sport is op aandrang van de Japanners toegevoegd aan de Spelen. Zij hebben het judo zo'n 80 jaar eerder tenslotte uitgevonden en zij zien het als onderdeel van hun cultuur. De gouden medaille, het kan niet anders, die zal voor Japan zijn. Helaas. Het is een Nederlander die ermee aan de haal gaat: Anton Geesink. Het judo zal daarna nooit meer hetzelfde zijn.
Straks is Nederland weer voorzitter van de Europese Unie, en dan worden we vast weer herinnerd aan Zwarte Maandag. Dat was die dag in 1992 waarop een Nederlands plan voor de toekomst van Europa dramatisch schipbreuk leed. We dachten dat we gesteund werden - vergeet het maar. De afgang van Buitenlandse Zaken
Aan de vooravond van de Olympische Spelen zendt Net 3 'Olympia' uit, Leni Riefenstahls fameuze tweeluik over de Spelen van 1936 in nazi-Duitsland. Vooraf in Andere Tijden een documentaire uit 1993, waarin Riefenstahl vertelt over de ‘making of’.
Het is zestig jaar geleden dat op Dolle Dinsdag, 5 september 1944, Duitsers en collaborateurs massaal wegvluchtten uit Nederland. Door een (later foutief gebleken) bericht van Radio Oranje ontstond er een bevrijdingsroes in Nederland, met als gevolg paniek bij Duitsers en collaborateurs.
Vijfentwintig jaar geleden knapte er een waterleidingbuis in het dorpje Lekkerkerk. De grond bleek zwaar vervuild, Nederland had zijn eerste en grootste gifschandaal. De huizen moesten leeg, de grond werd afgegraven, en 160 miljoen gulden later was iedereen heel tevreden. Een leergeldaffaire in Andere Tijden.
In de zomer van 1976 verkeert Deventer in opperste staat van opwinding. Hollywood was neergestreken aan de IJssel om er de tot dan toe duurste film aller tijden op te nemen: ‘Een Brug te Ver’. Een parade aan wereldsterren trok voorbij, van Sean Connery, Michael Caine en Robert Redford tot Liv Ullmann en onze eigen Peter Faber. Voor de armlastige gemeente Deventer was de komst van de film een geschenk uit de hemel, want het geld stroomde met bakken het slaperige provinciestadje aan de IJssel binnen.
"Delfzijl is uniek. Al het afvalwater kan zo de Eems in", zei oud-burgemeester Roele van Delfzijl. Aan het eind van de jaren vijftig dreigt de Randstad overbevolkt te raken en het Noorden leeg. Daar bedenkt het Rijk een oplossing voor: spreiding van industrie. Er worden zevenentwintig industrialisatiekernen aangewezen. Delfzijl en omstreken is er daar een van. Het gemeentebestuur en het Havenschap hebben daar wel oren naar. Miljoenen worden ingezet om bedrijfsterreinen en verkeersverbindingen aan te leggen, woningen te bouwen, scholen, een ziekenhuis... Winkeliers breiden hun nering uit. Hele dorpen worden opgedoekt. Vette premies aan het bedrijfsleven moeten industrieën naar het Noorden halen. Delfzijl zal dé industriestad van het noorden worden!
John de Mol probeert het nu. Maar vijftien jaar geleden probeerde Joop van den Ende al commercieel te gaan. Henny, Jos en Ron... Alle sterren stonden er klaar voor. Programma's waren gemaakt en studio's gebouwd. Maar het liep anders... Een reconstructie van de opkomst en ondergang van tv 10 - het sterrennet van Joop van den Ende.
Het is niet meer te betalen, Nederlanders werken te weinig, de volgende generatie kan het niet opbrengen… De boodschap is duidelijk: het moet afgelopen zijn met VUT en prepensioen. Een groot deel van de Nederlanders denkt daar heel anders over, dat bleek afgelopen zaterdag wel.
Seks voor het huwelijk - tot ver in de jaren zestig een absoluut taboe. Maar taboe of niet, we deden er aan en waarschijnlijk niet veel minder vaak dan nu. Het was de tijd vóór de sexuele revolutie, vóór het grootschalig gebruik van anti-conceptie, vóór de eerste BOM-moeders en vóór de legalisering van abortus. Het was de tijd waarin een ongetrouwd meisje 'het' niet deed.
In de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) vochten linkse Nederlanders mee tegen de fascisten van generaal Franco - dat is een al vaak verteld verhaal. Maar een ander en vrijwel onbekend verhaal is dat van een groep aanhangers van Franco, die politiek asiel kregen in ons land en op Ameland een warm onthaal vonden
Meer dan 100.000 soldaten stuurde de Nederlandse regering, direct na de oorlog, naar Indonesië Het doel? De revolutie van de Indonesische revolutionairen in de kiem te smoren. Maar... kan een leger wat bereiken als het door de bevolking ter plaatse als bezetter wordt gezien?
De verkiezingen om het Amerikaanse presidentschap tussen George Bush en John Kerry lijken ongemeen spannend te worden. Andere Tijden keert terug naar de laatste echte campagne voor het televisietijdperk, die van 1948. Alle peilingen gaven toen aan dat president Harry Truman verslagen zou worden door uitdager Thomas Dewey. Toch pakte het anders uit.
Sinds het begin van de jaren negentig domineren bouwkranen de hemel boven Berlijn. Temidden van alle nieuwbouw ligt een plein waar het, als in het oog van de orkaan, opmerkelijk stil is: de Marx-Engelsplatz. Maar de rust bedriegt. Geen enkele plek in Duitsland is zo beladen met geschiedenis en zozeer het onderwerp van debat als de Marx-Engelsplatz. Want hier staat het skelet van wat ooit de trots van de Duitse Democratische Republiek was: het Palast der Republik.
In de themaweek 'Geheim geweld' van Nederland 3 portretteert Andere Tijden een familie uit Den Helder waarvan in 1961 zeven kinderen vanwege verwaarlozing uit huis werden geplaatst.
Minister van Justitie Piet Hein Donner riep onlangs op tot aanscherping van artikel 147 van het wetboek van strafrecht. Het is het artikel dat ‘smalende godslastering’ verbiedt. Maar één keer eerder werd er een beroep op gedaan, tijdens het uitkomen van de Nederlandse vertaling van de Duivelsverzen van Salman Rushdie.
In de herfst van 1983 ligt ons land twee maanden plat. De post wordt niet bezorgd, het huisvuil niet opgehaald en geen trein of tram rijdt op tijd. Ambtenaren voeren massaal actie tegen een dreigende salariskorting van 3.5 procent. De bonden zijn woedend, het kabinet onvermurwbaar, een compromis onvindbaar. Uiteindelijk is het de rechter die het verlossende woord spreekt.
Uren spraken ze met elkaar, de oude prins en de republikeinse hoofdredacteur. Ze mochten elkaar, en de prins was openhartig. De hoofdredacteur schreef er een stuk over en liet zich er over interviewen voor de televisie. Nu zijn ze allebei dood, Prins Bernhard en Martin van Amerongen. Dinsdag is het gesprek te zien in Andere Tijden.
Hoort Turkije bij Europa? De Turken vinden van wel en proberen al sinds de totstandkoming van de Turkse Republiek, nu bijna 80 jaar geleden, te bewijzen dat het zo is. In 1926 met een reizend tentoonstellingsschip en vanaf de jaren ’50 als trouwe bondgenoot in de Navo.
In mei 1970 introduceert het weekblad Margriet een speciale maandelijkse bijlage: ”Er is een nieuwe en gezellige manier om slank te worden. Margriet nodigt u uit voor Clublijn ’70: Gids naar Gezondheid & Geluk.” De actie slaat aan. Zakken vol post komen binnen bij de brievenrubriek De Lijnpost. Het besef is langzaam bij het publiek doorgedrongen; we worden te dik. Niet alleen de damesbladen gaan de strijd aan tegen overgewicht. Het staat in de jaren zeventig bol van de pas opgerichte slankclubs en nieuwe diëten. Maar helaas heeft de opbloeiende aandacht voor de slanke lijn weinig langdurig resultaat.
Wat gebeurt er als er een atoombom valt op de Dam in Amsterdam? Over dat intrigerende onderwerp mocht een groepje militaire artsen midden jaren zestig een film maken. De latere professor Hans Galjaard was erbij en televisiedokter Aart Gisolf, en geld speelde geen rol. De film is nooit afgemaakt, Andere Tijden vond de opnamen terug.
Veertig jaar geleden kenden we het in ons land nog nauwelijks: bankovervallen. Maar in de jaren zestig werd het een ware hausse. Elke week een kraak en elke week op het journaal. Hoe Nederland zijn onschuld verloor en banken en boeven een beveiligingswedloop begonnen.
Geheime tunnels, poppen en zelfs een vliegtuig op zolder... De vluchtgevaarlijke officieren die in kasteel Colditz in Duitse krijgsgevangenschap zaten, deden letterlijk alles om maar te kunnen ontsnappen. Engelsen zaten er, Fransen, Polen. Dat er ook Nederlandse krijgsgevangenen zaten is veel minder bekend. Andere Tijden spoorde drie van hen op. En een Duitse bewaker, die er met een vreemd soort plezier aan terugdenkt dat hij de gevangenen vaak te slim af was. Maar niet altijd.
Ze deden ons zware werk, woonden in pensions en rolden hun gebedsmatjes uit in bedrijfskantines. Gastarbeiders in de jaren '60. De eerste moslims in Nederland. Ze eisten niets, ze gingen toch weer terug. Dachten wij. Maar de moslims bleven. De islam bleef en er kwamen moskeeën, soms gefinancierd door het buitenland. Nederlanders wisten van niks. Hoe de moskee zijn plaats vond tussen molens en kerktorens.
De Alkmaarse voetbalclub AZ maakt kans dit jaar landskampioen te worden. Een wonder dat in een kwart eeuw niet meer is voorgekomen. In Andere Tijden: Wat is er voor nodig om van een voetbalclub uit de provincie - AZ - een topclub te maken. Een van de regels is: Leg vooral de VROUWEN van de spelers in de watten.
In 1984 vergeleek Hugo Brandt Corstius minister Ruding van Financiën met Adolf Eichmann. Kort daarop werd de columnist voorgedragen voor de P.C. Hooftprijs en stond de regering voor de vraag of ze die voordracht nu wel moest bekrachtigen. In Andere Tijden: een woelige strijd over het vrije woord, nu twintig jaar geleden.
Deze week in Andere Tijden: de geestelijke aantrekkingskracht van een palingboer uit Muiden. Louwrens Voorthuijzen, alias Lou de Palingboer. Door duizenden volgelingen vereerd als de mensgeworden God. Andere Tijden, over de God die Lou heette.
Hoe een paar jonge mensen direct na de Tweede Wereldoorlog beseften dat de gegevens van die oorlog verzameld en beschreven moesten worden en hoe ze daarbij voortdurend geconfronteerd werden met hun eigen oorlogsleed. Andere Tijden sprak met Loe de Jong en zijn naaste medewerkers over de beginjaren van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie.
Hoe vier feministen eind jaren '70 besloten dat ze geen mannen meer nodig hadden en in het gekraakte Amsterdamse Handelsbladgebouw de keuken, de klerenkast en de slaapkamer met elkaar deelden: De Keizerinnen. Een vol jaar woonden ze met elkaar samen en de vijfentwintig jaar daarna zagen of spraken ze elkaar niet. Andere Tijden bracht ze weer bij elkaar.
Het waren de idolen van toen: Bueno de Mesquita, Jan Tromp de kunstfluiter, Tony Eijck en vele anderen... Avond aan avond traden ze op en schnabbelden hun kostje bij elkaar. Dankzij de komst van televisie groeide de een uit tot nationale ster. Maar de ander kon niks met dat nieuwe medium en bleef achter op het toneel van het dorpshuis... Op schnabbeltoer met Andere Tijden.
Hoe trad de Nederlandse staat eind jaren zeventig op tegen het terrorisme dat kwam overwaaien uit de Bondsrepubliek? Kwamen er nieuwe wetten, zoals bij onze oosterburen? Ondergingen terroristen hier 'isolatiefolter'? Dreigde de 'politiestaat'? Andere Tijden bekijkt de komst van de RAF, de Rote Armee Fraktion, naar Nederland.
In de oorlog waren het joodse kinderen. Ze waren ondergedoken of verbleven in kampen. Na de oorlog waren het joodse wezen en kwamen ze veelal terecht in Joodse weeshuizen. Ze werden naar Israël overgebracht voor hun veiligheid en voor de opbouw van het land. Nu zijn ze rond de zeventig en vragen ze zich af hoe destijds het vermogen van hun omgebrachte ouders is besteed. Andere Tijden over hun teleurstelling, woede, frustratie en vragen. Zestig jaar na de oorlog.
Nederland was in 1940 lang niet zo’n onschuldig landje als het zelf deed voorkomen. Het vormde een ernstige bedreiging voor Duitsland, en vandaar dat de inval van 10 mei onvermijdelijk was. Dat was het verhaal van de Duitse propaganda, die er een waar filmspektakel van heeft gemaakt. Bij Andere Tijden kunt u dat zelf zien.
Drie Brabantse notabelen, die weigerden in Duitsland te gaan werken, doken tijdens de oorlog onder in een boshut, met een goed boek en de jeneverfles onder handbereik. Het bijzondere is: ze hebben hun onderduik gefilmd, en die film komt nu pas boven water. In Andere Tijden de onderduik van drie reserve-officieren.
Stampende laarzen, bruut geweld, razzia's en deportaties, dat zijn de standaardbeelden die we al zestig jaar hebben van de 50.000 Duitse soldaten die Nederland bezet hielden. Maar welk beeld hadden die soldaten eigenlijk van ons? En, hoe brachten ze hun tijd hier door? Amateurfilmmateriaal en getuigenissen van Duitse oud-soldaten, laten zien hoe leeg onze beelden zijn: De Duitse soldaat voelde zich geen bezetter. Hij waande zich in een soort luilekkerland.
750.000 mensen vergaapten zich in 1957 op de tentoonstelling Het Atoom aan de eerste kernreactor op Nederlandse bodem. Een geheimzinnig blauw licht verraadde dat een oneindige bron van energie was gevonden. De kolen raakten op, maar dankzij kernenergie gingen we toch een stralende toekomst tegemoet. Nog begin jaren '70 waren er zelfs voorstellen voor 35 kerncentrales in ons land. Nu wil staatssecretaris Van Geel onze laatste kerncentrale iets langer openhouden en zelfs dat stuit al op groot verzet. Hoe de euforie om een eindeloze energiebron omsloeg in haar tegendeel.
Twintig jaar geleden voltrok zich het Heizeldrama: Liverpoolfans bestormden het vak waar Juventus aanhangers zaten. De muur begaf het en er vielen bijna veertig doden en honderden gewonden tijdens dit Europacup duel. Alle onderzoekscommissies hebben over het hoofd gezien wat er vóór het duel, tijdens een wedstrijdje tussen 12-jarige Belgische voeltballertjes, plaatsvond. Zonder dat ze het beseften zijn zij wellicht de aanleiding geweest tot het grote drama. In Andere Tijden: Hoe het voetbal zijn onschuld verloor.
'Het was het slotakkoord van de jaren zestig', zegt Mulisch achteraf. Voor het Holland Festival van 1969 maakte hij samen met zes andere jonge kunstenaars een moderne opera over Che Guevara. 'Reconstructie' zorgde, nog voor de uitvoering, voor honderden boze brieven en leidde zelfs tot kamervragen. Andere Tijden over een in alle opzichten revolutionaire opera.
a meer dan 30 jaar gewapende, vaak nietsontziende strijd met 3.700 slachtoffers als gevolg heeft de Provisional IRA afgelopen donderdag beloofd de wapens definitief neer te leggen. Andere Tijden zendt in verband daarmee een gedeelte uit van een eerder door de VPRO gemaakte reconstructie van de strijd in Noord-Ierland en de moeizame poging tot een politiek vergelijk te komen.
Deze maand was hij weer in het nieuws: oud SS-er Erich Priebke, in 1998 in Italië wegens oorlogsmisdaden veroordeeld tot levenslang. Gezien de hoge leeftijd van de veroordeelde werd die straf destijds omgezet in huisarrest. Maar tot verbijstering van veel Italianen bleek Priebke deze zomer in een villa aan het Lago Maggiore te zitten, waar hij leefde als een prins. Na hevige protesten brak hij zijn vakantie af en keerde terug naar Rome. In Andere Tijden de voorgeschiedenis: hoe Priebke na de oorlog in een stadje in Argentinië leefde en daar een prominent burger werd, tot hij, in 1996, werd ontdekt en aan Italië uitgeleverd.
Onbekende beelden van het Oranjehuis zijn te zien in deze nieuwe aflevering van Andere Tijden. We troffen ze aan in het plaatsje Holland, in de Amerikaanse staat Michigan. Daar is sinds begin jaren veertig een dependance van het Nederlands Informatie Bureau geopend. Over de activiteiten van dat bureau gaat deze uitzending, die in het teken staat van beeldvorming tijdens de Tweede Wereldoorlog, het staatsbezoek van 1952 en Nederlands erfgoed in den vreemde.
Vijfentwintigduizend buitenlanders die het land uit moeten. Het klinkt bekend, maar is het niet. Het gaat hier om Operatie Black Tulip, een plan uit 1945. Onze regering wilde alle Duitsers oppakken en uitzetten, ook als ze hier al lang voor de oorlog woonden. De onbekende feiten in Andere Tijden
De derde dinsdag in september, hoogtijdag van de parlementaire democratie. Voor Andere Tijden aanleiding om terug te gaan naar de dagen dat ons stelsel wankelde. November 1918, de socialist Troelstra preekt de revolutie en de Oranjegezinden trekken naar Den Haag om het land te redden.
Najaar 1955: de onthulling van een nieuwe auto is zo geheimzinnig dat het wel lijkt of er een staatsgeheim wordt geopenbaard. Het gaat om de DS, bijgenaamd De Snoek, hypermodern qua techniek en vormgeving. Eindelijk een auto voor levenskunstenaars. Andere Tijden over een onverwoestbaar, zij het niet geheel roestvrij type.
‘Cornelis Verolme. Opkomst en ondergang van een scheepsbouwer’ heet het onlangs verschenen boek van Ariëtte Dekker – het boek dat de aanleiding vormde voor deze uitzending over Verolme. De grootste scheepsbouwer uit onze geschiedenis was hij, en zijn val was dan ook peilloos diep. Een man van allure, en van grote projecten. Er is weinig van over. Maar toch, in Brazilië, daar waar Verolme ooit een werf had, wordt hij nog altijd op handen gedragen.
De gruwelijke beelden uit Kasjmir doen wel heel erg denken aan een aardbeving van 45 jaar geleden. In Marokko, Agadir. Vijftienduizend doden. Onder de hulpverleners een groep van honderden Nederlandse mariniers, die toevallig in de buurt waren en daar hielpen de lichamen te bergen. Herinneringen aan Agadir in een ingelaste Andere Tijden.
Dit jaar viert de Esperanto vereniging in Nederland haar 100-jarig jubileum. Esperanto, bedacht door de Poolse arts Zamenhof, zou alle barrières tussen de volkeren moeten opheffen. Na een flinke bloeiperiode hoor je er niet veel meer over. Al zijn er nog altijd Nederlanders die elkaar aan de ontbijttafel in het Esperanto vragen de jam door te geven. De ondergang van een wereldtaal in Andere Tijden.
Om eens flink indruk te maken op de wereld en op onze vijand Indonesië, stuurde de Nederlandse regering in 1960 de Karel Doorman naar Nieuw Guinea. Een vliegdekschip van allure. Maar het werd een diepe teleurstelling. De havens gingen op slot en de wereld begreep ons niet. Hollands Glorie bleek Hollands eigenwaan.
De geschiedenis van de ruigste band van ons land.
Een aanslag op de Amsterdamse metro op het nippertje verijdeld – geen nieuws van vandaag, maar van februari 1975. Linkse actiegroepen kregen destijds de schuld, maar het plan kwam van rechts. In Andere Tijden de man achter de bom die niet afging maar wel een politieke explosie veroorzaakte.
De redding kwam door de lucht: anderhalf jaar lang landden tientallen vliegtuigen vol voedsel iedere nacht in het geheim op een smalle strip in het oerwoud van Biafra. Het gebeurde 36 jaar geleden, normale voedselhulp voor miljoenen hongerlijdende kinderen bleek onmogelijk, en dus schoten de piloten, als moderne helden, te hulp.
In 1990 lijkt het dat professor Hans Buck een medicijn tegen AIDS heeft gevonden. Helaas bleek dit niet te kloppen. Andere Tijden reconstrueert de "Affaire Buck".
De doodstraf: in de VS deze week de duizendste executie sinds de herinvoering in 1976; in Irak het wenkend perspectief voor Saddam Hoessein. In Nederland 53 jaar geleden voor het laatst voltrokken, twee op een dag nog wel. Een Duitser en een Nederlandse SS-er. In Andere Tijden de gruwelijke feiten, de getuigen en het dilemma van de doodstraf.
Veertig jaar geleden kondigde minister van Economische Zaken Joop den Uyl de sluiting van de mijnen aan. Dat was ook het einde voor de speciale vakscholen, waar Limburgse jongens werden opgeleid voor een ondergronds leven vol kameraadschap en gehoorzaamheid. Hoe zij schipperden tussen rock en roll en trouw aan de baas vertellen ze zelf, in Andere Tijden.
In de donkere dagen voor kerstmis 1942 reed er in het doorgangskamp Westerbork 's avonds opeens een flinke rij glanzende automobielen naar binnen: topfunctionarissen van het nazi-regime in Nederland kwamen naar de Drentse hei om daar het Joelfeest te vieren, met exclusief eten, veel drank en bediening door kampbewoners. Andere Tijden sprak met joodse overlevenden over kerstmis in het kamp.
Volwassen mannen, Belgen en Nederlanders, totaal in de ban van de Zuidpool. Veertig jaar geleden gingen ze op expeditie en verbleven ze meer dan een jaar metersdiep onder de sneeuw. Alles voor de wetenschap. In Andere Tijden kijken ze terug, op de pinguins, op de verveling en op de schoonheid van het ijs.
Schathemeltje rijk zijn we. Een OPEC-land zonder sjeiks. Honderdnegenenvijftig miljard euro hebben we, als land, inmiddels verdiend aan het aardgas onder onze bodem. Waar is dat geld allemaal gebleven? Verjubeld? Potverteerd? De antwoorden op die vragen in Andere Tijden.
Hoe word je terrorist? En waarom? De vraag is hoogst actueel, ook bij ons, nu justitie de handen vol heeft aan de Hofstadgroep. Andere Tijden zoekt het antwoord in Noord-Ierland waar ooit gewone jongens lid werden van de IRA, politiemensen gingen vermoorden en politici opbliezen.
Een viskotter, volgestouwd met hasj, na een spectaculaire achtervolging op de Noordzee onderschept, en door de kapitein zelf tot zinken gebracht. De Lammie - het legendarische begin van de grootschalige politie-acties tegen de drugshandel. In Andere Tijden een reconstructie, met de beelden en de verhalen van de betrokkenen.
Zijn er in 1915 een miljoen Armeniërs afgeslacht door de Turken, of is dat pure propaganda? Wie die vraag in Turkije aan de orde stelt, riskeert tot nu toe de cel. Andere Tijden doet een poging de historische werkelijkheid te doorgronden via ooggetuigen van toen.
Er is een tijd geweest dat twee Nederlandse kunstrijdsters aan de wereldtop stonden, Joan Haanappel en Sjoukje Dijkstra. Met goud op de Olympische Winterspelen van 1964 zette Sjoukje de kroon op haar jeugd vol opoffering, discipline en eindeloze training. In Andere Tijden de beelden, de verhalen en het illustere duo zelf.
Elly en Rikkert Zuiderveld zijn in de jaren zestig hippie-idolen en tien jaar later plotseling het boegbeeld van de EO. Waar het bekende zangduo het eerst zoekt in gezellig samen blowen, de commune en de macrobiotiek, vindt het later zijn heil in het geloof. Dit jaar viert het stel zijn veertigjarig jubileum. Tijd voor een terugblik in Andere Tijden.
We zijn het laatste land van Europa dat zijn burgemeesters niet kiest, maar door de Kroon laat benoemen. Dat gebeurt met grote omzichtigheid - maar Andere Tijden neemt een kijkje achter de schermen van de macht. En ontdekt hoe ooit, in Muntendam, de nieuwe man zich in een vijandige gemeente moest invechten. Andere Tijden en de jacht op de ambtsketen.
Midden in de oorlog kwam een omvangrijke Duitse filmcrew in ons land een speelfilm opnemen over onze grote meester, Rembrandt van Rijn. Andere Tijden spoorde de actrice op die Hendrickje Stoffels speelt en gaat na wat voor antisemitische trekjes de film heeft meegekregen. De film, de medewerkers en de sfeer op de set, in Andere Tijden.
Het lijkt erop dat D66 voorlopig oppositie zal moeten voeren. Misschien is dat nog niet zo gek voor de partij, want meeregeren heeft de partij nog nooit zetelwinst opgeleverd. In tegendeel, voor D66 geldt: regeren is halveren. Net als in 1982, toen Jan Terlouw moest opboksen tegen Den Uyl en Van Agt. Een nachtmerrie, een georkestreerde pershetze en rampzalige verkiezingen.
De wereld is in de greep van de vogelgriep. Overheden bereiden zich voor op het ergste. Maar, hoe ging dat eigenlijk bij die andere grieppandemieën: de A-griep, de Mao-griep, de varkensgriep. En wat deed de Nederlandse overheid toen?
Met tienduizenden gingen ze in de jaren vijftig en zestig weg uit het bedompte, verarmde Nederland. Het ruime, gastvrije Australië tegemoet. Met weinig geld en nog minder kennis van de Engelse taal. Het leven Down Under bleek hard. Een derde van de emigranten kwam teleurgesteld terug. Integreren met hindernissen
Hannie Schaft was een heldin, een vrouw uit één stuk, gesneuveld in het verzet tegen de nazi's, máár...ze was communiste. Na de oorlog werd ze daarom hevig omstreden. In 1951 werden pantserwagens ingezet tegen ex-verzetsstrijders die haar nagedachtenis wilden eren. Andere Tijden en de oorlog ná de oorlog.
De verwoesting van Rotterdams binnenstad ontstond door Duitse bommen, natuurlijk, maar ook door de enorme brand daarna en door het besluit alles wat beschadigd was radicaal te slopen. Herstel was in 1940 geen optie. Andere Tijden bericht over de grootste puinhoop uit onze geschiedenis
Het is een van de grote verhalen van de Tweede Wereldoorlog. Hoe de geallieerden voor de bevrijding wittebrood uit Zweden boven onze steden dropten. Maar is het wel waar? Gerezen brood, was daar plaats voor in die vliegtuigen? Werkelijkheid en mythe in onze herinnering.
Andere Tijden over schipperen tussen bezetter en burger; over willen en kunnen; over politiek en moraal en over oordelen en veroordelen, kortom over de Burgemeester in Oorlogstijd.
Zoals zoveel mensen probeerden ook journalisten de tweede wereldoorlog door te komen door zich aan te passen. Laveren tussen censuur, verschijningsverbod en beroepsethiek. Maar er waren er ook die op cursus gingen bij de nazi's, in kasteel Canneburgh. Daar werden ze gefilmd, en die film ziet u zondag in Andere Tijden. Marcherende journalisten.
Veertig jaar geleden: het leek wel oorlog in hartje Amsterdam! Eerst was er een demonstratie van bouwvakkers die op een veldslag uitliep. De volgende dag bestormde een opgewonden menigte het gebouw van De Telegraaf, uit woede over de berichtgeving. Andere Tijden kijkt terug op charges, vlammen en traangas, met bouwvakkers, betrokkenen én Telegraafjournalisten.
Eén keer slechts hebben Oost- en West Duitsland tegen elkaar gevoetbald, op het WK van '74. Er gingen 1500 streng geselecteerde supporters mee naar Hamburg, onder wie 150 Stasi-spionnen. In Andere Tijden de geheimen van Aktion Leder, en andere ongelooflijke verhalen uit het DDR-voetbal.
Precies vijf jaar geleden trad Pim Fortuyn uit de relatieve verborgenheid waarin hij jarenlang had verkeerd. Hij was wel geregeld in de publiciteit, maar zijn politieke aspiraties leken niet serieus. In het eerste deel van dit tweeluik ligt het accent op deze ommekeer.
In deel twee veel aandacht voor de aantrekkingskracht van Fortuyn op een belangrijk deel van het electoraat. Er komen mensen aan het woord die in hem een nieuwe leider zagen, die hem in staat achtten Nederland te veranderen en die hem daarom wilden steunen. Onder hen ex-journalist Kees Sorgdrager, maar ook onbekende Fortuyn-fans. In dit deel de breuk met Leefbaar Nederland en de oprichting van de LPF. Het onderwerp eindigt op 6 maart met de triomf bij de Rotterdamse gemeenteraads-verkiezingen en het slotdebat op de tv, waarin Fortuyn met de verliezers Melkert en Dijkstal werd geconfronteerd.
'Al red je er maar één'. Deze zes woorden markeren het begin van de internationale adoptie in Nederland. Ze worden uitgesproken door schrijver Jan de Hartog, in een televisie-interview met Mies Bouwman in 1967.Na de Koreaanse oorlog (1950-1953) zijn duizenden Amerikaanse soldaten achtergebleven als bezettingsmacht onder VN vlag. De Hartog spreekt over de onmenselijke omstandigheden waarin de kinderen van deze Amerikaanse soldaten en hun Koreaanse moeders verkeren. Ze worden verstoten door de familie en hebben geen enkele toekomst in eigen land.
Precies zestig jaar geleden hoorde de Duitse nazi-top de vonnissen aan die het Oorlogstribunaal van Neurenberg uitsprak. Er was een jaar aan vooraf gegaan van juridisch getouwtrek, stuitende arrogantie en schokkende onthullingen. Andere Tijden zag de films die als bewijsmateriaal dienden en sprak met ooggetuigen.
Nederland stond vijftig jaar geleden op z’n achterste benen. Oproer, van Hoorn tot Apeldoorn. De film Rock Around the Clock van Bill Haley maakte het beest wakker in onze jeugd. Autoriteiten in blinde paniek bij de eerste nozemrellen. Andere Tijden zocht ze op, de oproerkraaiers en de gezaghebbers van destijds.
Een vergeten catastrofe uit '65: de gijzeling van een groep missionarissen, in de binnenlanden van Congo, loopt uit op een bloedbad, dat eenendertig paters het leven kost, van wie veertien uit Nederland. In het Brabantse Uden, waar velen van hen vandaan kwamen, zijn de wonden nog altijd niet geheeld.
Vijftig jaar geleden haalden demonstranten in Boedapest het standbeeld van Stalin van zijn sokkel. Het sein voor een massale volksopstand tegen het communistische regime, die kort daarna door Russische tanks in bloed werd gesmoord. In Andere Tijden vertellen Hongaren over de nachtmerrie van toen.
Zijn er in 1915 een miljoen Armeniërs afgeslacht door de Turken, of is dat propaganda? Die vraag houdt niet alleen Turkije in zijn greep, maar nu ook de politiek in Nederland en Frankrijk. Andere Tijden doet een poging de historische werkelijkheid te doorgronden via ooggetuigen van toen. Een Turks taboe
De een uit berekening, de ander uit liefde – feit is dat duizenden Nederlandse vrouwen in de oorlog een verhouding hadden met een Duitse soldaat. Bij de bevrijding volgde de afrekening: kaalscheren, met pek of menie insmeren en andere vernederingen. De dag van de wraak,
Vorige week besloten de leden van de LPF dat hun partij dit jaar zal worden opgeheven. Zo verdwijnt een van de roerigste fracties uit de Nederlandse politieke geschiedenis. Vijf jaar geleden veroverde de partij, onder de spirituele aanvoering van Pim Fortuyn, vanuit het niets 26 zetels in de Tweede Kamer. Andere Tijden keert terug naar 2002, toen de ministers Eduard Bomhoff, Herman Heinsbroek en al die andere Fortuynisten elkaar 87 dagen lang in de haren zaten tijdens het eerste kabinet-Balkenende. In Andere Tijden nemen ze, vier jaar later, vol vuur de draad weer op.
November '81, precies 25 jaar geleden. 400.000 mensen kwamen op de been om tegen kruisraketten te protesteren op het Museumplein in Amsterdam. In 1983 voerden zo'n 550.000 Nederlanders actie in Den Haag, ook tegen de komst van deze nucleaire wapens. Op 23 november zendt de NPS de Avond van de Bom uit. In een anderhalf uur durende uitzending neemt presentator Hans Goedkoop ons terug naar die tijd, naar de sfeer van angst rondom kruisraketten die in Nederland heerste. De tijd dat de Vredesbeweging een enorme aanhang had.
Linggadjati, een magische naam uit een ver verleden. In dit Javaanse bergdorp kwamen Nederland en Indonesie zestig jaar geleden tot elkaar, in een laatste oprisping van vredeswil. Een half jaar later was die voorbij en brak de oorlog uit. Linggadjati, dorp van de vrede, Andere Tijden ging teru
De wedstrijd die iedereen zag, maar niemand heeft gezien. Precies veertig jaar geleden, Ajax-Liverpool, in dichte mist, vijf-een. In Andere Tijden de herinneringen van Johan Cruijff, Sjaak Swart, Herman Kuiphof en Louis van Gaal, die als vijftienjarige langs suppoosten glipte om meer te kunnen zien.
Vijfenzeventig jaar geleden richtte Anton Mussert de NSB op. Revolutionair rechts, fel omstreden en sterk in propaganda. In Andere Tijden propagandafilms en kinderen van toen die terugkijken op hun leven binnen de beweging. Marcheren voor Mussert:
Nu Daniel Craig furore maakt als de nieuwe James Bond brengt Andere Tijden de enige Bond die in vergetelheid is geraakt, terug op het scherm: George Lazenby. Eén keer was hij 007 in de late jaren zestig, daarna werd het stil. Heel stil.
In de tweede aflevering van Andere Tijden in het nieuwe jaar: Veertig jaar Ster-reclame. Hoe televisiereclame in veertig jaar van braaf en burgertruttig tot sexy en shocking werd en hoe humor en amusement steeds meer worden ingezet voor diepvrieskroket en doperwt in pot.
Zestig jaar geleden trokken, onder leiding van kapitein Westerling, onze speciale troepen over het Indonesische eiland Celebes om orde en rust te herstellen. Dat ging met harde hand, sommigen spraken van oorlogsmisdaden. In Andere Tijden komen, voor het eerst, drie betrokken soldaten aan het woord. Terug naar Celebes
De commando’s van Westerlings Speciale Troepen moesten, zestig jaar geleden, het opstandige Zuid-Celebes zuiveren van criminele elementen. In het begin was er nog sprake van enig systeem, maar na een paar weken ontaardden hun acties in een orgie van geweld. Deel twee van Andere Tijden in Zuid-Celebes
De Koude Oorlog tussen de grootmachten Rusland en Amerika heeft zich jarenlang vooral ook in de ruimte afgespeeld: wie schiet de eerste astronaut omhoog? Wie loopt het eerst op de maan? Een miljardenverslindende strijd met als doel: internationale populariteit. Andere Tijden over public relations via het heelal
Ook Nederland speelde een rolletje in de Vietnam-oorlog: hier konden Amerikaanse deserteurs terecht. Anti-Amerikaanse actiegroepen vingen ze liefdevol op en zorgden voor doorvoer naar het neutrale Zweden. In Andere Tijden de deserteurs en hun toenmalige weldoeners aan het woord,
Schathemeltje rijk zijn we in dit land, vooral dankzij ons aardgas: een OPEC-land zonder sjeiks. Meer dan 160 miljard hebben we er al aan verdiend en door de hoge olieprijs blijft de winst maar binnenstromen. Wat hebben we ermee gedaan? Is het goed besteed of weggegooid aan luxe flauwekul? Andere Tijden over de aardgasmiljarden.
In die keurige partij van Mark Rutte en Rita Verdonk kon het ook vroeger al flink spoken. Vraag maar aan Ed Nijpels. Hij werd in 1986 na een verkiezingsnederlaag door zijn VVD op tamelijk hardhandige wijze aan de dijk gezet. Andere Tijden reconstrueert de manier waarop dat destijds gegaan is. Paleisrevolutie bij de liberalen.
Een volle eeuw geleden verongelukte een veerboot voor Hoek van Holland, de Berlin. Van redden kwam weinig terecht, al stond Prins Hendrik vooraan. Er vielen 128 slachtoffers. In Andere Tijden een reconstructie, zelfs met filmbeelden, van een ramp die de natie schokte.
De jonge Anthony Fokker was zeer ambitieus en deed revolutionaire uitvindingen. Daarmee gaf hij een belangrijke impuls aan de Duitse luchtmacht in de Eerste Wereldoorlog. Nu blijkt dat hij daar zelf ook de filmbeelden van heeft gemaakt. Andere Tijden dook ze op in de archieven en vertelt het verhaal van Fokkers spectaculaire opkomst.
Martin Luther King werd onsterfelijk door zijn beroemde toespraak, aan het eind van een mars op Washington. Andere Tijden laat zien wat daaraan vooraf ging: de strijd tegen de discriminatie, de achterstelling, de vernederingen van zwarte Amerikanen. Geweldloos op weg naar gelijke rechten.
De Europese Unie bestaat vijftig jaar. En om dat te vieren richt Andere Tijden de blik op het allereerste 'europroject': de Europese School. Kinderen van de nieuwbakken Europese ambtenaren zouden daar opgroeien als heuse Europese burgers, vrij van vooroordelen. Leerlingen, ouders en docenten van toen over het Euro-ideaal in zakformaat
Nu de Christen Unie in het kabinet zit, is de abortuswet terug in het publieke debat. Maar ooit was er helemaal geen wet, en was abortus het werkterrein van schimmige zakkenvullers in achterafstraatjes en van idealistische artsen die de gevangenis riskeerden. Andere Tijden over het breinaaldtijdper
Nederland lag na de Tweede Wereldoorlog bezaaid met mijnen, en de meeste daarvan lieten we ruimen door Duitse krijgsgevangenen. Andere Tijden ontdekte dat dit minstens tweehonderd Duitse levens kostte en eigenlijk tegen de regels was. Maar wat moesten we anders? Een totaal verdrongen dilemma
n België nadert het verkiezingsseizoen en dus laait de taalstrijd weer op. Nergens was die heftiger dan in de Voerstreek, vlak onder Maastricht. Andere Tijden gaat terug naar de dagen dat de Franstalige burgemeester José Happart de Vlamingen tot wanhoop dreef. Het verdriet van onze buren,
De moord op Guernica Volgende week is het zeventig jaar geleden dat Duitse bommenwerpers het Noordspaanse stadje Guernica drie uur lang met brandbommen bestookten. Het eerste terreurbombardement uit de geschiedenis, thema van Picasso’s beroemdste schilderij. Andere Tijden reconstrueert de oorlogsmisdaad, de moord op Guernica,
Begin jaren vijftig was de werkloosheid in Oost Friesland zo massaal dat een groep werklozen een unieke actie begon: ze gingen uit protest aan het werk, ze legden zomaar een weg aan, in het dorp Houtigehage, tot verbijstering van de autoriteiten. Andere Tijden gaat terug naar deze omgekeerde staking van de machtelozen.
Andere Tijden over de totale chaos in Hoek van Holland tijdens de eerste oorlogsdagen in 1940.
75 jaar geleden werd de Afsluitdijk voltooid: het betekende het einde van veel vissersdorpen.
Schoolmelk: wie heeft het niet gedronken? Andere Tijden opent het seizoen met de geschiedenis van de schoolmelk en de grote, mooie en dure campagnes om de jeugd melk te leren drinken. Paul Mertz van reclamebureau Prad en schrijfster Mies Bouhuys weten nog van de M-brigade en van de avonturen van Joris Driepinter ("Ach moet het? Drie glazen melk per dag, dat doet 't.").
De onthulling van een monument voor de doden van het concentratie-kamp Dachau werd in 1968 bezocht door oud-gevangenen en door studenten. Twee generaties antifascisten. En wat deden ze? Ze gingen met elkaar op de vuist. Een pijnlijk hoofdstuk uit het grote generatieconflict van de jaren '60.
In 1972 werd de onbekende maar zeer orthodoxe priester Johannes Gijsen bisschop van Limburg. Die benoeming viel in de progressieve Nederlandse kerk van toen buitengewoon slecht. Eerdaags gaat Gijsen, inmiddels aartsbisschop van Reykjavik, met pensioen. Andere Tijden kijkt nog een keer terug op de roerige tijden in Limburg, onder andere met kardinaal Simonis.
De finale van de Champions League wordt volgend jaar mei gespeeld in Moskou. In hetzelfde stadion waar vijfentwintig jaar geleden de wellicht grootste voetbalramp uit de geschiedenis plaatsvond.
Kerstnacht 1979 'bevrijdde' een groepje dierenvrienden twaalf beagles uit een proefdierenlaboratorium van TNO. Het was het startschot van het Dierenbevrijdingsfront, dat in de volgende jaren met steeds spectaculairder acties van zich liet horen.
Ze zochten contact met het communistische Oost-Duitsland en knepen een oogje toe. Wat zagen ze en wat wilden ze niet zien? Andere Tijden, in de Week van de Democratie, over principes en idealisme van de Vereniging Nederland-DDR.
De Stokstraat in Maastricht is bij modeminnend Nederland bekend als een winkelparadijs waar zelfs prinses Maxima geen onbekende is.
Het Nederlandse leger in ballingschap was in 1941 zo slecht getraind dat Bernhard in eerste instantie weigerde de naam van zijn dochter Irene eraan te verbinden.
n 1971 brak een bijna verdwenen ziekte uit in Staphorst: polio. Vijf kinderen stierven.
Portret van een spraakmakend theatergezelschap
De avonturen van de Binnenlandse Veiligheidsdienst tijdens de Koude Oorlog
De echte elite van Nederland: de adel
Nederlandse jongens die in de oorlog voor Duitsland moesten werken en na die oorlog in Russische handen vielen. Ze leken van de aardbodem verdwenen.
Niet uitpakken maar inpakken. Voor de Nederlanders in Indonesië was 1957 het jaar van Zwarte Sinterklaas.
Prins Claus mocht zich, net als prinses Maxima, niet met politiek bemoeien. Maar elk woord, elk gebaar lag gevoelig en hij raakte in opspraak; rechts vond de prins te links. Een omstreden subsidie aan het Angola-comité was de druppel...
In het diepste geheim werkten de Verenigde Staten onder leiding van Robert Oppenheimer in de Tweede Wereldoorlog aan een wapen dat de Duitsers kon verslaan. De atoombom. Een allesvernietigend wapen dat, tot schrik van de uitvinder zelf, daadwerkelijk gebruikt zou worden.
Wat hebben Henk Kamp, Jan Marijnissen, Joost Prinsen en Hans van Mierlo met elkaar gemeen? Ze zaten in hun jonge jaren op kostschool bij de paters.
Tolpoorten, spitsvignetten, carpoolstroken. Het hielp allemaal niets. Met 9 miljoen auto's staan we al een halve eeuw muurvast.
Het had de Tour De France van Erik Breukink moeten worden in 1991, maar na een week viel de hele ploeg ziek van de fiets. Bedorven kip was het verhaal.
Huizen tot en met de nok onder water, koningin Wilhelmina langs de deuren in een roeiboot, bedden drijvend in de boomgaard. Heel oude bewoners herinneren zich de overstroming van de Maas in het jaar 1926.
Wim T. Schippers groef een kuil in de tuin van kasteel Drakensteyn. Dat was kunst. Eind jaren '60 zochten Beatrix en Claus contact met de tijdgeest. Het prinselijk paar nodigde een bont gezelschap beeldend kunstenaars, schrijvers en musici bij hen thuis.
Een wespentaille of juist nauwelijks een middel? Twiggy of toch meer Joan Collins? Grote borsten, brede schouders, platte boezem, lange benen. Andere Tijden gaat terug naar de ideale maten van vroeger, aan de hand van onder andere de eerste Nederlandse Miss World.
Het ontroerende verhaal van een verboden liefde tussen een Nederlandse pater en een Papoeameisje in Nieuw Guinea
De 'Verlosser' is terug. Johan Cruijff werd deze week bij Ajax binnengehaald als degene die de club moet gaan redden. Niet voor het eerst. Op 6 december 1981 keerde hij terug bij een noodlijdend Ajax en scoorde een fenomenaal doelpunt tegen Haarlem. Zal hij nu hetzelfde kunstje herhalen, maar dan achter de schermen?
Het was de winter van de eeuw, 1963. In het Drentse Hollandscheveld werden drie boeren op straat gezet vanwege een schuld van een paar tientjes. Woedend waren de vrije boeren onder leiding van boer Koekoek en diens boerenpartij kwam in de kamer.
Prepcamps, campussen, jeugdwerkinrichtingen… Het komt allemaal op hetzelfde neer: het kabinet wil lastige jongeren heropvoeden. Desnoods onder dwang. Hebben we dat niet eens eerder gehoord?
Ineens waren de winkels vol! Fanta was er en Pepsi. In 1980 poetste Moskou zich op voor de Olympische Spelen. Dissidenten gingen achter slot en grendel.
In de oorlog werden Nederlanders gedwongen in de Duitse wapenindustrie te werken. Dat is bekend. Minder bekend is dat ze ook moesten werken aan de beruchte V2-raketten. Midden in het Harz-gebergte werkten ze 18 uur per dag in een ondergrondse rakettenfabriek. Tot ze erbij neervielen...
De gemeente Amsterdam saneert de komende jaren haar wereldberoemde Wallen, omdat criminele ondernemers het er voor het zeggen zouden hebben gekregen. Maar waren die niet altijd al de baas? Andere Tijden gaat terug naar de tijd dat Haring Arie nog in de rosse buurt liep.
40 jaar geleden was de lente in de wereld toch vooral een Praagse lente. Plotseling mocht iedereen in Tsjechoslowakije zeggen wat men wilde. De nieuwe communistische leider Alexander Dubček vond alles goed. Een adembenemend experiment van een socialisme met een menselijk gezicht.
De Wereldtentoonstelling van 1958 was het eerste grote feest na de Tweede Wereldoorlog. Miljoenen bezoekers zagen aan de voet van het Atomium in Brussel de opgepoetste wereld van morgen: driekleurig ijs, glimlachende hostessen, en in de traditie van de wereldtentoonstellingen... echte inboorlingen.
Mei 1940: Breda dreigt tussen de vuurlinies bekneld te raken, een slagveld wordt gevreesd. Vijftigduizend inwoners moeten hun huizen verlaten.
Sam Frank was een verwoed amateurfilmer. Eind jaren '30 legde hij uitgebreid zijn omgeving vast.
In de kale Wieringermeerpolder lag voor de oorlog het Joodse Werkdorp. Honderden vluchtelingen leerden daar een ambachtelijk vak en moesten dan ons land weer uit, naar Palestina bijvoorbeeld.
Elf jaar achtereen was hij minister en premier. Daarna werd Dries van Agt Commissaris van de Koningin in Brabant. Maar wat lukte in Den Haag mislukte in Den Bosch.
Begin mei ’68 gaan studenten in Parijs de straat op om te protesteren tegen het ouderwetse onderwijssysteem. Het ontaardt in een ware veldslag.
‘Velen weten de prijs van iets, en de waarde van niets,’ zei toenmalig staatssecretaris van cultuur Rick van der Ploeg toen in 1998 de Victory Boogie Woogie naar Nederland kwam.
Geallieerde heldenmoed, een bloederige veldslag en dan de dramatische nederlaag: de Slag om Arnhem is ideaal als onderwerp voor een speelfilm. Beroemd is Een Brug te ver uit 1977, maar dat is niet de eerste film over de Slag om Arnhem.
De discussie over de jaren '80 is losgebroken en Andere Tijden neemt een kijkje in de keuken bij aktiegroep Onkruit. Wat dreef de militante anti-militaristen? Hoe ver wilden ze gaan? Aktievoerders, politie, en leger blikken terug. Met Wijnand Duyvendak in de hoofdrol en nooit eerder vertoonde beelden van Onkruit in aktie.
Koningin Beatrix zat op de school van een man die tegen de monarchie was en tegen de staat en die jarenlang principieel geen belasting heeft betaald. In Andere Tijden het verhaal van De Werkplaats van onderwijsvernieuwer Kees Boeke.
Andere Tijden peilt de financiële chaos in de geschiedenis. We hadden twee keer eerder crisis: in 1987 en in de jaren ’30. Op Zwarte Maandag verloren beleggers miljoenen, op Zwarte Donderdag begon een jarenlange Economische Depressie. Hoe Nederland de beursballon vaker uit elkaar zag spatten.
Nederland zoekt zijn identiteit. Net als zo’n honderd jaar geleden. Begin vorige eeuw gingen zogeheten volkskundigen aan de slag om onze tradities te redden. Het eiland Marken werd een gewilde attractie en het Openluchtmuseum bewaarde onze klompen.
Een eeuw geleden rolde de eerste T-Ford van de lopende band. Een auto voor de massa: eenvoudig, goedkoop en niet kapot te krijgen. Er werden miljoenen exemplaren verkocht. Een succesnummer, ook in Nederland.
Op 11 april 1944 vliegen zes Engelse Mosquito bommenwerpers op klaarlichte dag naar Den Haag voor een aanval op Kleykamp, het Centrale Bevolkingsregister. Dat is op verzoek van het Nederlands Verzet. Het resultaat van de actie: brandende persoonsbewijzen en ongeveer 60 doden.
“A leader, for a change”. Dat was de campagneleuze van Jimmy Carter tijdens de presidentsverkiezingen in 1976. Ook toen bevond Amerika zich in een economische én een morele crisis. Hoog tijd voor verandering. Carter presenteerde zich als eenvoudige, eerlijke en betrouwbare pindaboer…en hij won!
Dat Amerika zich helemaal of grotendeels terugtrekt uit Irak, dat staat nu wel vast. Obama beloofde in zijn campagne de Amerikaanse troepen binnen zestien maanden terug te halen. Maar hoe doe je dat – hoe organiseer je een eervolle aftocht?
De Olympische Spelen van 2028 in Nederland, kan het? De premier wil het, de Koningin noemde het in de troonrede. Volgende week vergadert het NOC-NSF met de sportbonden over de voortzetting van het Olympisch Plan 2028. Andere Tijden kijkt terug naar een eerdere poging: Amsterdam 1992.
Naakt, met een riem vastgebonden aan de muur van een kale kamer. Het beeld van de zwakzinnige Jolanda Venema staat in 1988 in de krant en werkt als een schok. In één klap ziet het hele land de misstanden in de zorg voor verstandelijk gehandicapten.
Het was een hoogtepunt in de carrière van Herman Kuiphof; de mistwedstrijd Ajax-Liverpool in 1966. Als hommage aan de overleden sportcommentator herhaalt Andere Tijden vanavond de uitzending over de wedstrijd die iedereen zag, maar niemand heeft gezien...
Bij het ontwerp van Lelystad overheerste Hollandse nuchterheid. Het was de eerste stad die helemaal op de tekentafel ontstond maar architectonische hoogstandjes kwamen er niet aan te pas. "Lelystad is om in te wonen, niet om naar de kijken", aldus ingenieur Tellegen die aan de wieg stond van de nieuwe stad in de Flevopolder.
Toen het IJzeren Gordijn er nog was, smokkelden Nederlanders op alle mogelijke manieren het Woord van God naar het Oostblok. Als dekmantel vrolijk met de kinderen op vakantie, terwijl de dubbele bodem van de kampeerwagen vol lag met bijbels. Maar de Stasi hield ze in de gaten!
Een bonte stoet bekende Nederlanders trad op voor het goede doel. De presentatie was in handen van jonge omroepsters als Mies Bouwman, Karin Kraaykamp en Yoka Berretty. ‘Redt een Kind’ de allereerste inzamelingsactie op televisie, 1959. Voor Algerijnse vluchtelingen in Marokko.
Miljoenen alleenstaanden zoeken heel modern een partner via internet. Maar zo modern is dat niet. Al in de jaren 60 kozen 20.000 Nederlandse studenten een date of zelfs een huwelijkskandidaat via de computer. Operation Match: het eerste ‘dating per computer’-programma ter wereld. Een studentengrap die ongedachte ernst kreeg.
Vrolijk én naief, zo schetst de adviseur van John F. Kennedy de eerste dagen in het Witte Huis. De jonge president kon nog lachen om de zichtbare sporen van zijn voorgangers maar kreeg ook al snel te maken met een lastige politieke erfenis. Andere Tijden gaat, aan de vooravond van de inauguratie van Obama, met Kennedy een nieuw tijdperk in. Ready for a change. .
Breezerseks en overlast, het kabinet werkt aan beleid want onze jeugd is losgeslagen en hangt almaar op die ene hangplek, net als vlak na de oorlog. Ook toen was er de ‘verwildering’ van de jeugd, die maar niet deugt. De jeugd van tegenwoordig.
Je zal maar jong zijn geweest in de jaren ’80: Geen werk, geen toekomst, geen idealen. Wel angst voor de bom en zelfmoordplannen. Jongeren van de ‘No Future generatie’ spuiden hun ellende in een VPRO programma en Andere Tijden zoekt ze nu weer op. Kwam het nog goed??
Image en publicity, provo’s daagden in de jaren zestig autoriteiten uit en cameraploegen uit de hele wereld keken toe. Nooit hadden ze zoiets meegemaakt, een provocerende en politiek geëngageerde jeugd! Andere Tijden over de rondedans tussen Provo, de buitenlandse pers en de politie.
Massaontslagen: de kranten staan er vol van. Begin jaren ’80 hebben we het eerder meegemaakt, toen stond de halve Rotterdamse wijk Heijplaat in een dag op straat, 1300 man. Wie nog wel mocht werken schaamde zich voor de buren. Een blik op ons voorland? Wen er vast aan in Andere Tijden.
HOLLAND luidt heel simpel de titel van het album van de Beach Boys. Opgenomen tussen de koeien in Baambrugge. De wereldberoemde band wilde weg uit het hectische Los Angeles en kwam naar het dorpse, boeren Nederland. Maar er moest wel wat mee. Apparatuur, vrouwen, kinderen en personeel werden in 1972 ingevlogen voor het Hollandse avontuur…..
Stukken in de krant en vragen in de kamer. Het is twintig jaar geleden dat er in ons land een rel ontstond over een wetenschappelijke vondst van Dick Swaab. Een hersenknobbel die bij homo’s groter was dan bij anderen. Was het waar? En mocht je het wel zeggen? De knobbel van Swaab in Andere Tijden.
Dienstmeisjes voor dag en nacht, ze waren vaak pas 12 en moesten het huis uit om geld te verdienen. Andere Tijden over meisjes op het platteland van Groningen die ‘in betrekking’ gingen.
Hij was de stem van naoorlogs Nederland, uit duizenden te herkennen uit het Polygoon-journaal. Andere Tijden over Philip Bloemendal, de man die ons land aan ons liet zien.
Na de Surinaamse staatsgreep in 1980 duiken al snel de eerste geruchten op over de rol die Nederland hierin speelde. In Andere Tijden verbreken de betrokkenen van toen het stilzwijgen.
Voor Nederlandse artsen was de oorlog vol dilemma’s . Wat te doen met een gewonde Duitse soldaat, of een mand baby’s uit Westerbork? In Andere Tijden vertellen artsen hun verhaal .
Kinderen mochten niet weten wie hun ouders waren, de ouders zelf moesten op zoek naar de ‘enige ware’. Andere Tijden over de dwang binnen een sekte die de wereld beter wilde maken.
Ze werden uitgekozen op intelligentie, moed en raskenmerken: Nederlandse jongens, opgeleid om ooit hooggeplaatste nazi’s te worden. Andere Tijden over de Reichsschule, de school die een nieuwe elite moest voortbrengen.
Het landskampioenschap kan de Alkmaarse voetbalclub AZ nauwelijks nog ontgaan. Andere Tijden blikt terug op het vorige kampioenschap van 1981 en laat zien wat er voor nodig is om van een provincieclub een topclub te maken.
‘Nederland is vol’ zo luidde het motto van de Centrumpartij in de jaren ’80. Van alle kanten kwam het tegenoffensief, desnoods met gebruik van geweld. In Andere Tijden het woord aan partijprominenten én tegenstanders van toen.
Vanuit Londen klonk, tijdens de oorlog, elke dag Radio Oranje. Bezet Nederland maakte kennis met Jetje van Oranje, De Watergeus en 'Bob' den Doolaard. Andere Tijden over de Stem van Strijdend Nederland
Tijdens een televisieopname in 1979 wordt Helmut Kohl vijandig bejegend door het Nederlandse publiek. Duitsland reageerde verontwaardigd.
In Nijmegen bestormden vrouwen in 1980 de seksbioscoop 'Le Paris', om te protesteren tegen porno. Andere Tijden over de vrouwenbeweging, die in opstand kwam tegen de seksualisering van de samenleving. Bekijk via deze website alvast het debat "Vrouwen en pornografie" zoals dat in 1981 door het VPRO-programma Tijdverschijnselen werd uitgezonden. 'Vrouwen tegen porno' (uitzending 28 mei) is de laatste aflevering van dit seizoen.
Veel huishoudens komen tegenwoordig niet uit met het budget. Steeds meer mensen houden hun uitgaven weer bij. Huisvrouwen in de jaren ’50 bestierden met moeite het huishouden; blinde vinken maakten ze met veel beschuit. Alles werd nauwkeurig in een huishoudboekje genoteerd. Andere Tijden over schaarste en zuinigheid in het huishouden.
'Een unieke stap', noemt minister Wouter Bos de gedragscode van de banken waarmee ze hun eigen beloningscultuur willen beteugelen. Maar hoe kon het dat de banken de wereld in een crisis hebben gestort? Andere Tijden gaat terug naar het moment dat die regels werden losgelaten: de Big Bang. Met oud-minister van Financien Onno Ruding, en oud-bankiers Jan Kalff, Tom de Swaan en Dolf van den Brink.
Hij gold als de onderkoning van Amsterdam: Floor Wibaut, de Machtige. Als eerste socialistische wethouder in de hoofdstad liet hij krotten en kelderwoningen opruimen. Hij bouwde er nette én mooie arbeiderswoningen voor in de plaats. Amsterdam werd het mekka van de volkshuisvesting en sommige oud-bewoners van de Jordaan zijn Wibaut er nog steeds dankbaar voor. Andere Tijden over een idealist en een doordouwer.
Vijf en veertig jaar geleden maakte de Tros haar entree in Hilversum. Er moesten maar eens programma’s komen die de mensen leuk vonden. Veel kijkers, daar ging het om. Tros-aktua werd de nieuwsrubriek voor de ‘gewone man’. Binnen de kortste keren groeide de nieuwe omroep uit tot een lieveling van het publiek. Andere Tijden gaat terug naar de geboorte van de Grootste Familie van Nederland.
Ruim een maand is het schip de Beagle van de VPRO nu onderweg, in het kielzog van Darwin. Het is niet de eerste keer dat de Nederlandse televisie verslag doet van een exotische expeditie. In 1964 reisden Nederlandse onderzoekers naar Afrika op zoek naar de oorsprong van het Tellemvolk . De NCRV televisie filmde de moeizame tocht door de Sahara en voor de camera worden ongegeneerd schedels van de plaatselijke bevolking gemeten. Andere Tijden over onderzoek en avontuur.
Smeltende gletsjers, stijgende zeespiegels, elektrische auto’s. Wereldwijd dringt het besef door dat we ons gedrag moeten veranderen. Andere Tijden gaat terug naar De Kleine Aarde, dat al sinds 1973 experimenteert met biologische landbouw en alternatieve energie, om het milieubewustzijn te bevorderen.
Loe de Jong hield in de jaren '60 Nederland aan de buis gekluisterd met de televisieserie De Bezetting. Voor het eerst kreeg Nederland een nationaal beeld over de Tweede Wereldoorlog.
Het fotograferen van het Koninklijk huis is in de tijd van Koningin Juliana een lieflijke chaos van geven en nemen. In de tijd van Beatrix worden, bij de invoering van de Mediacode, de teugels van de RVD strakker aangetrokken.
Kinderen in de DDR groeiden op in een wereld vol propaganda en leugens. School was er niet voor de ontwikkeling van het individu maar om je te kneden in het collectief. Kritische vragen mochten niet worden gesteld. En wie een carrière wilde, liep al jong achter de vlag van de Partij. Andere Tijden over de hersenspoeling van de Jeugd achter de Muur.
Twintig jaar geleden viel de muur, maar veel Oost-Duitsers namen al veel eerder afscheid van de DDR. Alleen wie zich openlijk uitsprak of probeerde te vluchten waagde zijn leven. Andere Tijden over moed en twijfel achter de muur.
Wordt Jan Peter Balkenende voorzitter van de Europese Raad?Andere Tijden kijkt terug naar zijn entree in de politiek. Vanuit het niets werd hij ineens leider van het CDA. Na een rumoerig weekend dat bekend staat als ‘het grootste bloedbad' in de geschiedenis van het CDA.
De vaccinatie tegen de Mexicaanse griep is begonnen. In 1918, bij de uitbraak van de Spaanse griep, bestond er geen vaccin. Men geloofde dat alleen een borrel of vers fruit je kon beschermen tegen het dodelijke virus. Bij de Mao-griep in 1968 was er wel vaccin en stond de huisarts voor de vraag: wie krijgt het en wie niet? En bij een dreigende uitbraak van de varkensgriep in 1976 besloot de Amerikaanse regering maar gelijk de hele bevolking in te enten. Met rampzalige gevolgen. Andere Tijden over griepgolven en vaccineren.
De bezuinigings-kampioen werd hij genoemd. Wim Deetman, onderwijsminister in de woelige jaren tachtig. Hij deed wat de ministers van nu straks gaan doen. Bezuinigen.
Het is inmiddels een vrijwel vergeten probleem: bomen die bruin of kaal dreigen te worden. Maar in de jaren tachtig zag je ze opeens overal. Zure regen kreeg de schuld. Tijdens de week van de milieuconferentie in Kopenhagen terug naar de bossen.
In de aanloop naar Oudejaarsnacht 1999 stijgt de spanning: slaat de millenniumbug toe of niet? De overheid heeft ons voorbereid, er is geoefend met noodscenario’s maar niemand weet wat er echt gaat gebeuren.
Op 12 januari presenteert de Commissie Davids haar onderzoek naar de Nederlandse besluitvorming over deelname aan de Irak-oorlog. Eerder deed het NIOD onderzoek naar een ander heet politiek hangijzer: de val van Srebrenica in 1995.
Na de presentatie van het rapport van de commissie Blom volgen dramatische dagen. De spanning bij de ministers van het kabinet Kok is om te snijden en tenslotte valt de regering.
Naar aanleiding van de televisie-inzamelingsactie vanavond voor de slachtoffers in Haïti, een speciaal ingelaste Andere Tijden uitzending. Aandacht voor de aardbeving in Agadir, Marokko, in 1960. De Nederlandse marine was in de buurt en verleende noodhulp.
Annie MG Schmidt beleeft in de jaren '70 een dip in haar carrière en in haar persoonlijk leven. Ze trekt zich terug op het Franse platteland en de inspiratie is ver te zoeken. Maar ze blijft schrijven en met de musical Foxtrot staat ze weer helemaal op de kaart.
Begin jaren ’70. Twee Nederlandse meisjes worden aan de grens van Israël gepakt met een recept voor een bom. Ze verdwijnen voor twee maanden in de cel. De studentes kwamen naar het Midden-Oosten uit bewogenheid met het lot van de Palestijnen, en ook een beetje om vakantie te houden. Iemand had ze erin geluisd. Andere Tijden over onschuld en de harde werkelijkheid.
Op 11 februari 1990 loopt Nelson Mandela na 27 jaar de gevangenis uit. Beroemde beelden van 20 jaar geleden. Andere Tijden over de man die vanuit zijn cel de strijd tegen de apartheid leidde, en over de Nederlanders die hem – in het diepste geheim – daarbij hielpen: Operatie Vula.
Het schip de Willem Barendsz vaart vlak na de oorlog naar Antarctica om walvissen te vangen. Het gaat om vet en olie, schaarse goederen in die tijd.
Het kabinet Balkende IV viel vrijdagnacht. Na vele incidenten was er geen enkel vertrouwen meer tussen de partners. Dat was ook de situatie in mei 1989, toen het kabinet Lubbers II viel.
Het is 1994. Bij de verkiezingen voor de gemeenteraad komen ze vanuit het niets op 42 procent van de stemmen: Leefbaar Oegstgeest.
Andere Tijden bestaat 10 jaar! Het feest wordt gevierd met koningin Wilhelmina en tante Saar, bij manke Nelis en vooral niet te vergeten Heintje Davids.
Veertig jaar geleden, begin 1970, was het er plotseling. Dolle Mina, de ludieke, sexy doorbraak van de vrouwenbeweging. Met een klein geheim achter de schermen, want de aanzet werd gegeven door drie... mannen. En hun vriendinnen, dat wel. De Dolle Mina's van het eerste uur in Andere Tijden.
Negentien jaar lang was hij minister van Buitenlandse Zaken. En een flink deel van die tijd ook nog de populairste politicus van Nederland. Hoe kreeg hij dat voor elkaar? Andere Tijden over het geheim van Joseph Luns, een man die hield van de camera toen dat voor een politicus nog niet zo gewoon was.
Het celibaat is de bron van alle misstanden in de katholieke kerk, klinkt het de laatste tijd steeds luider. Als het aan de linkse Nederlandse kerk had gelegen was dat celibaat al lang afgeschaft. In 1970 kreeg een voorstel dat Nederlandse priesters toeliet te trouwen massale steun. Maar Rome moest er niets van weten. Voor het trouwen de kerk uit, in Andere Tijden.
ond 1970 moest alles anders. Ook de opvoeding van kinderen. Her en der in het land experimenteerden ouders met antiautoritaire crèches. Peuters smeerden frank en vrij met verf en speelden met spijkers, niemand greep in. In Andere Tijden vertellen ouders hoe ze op zoek naar een betere wereld de teugels lieten vieren.
Toen de geallieerden begin 1945 Nazi Duitsland in de tang namen, begon voor de mensen in de kampen het laatste hoofdstuk: de dodenmars. Duizenden gevangenen strompelden zonder eten of drinken naar een volgend kamp. Wie niet meekon, werd afgemaakt. Andere Tijden over de kampen die niemand mocht zien en de lotgevallen van twee overlevenden van de dodenmars.
Anne Frank dook onder met haar familie, maar veel joodse kinderen gingen alleen naar een onderduikgezin. Daar leefden ze zonder hun vader en moeder, met een nieuwe identiteit in een vreemde omgeving én... met heel veel vragen. In Andere Tijden drie kinderen van destijds over het grote geheim, de angst en de woede. En over jezelf onzichtbaar maken.
Tijdens de oorlog hingen ze overal: borden met de tekst 'Voor Joden verboden'. In de Rotterdamse wijk Katendrecht hing een heel ánder bord: 'Verboden voor Duitse soldaten'. Katendrecht werd een vrijstaat, met hoeren, opium en verboden jazz..
Door kijkers bij het jubileum van Andere Tijden uitgeroepen tot beste uitzending. Stampende laarzen, bruut geweld, razzia's en deportaties, dat zijn de standaard beelden die we al zestig jaar hebben van de 50.000 Duitse soldaten die Nederland bezet hielden. Maar welk beeld hadden die soldaten eigenlijk van ons? En, hoe brachten ze hun tijd hier door? Amateur-filmmateriaal en getuigenissen van oud-soldaten, laten zien hoe de Duitse soldaat de bezettingstijd beleefde. Bijna als vakantie….zo blijkt.
In de Grote Geschiedenis Quiz op 13 mei strijden dit jaar vijf teams tegen elkaar. Een team van vrouwelijke kamerleden, een team bekende stemmen met onbekende gezichten, een Kunst & Kitsch-team, een team van oud-burgemeesters en last but not least het team dat bestaat uit (nu nog) onbekende Nederlanders, de winnaars van de voorronde van de Grote Geschiedenis Quiz die gepubliceerd werd in Volkskrant en Historisch Nieuwsblad.
Honderd jaar geleden was het volksziekte nummer één: tuberculose. Een longaandoening die fataal kon zijn. Tot er met de komst van antibiotica (vanaf 1944) eindelijk een behandeling mogelijk werd. Even leek het in de jaren ‘50 of de ziekte kon worden uitgeroeid, maar tegenwoordig zijn er juist wereldwijd weer meer slachtoffers.
Wie wordt op 9 juni het grootste: de VVD, de PvdA, of toch een andere partij? De peilingen schommelen. In 1986 wisten alle opinie peilers het zeker: de PvdA zou de grootste worden. Wat vonden de kiezers?
De zwartste bladzijde in de recente voetbalgeschiedenis van Oranje had plaats in Engeland tijdens het EK van 1996. Alles ging mis in het ruziënde team van coach Guus Hiddink. Het ging om geld en bij Ajax achtergestelde Surinaamse spelers. Dieptepunt was dat Edgar Davids naar huis werd gestuurd omdat hij in de buitenlandse pers de coach had beschuldigd van vriendjespolitiek met de blanke spelers.
Een documentaire over onze verzwegen koloniale geschiedenis waarin verhalen van Nederlandse militairen en hun in 1950 achtergelaten kinderen in voormalig Nederlands-Indië zijn vastgelegd.
Jan Peter Balkenende trok zich na de afgelopen verkiezingen terug als partijleider. Zo plotseling als hij nu van het toneel gaat verdwijnen, maakte hij ook z’n entree in Den Haag. Buiten het CDA had nog nooit iemand van hem gehoord. ‘Wie bent u eigenlijk?” vroeg een verslaggever in 2001.
De oorlog is met pensioen. 65 jaar geleden werd ons land bevrijd, maar nog steeds duikt er onbekend filmmateriaal op. Dat levert soms verrassende nieuwe vergezichten op. In deze Andere Tijden twee films uit die schatkamer: Joods leven in Amsterdam aan de rand van de oorlog en een angstaanjagend modern live verslag van een gewapend treffen op 7 mei 1945 vlakbij het Vondelpark in Amsterdam.
Nu de formatie van de regering Rutte gestaag vordert gaat Andere Tijden terug naar het jaar 1977. De uitzending van Andere Tijden gaat over de dissidenten binnen het CDA tijdens het kabinet Van Agt/Wiegel. Ze waren eigenlijk tegen samenwerking met de VVD maar 'gedoogden' de coalitie. Aan het woord komen onder andere Dries van Agt, Hans Wiegel, Jan Nico Scholten, Hans Gualthérie van Weezel en Sytze Faber. NB: Deze uitzending komt in de plaats van de in de gidsen aangekondigde aflevering over de ontvoering van Tiede Herrema, die later alsnog zal worden uitgezonden.
Altijd paraat! Jarenlang oefenden Nederlandse soldaten aan de Oost-Duitse grens om een eventuele aanval vanuit het Oostblok af te slaan. De Russische beer zou golven van tanklegers op ons afsturen die zeker 48 uur door onze jongens tegengehouden moesten worden. Altijd paraat- voor een oorlog die nooit kwam.
De kinderen van het internaat Eikenburg konden jarenlang niet praten over mishandeling, intimidatie en misbruik. Maar nu komen de verhalen los. Andere Tijden over geheimen, angst en de cultuur van het zwijgen bij de Broeders van Liefde. A
De herfstvakantie breekt aan, de kinderen mogen naar buiten! Maar waar naar toe? Generaties lang was dat de speeltuin. Begin 20e eeuw bedacht als afleiding voor stadskinderen, tegenwoordig onderworpen aan strenge veiligheidseisen. Andere Tijden over de gevaren van draaimolens, klimrekken en wipkippen.
In oktober 1975 was heel Nederland in de ban van 1 man: de Nederlandse zakenman Tiede Herrema. Hij werd in Ierland ontvoerd door mensen uit kringen van de IRA en na 7 weken was hij nog niet vrij. Herrema’s ontvoerders probeerden de vrijlating van drie kameraden die in de cel zaten gedaan te krijgen. In de tussentijd slaagde Herrema erin iets af te dwingen op zijn ontvoerders. Respect, stap voor stap. Hoe het afliep vertelt hij zelf in Andere Tijden.
Er is nu de musical Soldaat van Oranje, er was al de film en ooit was het een boek: Soldaat van Oranje. Icoon van het Nederlandse verzet in de Tweede Wereldoorlog. Maar er waren natuurlijk méér Soldaten van Oranje. De vraag is waarom zij niet beroemd zijn geworden. Peter Tazelaar, een onverschrokken, zwijgzame man was ook een Soldaat van Oranje, maar werd in de geschiedenis overschaduwd door een andere Engelandvaarder, Erik Hazelhoff Roelfzema. In Andere Tijden het verhaal over Soldaten van Oranje, Peter Tazelaar en hoe heldendaden niet altijd tot heldendom leiden.
Ouderen – er komen er steeds meer en de vraag is: hoeveel gaat ons dat kosten? Andere Tijden gaat terug naar de jaren zestig, naar het begin van het moderne bejaardentehuis en de zegeningen van een kamer van vijftien vierkante meter. De kinderen niet tot last zijn, dat was toen het belangrijkste…
De actiegroep RaRa liet in de jaren ’80 met brandbommen vier Makro’s in vlammen opgaan. Daarmee bereikten de actievoerders hun doel: na de vierde brand trok het winkelbedrijf Makro zich terug uit Zuid-Afrika. In Andere Tijden de recherche, de Makro en, voor het eerst, een prominent lid van de RaRa zelf over idealen en het gebruik van geweld.
Rara, de meest ongrijpbare actiegroep uit de jaren ’80. Ook na vier Makro-branden en 150 miljoen schade had de politie geen idee wie zich achter de raadselachtige naam verschool. Er kwam een heus landelijk rechercheteam, de BVD bemoeide zich ermee, Jan en alleman werd onderzocht… Het tweede deel over de explosieve idealen van RaRa
De komst van Polen, Roemenen en Hongaren naar ons land leidt nu tot ophef. Hoe anders was het welkom van hun voorgangers: de Turkse gastarbeiders in de jaren zestig. Door bedrijven werden ze met open armen ontvangen. Hoe meer gastarbeiders, hoe beter.
Ze waren op zee toen de oorlog uitbrak: de bemanningsleden - jongens soms nog - van de Koopvaardij. Een weg terug naar huis was er niet. Dus bleven ze de oceanen bevaren voor Koningin en Vaderland. Met constant gevaar voor eigen leven. Andere Tijden over de verschrikkingen van het zeemansleven tijdens de oorlog
Bombardementen, beschietingen, schipbreuk; het leven van de bemanningsleden van de Nederlandse Koopvaardij hing tijdens de oorlog aan een zijden draadje. Andere Tijden komt met deel 2 van ‘Gevaren op zee’ waarin ooggetuigen vertellen over het gevaarlijke leven op zee tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Den Haag kent een mooie traditie in de aanloop naar Oud en Nieuw: kerstbomen ‘rausen’. Halverwege de jaren 80 liep de situatie uit de hand en raakten jeugdbendes verwikkeld in complete ‘kerstboom oorlogen’. In samenwerking met gemeente en welzijnswerk slaagde de politie erin de ergste excessen in te dammen. Andere Tijden over grote fikken, gesmolten rolluiken en het uitdelen van rode kaarten.
22 jaar na de laatste Elfstedentocht in 1963 was het eindelijk weer eens zover: de dertiende Elfstedentocht kon worden gereden op 21 februari 1985. Die beslissing viel pas op het laatste moment. Veel mensen hadden de dagen ervoor de moed opgegeven en waren afgereisd naar Polen om daar de alternatieve Elfstedentocht te rijden. Bij aankomst in het hotel bereikte hen het bericht: it giet oan!!
Bij de ontruiming van het kamp Neuengamme werden de gevangenen door de Duitsers overgebracht naar een schip: de Cap Arcona. Door een Brits bombardement werd het schip tot zinken gebracht waarbij de meeste passagiers om het leven kwamen. Andere Tijden spreekt, n.a.v. de première van de speelfilm Sonny Boy, met één van de weinige overlevenden.
Terwijl de ratten door het gebouw liepen, kregen de dienders van het bekendste politiebureau van Nederland, bureau Warmoesstraat, in de jaren ’70 te maken met toenemende drugshandel en gokkende chinezen. Hill Street Blues aan de Amstel. Andere Tijden praat met penose en politie.
Bureau Warmoesstraat, midden in het Amsterdamse wallengebied, zeker in de jaren zeventig de meest criminele vierkante kilometer van Nederland. Drugs, prostitutie en gokken, het was er allemaal te vinden. Met de opkomst van de heroïne veranderde echter het beeld van de ‘oude gezellige’ penosebuurt in een harde criminele wereld compleet met corruptie en afrekeningen.
Nu gebeurt het in Egypte. Meer dan dertig jaar geleden gebeurde het in Iran: het volk kwam in opstand tegen een door het westen gesteunde dictator. ‘Dood aan de sjah’ scandeerden duizenden kelen in 1979. Er vielen honderden doden, maar de revolutie slaagde. De sjah vertrok…. en daarna kwam de kater.
Honderden Joegoslavische vrouwen streken eind jaren '60 in de buurt van Roosendaal neer om te werken in de Red Band-fabriek. Het leven in de gemeenschap stond op z'n kop met zoveel jonge vrouwen in de buurt; de politie had het druk en de horeca tierde welig.
Het was zwaar werk tegen een karig loon. Nog tot in de jaren ’40 werkten veel landarbeiders in Groningen onder het juk van een herenboer. Na de oorlog kwam de bevrijding. De marshallhulp en de mechanisering gaf ze nieuwe kansen. Voortaan reed de herenboer zondags op de trekker en de landarbeider toerde in z’n autootje. Andere Tijden over de vooruitgang op het Groningse platteland.
Aan de vooravond van de Provinciale Statenverkiezingen blikt Andere Tijden terug op de verrassende winnaar van de verkiezingen van 1966: de Boerenpartij. Partijleider Hendrik (‘boer’) Koekoek sprak duidelijke taal, keerde zich tegen de elite, beschimpte zijn tegenstanders en moest niets hebben van interne democratie. Andere Tijden over het succes (en de ondergang) van een tegenpartij.
De Kleine Zusters uit Heerlen zorgden voor zieken, bejaarden, gehandicapten, kinderen in de eigen streek én ver weg op missie. Een leven vol opoffering. Maar ook avontuurlijk, leerzaam en de ontsnapping aan het lot dat bijna elke vrouw wachtte: huisvrouw worden. Andere Tijden over het klooster als bron van emancipatie.
Wat moeten we toch met paleis Soestdijk? Het staat al jaren leeg. En de inboedel is naar de veiling gebracht. In Andere Tijden een blik achter de voordeur waar het verschoten behang getuigt van 70 jaar lief en leed. De tijd van Juliana, die zo graag een gewone moeder wilde zijn. En van Bernhard, die zo graag prins was.
Dertig jaar geleden dacht Nederland heel anders over pedofilie dan nu. Misschien waren kinderen helemaal niet zo slecht af wanneer ze vriendschap sloten met een pedofiel. Er was zelfs een wetsvoorstel in de maak om alle porno, inclusief kinderporno, vrij te geven. Zo ver is het nooit gekomen. Andere Tijden over de gedachten rondom pedofilie
Tot ver in de jaren '60 is het Volksvijand nummer 1: de woningnood. Hele gezinnen wonen bij familie, in krotten of in woonwagens. En de overheid weet het probleem maar niet op te lossen. Andere Tijden op zoek naar de wortels van de woningnood,
April 1961 begon het proces tegen oorlogsmisdadiger Adolf Eichmann. In het hol van de leeuw, Jeruzalem. Terwijl oorlogsslachtoffers maandenlang emotionele getuigenissen aflegden, zat hij onbewogen in een kogelvrije glazen kooi. Andere Tijden over het showproces tegen de schrijftafelmoordenaar,
Vijftig jaar geleden kenden we ze in ons land nog nauwelijks: bankovervallen. Maar in de jaren zestig werd het een ware hausse. Elke week een kraak en elke week op het journaal. Als crimineel hoefde je niet veel moeite te doen; beveiliging was er amper, met geld werd zorgeloos omgesprongen. Andere Tijden over hoe Nederland langzaam zijn onschuld verloor…
In Nederland is euthanasie sinds 2001 gelegaliseerd. Maar ook daarvoor hielpen artsen patiënten wanneer het leven ondraaglijk was. Met de hete adem van justitie in de nek.
Politiemensen van de Koninklijke Marechaussee gingen eind jaren ‘90 naar Bosnië om de lokale politie te monitoren en bij te staan. Volgens sommigen een hopeloze missie, volgens anderen een nuttige bijdrage in de strijd tegen corruptie en willekeur.
Met duizenden werden ze uit alle delen van het land opgetrommeld om de kroning van koningin Beatrix ongestoord te laten verlopen. Het liep anders. Het werd de dag van 'geen woning geen kroning'. Een veldslag tussen krakers en gezag. ME'ers doen na 30 jaar hun verhaal over een ongelooflijk oproer.
Veel NSB-gezinnen sloegen op Dolle Dinsdag op de vlucht, richting Duitsland. Kinderen gingen mee. Een groot aantal zonen (vaak nog geen zestien jaar) werden losgerukt van hun familie en vonden zichzelf, tot hun eigen verwondering, in het laatste jaar van de oorlog terug aan het front. Na veel omzwervingen keerden ze pas na de bevrijding weer terug naar Nederland. Voor het leven getekend.
Simon Spoor, intelligent en vol charisma, de jongste legercommandant die Nederland ooit kende. Hij leek in Indië een glanzende toekomst te hebben. Maar hij liep vast in het moeras van de koloniale oorlog en stierf in mei 1949 in het harnas, 47 jaar oud.
Op het breukvlak tussen oude en moderne tijd staat de samenleving op z'n kop. Auto's, elektriciteit , zelfs filmbeelden worden in dit decennium toegankelijk voor het grote publiek. En wanneer de eerste vliegtuigen naar Nederland komen, staan de mensen te juichen. ‘De duizelingwekkende jaren’, zo typeert historicus Philip Blom de beginjaren van de 20e eeuw. Deze extra lange uitzending van Andere Tijden bestaat louter uit archiefmateriaal. Het is een wervelende montage van filmbeelden met daarin veel materiaal dat onlangs door het Nederlands Film Instituut (EYE) werd gedigitaliseerd (en binnenkort op hun website voor iedereen toegankelijk is). Nieuwe uitvindingen en technologieën komen langs, o.a. beelden uit de Philips gloeilampenfabriek of van de eerste vliegpionier Clement van Maasdijk. Men is gefascineerd door snelheid; van autoraces tot wielerwedstrijden. Maar met de toenemende dynamiek in de samenleving komt er ook een hang naar het verleden: zo laat het Vaderlandsch Historisch Volksfeest te Arnhem in 1919 aan de bezoekers de regionale tradities van vroeger zien. Waar tijdgenoten tussen vooruitgang en nostalgie heen en weer werden geslingerd, zo wordt de hedendaagse kijker meegenomen in een wereld die soms schilderachtig traditioneel lijkt en dan weer verbazingwekkend modern is. In de beelden van een rokend jongetje, zwoegende arbeiders, naaktzwemmende kinderen op een mooie zomerdag komen de mensen uit de jaren 10 opeens opmerkelijk dichtbij.
Het is één groot avontuur: in 1979 steken vier Friese jongens met de Sterke Yerke, een zelfgebouwd vlot, de Atlantische Oceaan over. Voor Andere Tijden treffen de bemanningsleden elkaar dertig jaar later in de haven van Harlingen. Met een biertje in de hand worden herinneringen opgehaald, net als de sterke verhalen. Want als ze eenmaal over de Sterke Yerke beginnen, houden ze nooit meer op.
Het radioactieve afval van de KEMA in Arnhem wordt van 1957 tot 1972 gewoon in kuilen gedumpt. Midden in de stad, op een terrein waar ook kinderen spelen. Als begin jaren tachtig blijkt dat er kinderen in de buurt zijn overleden, komt de kwestie naar buiten.
De aanslagen van 11 september in Amerika veroorzaakten in 2001 een wereldwijde schok. In Den Haag kwam 's avonds het kabinet in spoedzitting bijeen. Er volgden weken van crisisberaad, verscherpte bewaking, arrestaties; Nederland in de ban van het terrorisme.
In de jaren ‘20 en ‘30 van de vorige eeuw was het bijna iedere dag (en vooral iedere nacht) raak: de Bende van Oss ging op pad en pleegde een misdrijf. Van een welhaast onschuldige diefstal van kippen of een paar flessen drank tot een buitengewoon gewelddadige roofmoord met dodelijke afloop. Misdaden gepleegd door groepjes Ossenaren afkomstig uit een klein aantal families, die leefden aan de rand van de samenleving. Letterlijk en figuurlijk. Pas in 1934 kon de marechaussee een zaak oplossen, en toen nog één, en nog één…… Het einde van de Bende van Oss.
Andere Tijden brengt nooit vertoonde beelden van het roemruchte Stonesconcert in het Kurhaus. Door gebruik te maken van ruw filmmateriaal en foto’s lukt het de makers om voor het eerst een waarheidsgetrouwe reconstructie te brengen van het eerste bezoek van de piepjonge Rolling Stones aan Den Haag.
Uw iPhone, Google Street View en TomTom leggen vast waar u bent, de NS weet precies welke treinreizen u maakt, uw belgegevens worden eindeloos bewaard en bij de Belastingdienst blijkt iemand met een willekeurige DigiD uw toeslagen aan zichzelf te kunnen overmaken. Big Brother is watching you, al jaren. Nu de privacy van de burger steeds meer in het nauw is, kijkt Andere Tijden terug naar de jaren zeventig waarin er beroering was over diezelfde privacy. De onrust gaat over de te houden Volkstelling van 1971, de 14e zou het worden. De neuzen moeten geteld, de stand van het land opgemaakt. Maar velen hebben daar zo hun bedenkingen bij.
In 1958 komen vanuit Indonesië tientallen verstekelingen op het passagiersschip Johan van Oldenbarnevelt naar Nederland. Ze hebben Nederlandse voorouders en willen weg uit het land van Soekarno. Maar hier zijn ze niet welkom. Na aankomst in Amsterdam worden de verstekelingen gedetineerd. Tot hun woede, want ze voelen zich Nederlander. Wanneer 37 jonge mannen definitief terug moeten, barst in Nederland een ongekend protest los.
Textielbaronnen, je had ze ooit in Twente en rondom Tilburg. Ten Cate, Van Heek en Mutsaers & Kerstens, het zijn invloedrijke families die in de textielindustrie decennialang de lakens uitdelen. Maar in de zestiger jaren verdwijnt de textielindustrie voor het grootste deel uit Nederland naar de lagelonenlanden in de Derde Wereld. Het aantal arbeiders in de textielindustrie neemt af van ruim 10.000 in 1965 tot slechts 2.000 in 1977. En zo gaat een van de grootste bedrijfstakken van Nederland verloren.
Uitvoering compleet anders, maar volkseuforie hetzelfde: de revolutie in Libië. Waar het de opstandelingen nu maanden strijd kostte voor het laatste bastion viel, verdreef kolonel Khadaffi in 1969 de Libische koning zonder een schot te lossen. De euforie is groot, net als in 1969. Nu wordt alles anders! juicht het volk.
“Iedereen die gezien wilde worden was op het terras aanwezig, maar het wanhopige was, dat je alleen maar gezien werd door mensen die ook gezien wilden worden, zodat niemand er eigenlijk wijzer van werd. Het was een warm bed, dit terras, vol gelijkgezinden, die op dezelfde toon dezelfde dingen tegen elkaar zeiden; jonge mensen die speelden dat ze jonge mensen waren, omdat het jeugdig zijn in deze jaren nu eenmaal in de mode was”. Zo beschrijft Remco Campert (82) in zijn boek Het leven is vurrukkulluk (1961) de lotgevallen van een groep jongeren in de vijftiger jaren, die weinig anders doen dan een beetje rondlummelen.
Amsterdam moet in de jaren ’60 op de schop. Politici en ambtenaren willen hele buurten herbouwen en een 4-baansweg aanleggen dwars door het hart van de stad. Het betekent het einde van de Haarlemmer Houttuinen, een volksbuurtje aan de rand van de Jordaan. Waar oma’s, tantes, neven en nichten op een kluitje wonen en de kopjes in de keuken rammelen als de trein langs komt. Andere Tijden over sloop en stadsvernieuwing. Zondag 6 november om 19:40 op Nederland 2.
‘Dramatische film over zoektocht in Nieuw-Guinea’. Zo kondigt het Britse bioscoopjournaal het verslag aan over de verdwijning van de 23-jarige miljonairszoon Michael Rockefeller. Het Polygoon journaal is zakelijker van toon, maar gebruikt dramatische muziek. Het is half november 1961 en een kleine week lang wordt het nieuws wereldwijd beheerst door een zoektocht langs de zuidkust van Nederland Nieuw-Guinea. Een gebied ‘waar ooit koppensnellers en kannibalen rondtrokken’ ronkt het vette Britse commentaar. Wat is er gebeurd in die verre uithoek van de wereld, in Nederlands laatste kolonie in de Oost?
Het is de grootste staking van na de oorlog, maar de vakbeweging steunt haar niet. De havenstaking van Rotterdam in 1970. Op vrijdagmiddag 28 augustus leggen meer dan tienduizend havenarbeiders in Rotterdam het werk neer, het begin van een wilde staking die bijna drie weken zal duren. De stakers hebben weinig vertrouwen in de vakbond, die te weinig voor hen doet. Kleine linkse bewegingen springen in dat gat en werpen zich op als actieleiders. Andere Tijden keert terug naar de haven van Rotterdam, met stakers, vakbondsbestuurders en werkgevers.
“Je leefde hier als een beest, je werd gevoerd als een beest en je moest werken als een…” Hij stopt met praten. Hij kan niet verder. Het is niet te beschrijven wat hier is gebeurd. Richard van Norde (84) oogt oud en fragiel. Moeizaam en zichtbaar geëmotioneerd loopt hij op het grasveld dat midden in het bedrijventerrein aan de rand van het stadje Rees ligt. Nu is hier niets meer te zien, maar in de laatste maanden van de oorlog lag hier het Arbeitslager Groin. Er liepen hier meer dan vijfduizend bijna verhongerde, in lompen geklede Nederlandse mannen rond.
“De euro is een misgeboorte. We hadden het beter niet kunnen doen. Als we de enorme problemen die we nu hebben op de kapitaalmarkten en de enorme risico’s die worden gelopen, tevoren hadden geweten, dan denk ik niet dat iemand bij zijn volle verstand eraan was begonnen”. “De euro is mislukt ?” "Ik denk dat je het wel als mislukt kunt beschouwen”, aldus Hans Hoogervorst in het interview met Andere Tijden. Als kamerlid en financieel woordvoerder van de VVD was hij juist betrokken bij de introductie van de Euro.
Andre Kuipers vertrekt, als alles goed gaat, op 21 december 2011 voor een half jaar naar het internationale ruimtestation ISS. Voor hem is het de tweede keer dat hij de ruimte in gaat. In 1985 maakte Wubbo Ockels zijn enige ruimtevlucht. Dat dat gebeurde, mag een klein wonder heten. Te zien op 18 december in Andere Tijden 21:15uur op Nederland 2.
Met een leeg potje naar de kruidenier voor stroop. Het muziekkorps dat bij elke feestelijke gelegenheid door de hoofdstraat trekt, met rennende kinderen erachteraan en wuivende ouderen langs de kant. Een oude man die met een handkar met melkbussen door het dorp sjokt. Iedereen die in de jaren ’50 in een dorp is opgegroeid, kan zich nog wel van deze typische dorpsbeelden voor de geest halen. En toch is het nu voor de jongere generatie lastig voor te stellen hoe het leven op een dorp gevoeld moet hebben; hoe het is als het dorp jouw wereld is. In een extra lange uitzending met uniek archiefmateriaal toont Andere Tijden het dorpsleven van de jaren ’50 en ’60.
De discussie over armoede in Nederland is de laatste tijd regelmatig onderwerp van gesprek. Het aantal mensen dat in Nederland onder de armoedegrens leeft, zal de komende jaren toenemen volgens het rapport Armoedesignalement 2011. Terwijl in de jaren vijftig heel Nederland hard bezig is met de Wederopbouw en overal de welvaart stijgt, wordt het West-Brabantse Sint Willebrord en omgeving verklaard tot noodgebied. De werkloosheid is er hoog, de armoede groot en de smokkel tiert er welig. Daar moet iets aan gedaan worden vindt burgemeester Alberts. Ook minister Klompé van Maatschappelijk Werk wil de problemen aanpakken. Een dorpsfil
De 3,5 miljoen kijkers van The Voice of Holland vallen in het niet bij het miljoenenpubliek dat de eerste talentenjachten in de jaren ’60 trekken op de Nederlandse televisie. Echtparen, neusfluiters en accordeonisten mogen de bühne op voor een hoog geëerd publiek. Andere Tijden over de doorbraak van Andre van Duin in Nieuwe Oogst, de lange en harde weg van Tineke Schouten en de steeds strengere en hardere jury in: Talentenjacht
Revolutie in de jaren ’80 in de voor ons land o zo belangrijke melkveehouderij. In de race naar steeds meer liters hebben Nederlandse fokkers een fatale achterstand opgelopen. En in rap tempo wordt het ooit zo bejubelde Fries Hollandse Zwartbontvee vervangen door Amerikaanse Holsteinkoeien. Andere Tijden duikt in de roerigste periode uit de fokkerijgeschiedenis in: De Laatste Friese Koe
Soms droom je als kijker weg bij familiefilms van onbekenden uit vroeger tijden. Wie zijn die mensen, waar dachten ze aan en wat hield ze bezig? Hoe persoonlijk het materiaal uit familiefilms ook kan zijn, meestal staat de kijker met lege handen als het gaat om een specifieke duiding van het materiaal. Zo leek het ook te gaan met de filmcollectie van de familie Kuck, die in het smalfilmmuseum – tegenwoordig onderdeel van Beeld en Geluid – al een aantal jaren bewaard werd. Na enig speurwerk kwam bij een kleinzoon van de familie de complete collectie van 322 brieven boven water die Rien Kuyck tijdens haar Indische jaren naar haar ouders in Den Haag stuurde. Daarmee ging een wereld open die een intieme inkijk geeft in het alledaagse leven in de kolonie. Na ruim 80 jaar komen brieven en films bij elkaar in Met ons alles goed.
Hans Spekman is de nieuwe voorzitter van de Partij van de Arbeid (PvdA). Met Spekman heeft de partij weer een type als de vermaarde Jan Schaefer als boegbeeld. Beiden komen na een succesvolle periode als wethouder, in Den Haag terecht. Beiden hebben het imago van ‘de man van het volk’. In Andere Tijden een portret van de man die Spekman voorging, Jan Schaefer. Over de opkomst en ondergang van de banketbakker die politicus werd. 29 januari 2012 Met ons alles goed Soms droom je als kijker weg bij familiefilms van onbekenden uit vroeger tijden. Wie zijn die mensen, waar dachten ze aan en wat hield ze bezig? Hoe persoonlijk het materiaal uit familiefilms ook kan zijn, meestal staat de kijker met lege handen als het gaat om een specifieke duiding van het materiaal. Zo leek het ook te gaan met de filmcollectie van de familie Kuck, die in het smalfilmmuseum – tegenwoordig onderdeel van Beeld en Geluid – al een aantal jaren bewaard werd. Na enig speurwerk kwam bij een kleinzoon van de familie de complete collectie van 322 brieven boven water die Rien Kuyck tijdens haar Indische jaren naar haar ouders in Den Haag stuurde. Daarmee ging een wereld open die een intieme inkijk geeft in het alledaagse leven in de kolonie. Na ruim 80 jaar komen brieven en films bij elkaar in Met ons alles goed. Andere Tijden zondag 29 januari vanaf 21.15 uur op Nederland 2. 22 januari 2012 De laatste Friese koe Revolutie in de jaren ’80 in de voor ons land o zo belangrijke melkveehouderij. In de race naar steeds meer liters hebben Nederlandse fokkers een fatale achterstand opgelopen. En in rap tempo wordt het ooit zo bejubelde Fries Hollandse Zwartbontvee vervangen door Amerikaanse Holsteinkoeien. Andere Tijden duikt in de roerigste periode uit de fokkerijgeschiedenis in: De Laatste Friese Koe, 22 januari 21.15 Nederland 2. 15 januari 2012 Talentenjacht De 3,5 miljoen kijkers van The Voice of Holland vallen in het niet bij het miljoenenpubliek dat de eers
22 jaar na de laatste Elfstedentocht in 1963 was het eindelijk weer eens zover: de dertiende Elfstedentocht kon worden gereden op 21 februari 1985. Die beslissing viel pas op het laatste moment. Veel mensen hadden de dagen ervoor de moed opgegeven en waren afgereisd naar Polen om daar de alternatieve Elfstedentocht te rijden. Bij aankomst in het hotel bereikte hen het bericht: it giet oan!! Dit is een bewerkte versie van de uitzending van 8 januari 2011.
In 1983 vraagt het megaconcern RSV- er werken 30.000 mensen- uitstel van betaling aan. RSV heeft eigenlijk alleen de eerste jaren op eigen benen kunnen staan. Het faillissement is een feit, ondanks 2,2 miljard gulden aan overheidssteun. Daags na het bankroet komt de roep om een parlementaire enquête. De Tweede Kamer heeft dit instrument voor parlementaire controle niet meer gebruikt sinds de 19e eeuw, behalve dan de enquête naar het regeringsbeleid tijdens de oorlog. Wat is er met al die overheidssteun gebeurd? En hoe is de controle door het parlement geweest? De Kamer staat een verhoor zoals bij Watergate en Lockheed in Amerika voor ogen. Zo willen de parlementariërs het hier ook, een volksvertegenwoordiging die haar tanden laat zien. Stukje bij beetje reconstrueert de commissie de neergang van het enorme RSV-concern en daarmee een hele industriële bedrijfstak. Andere Tijden over de parlementaire enquête der parlementaire enquêtes
In de nacht van 14 op 15 april 1912 zinkt de Titanic, het grootste passagiersschip tot dan toe. Ruim 1500 mensen sterven op de Atlantische Oceaan. Slechts 700 worden gered. De reis van de Titanic staat niet alleen symbool voor het klassensysteem van begin twintigste eeuw, maar maakt ook akelig duidelijk hoe controle en regelgeving ver achter lopen op de ontwikkelingen in het vervoer van passagiers over zee. Grote aantallen landverhuizers die het Europese vasteland inruilen voor Amerika maken dit vervoer tot een zeer winstgevende onderneming. Schepen worden sneller, groter, luxer, maar menselijke overmoed zit de veiligheid van deze passagiers in de weg. De Titanic was nagenoeg onzinkbaar. Nagenoeg.
Het wordt spannend op het Catshuis tijdens de onderhandelingen over extra bezuinigingen. Ook voor de huizenbezitters. Deze keer lijkt het serieus. Het woord duikt weer op, het H-Woord. De Hypotheekrenteaftrek. Is de nood al zo hoog dat er nu echt wat gaat gebeuren? Andere Tijden gaat terug naar de mensen die het dossier begin jaren 80 echt ter discussie stelden.
Het was een kleine pil, met grote gevolgen. Zestig jaar geleden schreven artsen massaal een middel voor dat een zwangerschap zonder problemen beloofde, het DES-hormoon. Tot 1975 werd het hormoon gebruikt. Een wondermiddel, maar zo bleek veel later: nutteloos en ook heel schadelijk.
Het verdriet in Limburg is groot als Joop den Uyl in december 1965 de sluiting van de mijnen aankondigt. 45.000 banen gaan daarmee verloren. Maar de pijn wordt een beetje verzacht als DAF bekend maakt een hypermoderne automobielfabriek in Born te vestigen en daarmee voor nieuw werk zorgt.
Tijdens de bezetting ging het dagelijks leven gewoon door. Het gros der Nederlanders kon zonder veel morele obstakels blijven doorwerken in hun normale professie. Maar wat moesten degenen doen die een baan bekleedden waarmee zij gaandeweg, direct of indirect, een schakel werden in de Jodenvervolging?
Do it yourself! Dat was het motto van Punk. Eind jaren zeventig stort ook de Nederlandse jeugd zich op dit nieuwe fenomeen; zelf doen en zoveel mogelijk plezier maken. Maar naarmate de economische crisis voortduurt en de jeugdwerkeloosheid stijgt, verandert ook de punkscene in Nederland. Door protest, uitzichtloosheid en drugs verhardt de jeugdcultuur die lol maken hoog in het vaandel had staan.
Als in 2005 koningin Beatrix de kraan opendraait in Oost-Groningen is Blauwestad een feit. Een kunstmatig meer van 800 vierkante meter vult zich en er moeten 1500 woningen komen. Het landschappelijke project in Oost-Groningen lijkt echter dan al niet meer op het oorspronkelijke ontwerp, dat een veel groter gebied met minder huizen voor ogen had. Toch hebben de bedenkers van het plan en de beleidsmakers nog steeds vertrouwen in de luxe woonomgeving voor mensen uit het “Westen”. In Andere Tijden een reconstructie van hoe het plan ooit tot stand kwam, hoe het veranderde en hoe de ideeën door de verschillende bestuurslagen werden geloodst. Een portret van een arme regio, waar een kolonie voor rijke Westerlingen gecreëerd moest worden.
Het genezen of het veranderen van homoseksuelen, waarmee de stichting Different begin dit jaar in het nieuws kwam, is niet iets van de laatste tijd. Al sinds de jaren ’70 zijn er organisaties die homoseksuelen van hun geaardheid proberen af te krijgen. Andere Tijden over de geschiedenis van de homotherapie, met homo’s, ex-homo’s en homogenezers.
Kroonprinses Beatrix maakt in 1979 een film waarin ze ruim aandacht besteedt aan de problemen van ‘buitenlandse kinderen’ in Nederland. De speciale verslaggeefster roept op tot tolerantie en begrip, anders zou de zaak uit de hand lopen. Een opvallende oproep in een tijd waarin het begrip ‘multiculturele samenleving’ nog moet worden uitgevonden.
6 mei 2002. De moord op Pim Fortuyn is wereldnieuws. Maar zijn stormachtige opkomst is dat zeker ook. Internationale journalisten van naam en faam trekken naar ons land om de revolutie in de polder te duiden. Fortuyns imago in Europa is extreem rechts, maar ook ‘openly gay’ en ‘slightly camp’. De ‘Dutch Dandy’ zelf is tot vlak voor de moord nog bezig zijn extreem rechtse imago uit de wereld te helpen.
Op 9 mei 1977 breekt de hel los in het bekende Hotel Polen op het Rokin in Amsterdam. Een grote brand grijpt snel om zich heen. Toeristen proberen zichzelf te redden door uit het raam te springen, een brandweerwagen vat vlam en het hotel stort compleet in elkaar. Er vallen 33 doden. Brandweerlieden blikken terug op een voor velen traumatische ervaring. En voor eerst vertellen overlevenden over de grootste naoorlogse brand uit de Nederlandse geschiedenis.
Ze zijn jong in de Tweede Wereldoorlog, onverschrokken en moedig. Drie vrouwen van rond de twintig besluiten zich aan te sluiten bij het gewapend verzet met alle gevolgen van dien. De Groningse Siet Tammens helpt een Joodse jongen aan een onderduikadres. Uiteindelijk wordt ze één van de kopstukken uit het Gronings verzet, moet beslissen over leven en dood. De zusjes Truus en Freddie Oversteegen uit Haarlem zijn veertien en zestien als de oorlog uitbreekt, kinderen nog. Ze worden gevraagd voor het verzet en moeten al gauw leren met een pistool om te gaan en bruggen op te blazen. Drie jonge vrouwen in het gewapend verzet, hoe kijken ze terug op hun daden?
Scheepswerf De Schelde was de trots van Vlissingen. De hele stad liep uit als een schip van de helling gleed. En het bloeiende bedrijf gaf volop werk. De meeste arbeiders stonden met liefde 30, 40, 50 jaar aan de machines, tot de neergang van de scheepsbouw inzette. Andere Tijden, zondag 27 mei om 21.15 op Nederland 2 (deze aflevering stond origineel gepland op 12 februari).
Colijn houdt een ‘verkiezingsveldtocht’ langs 42 steden met de leus ‘Voor een krachtig bestuur!’, affiches van de SDAP kleuren sommige buurten rood, geluidswagens gaan door de straten. Er wordt uitgebreid campagne gevoerd voor de verkiezingen in 1933. Er is dan ook nogal wat aan de hand; de economische crisis, spanningen in Europa, de opkomende NSB. Ooggetuigen verhalen over het stiekem kalken van leuzen op de muren, een indrukwekkende bijeenkomst met Mussert, redevoeringen van Koos Vorrink… Maar uiteindelijk laat de kiezer zich nauwelijks van z’n stuk brengen
’s Lands treurigste kabinet ooit probeert begin jaren ’80 het hoofd te bieden aan een ongekende economische crisis. De coalitiepartners worden het niet eens over de strategie: bezuinigen of juist investeren? De crisis wordt met de week erger, de onderlinge ruzies ook. Den Uyl breekt, het kabinet Van Agt 2 valt over de voorjaarsnota. En de crisis? Die wordt alleen maar erger. In Andere Tijden Dries van Agt, Jan Terlouw en anderen over de pijn van het bezuinigen.
Ruim achtduizend Friese mannen is deze maand gevraagd DNA af te staan in de nooit opgehelderde moord op Marianne Vaatstra in 1999. Het betreft een verwantenonderzoek, waarmee het Openbaar Ministerie via familie de dader probeert op te sporen. De eerste keer dat DNA als wettig en overtuigend bewijs werd geaccepteerd was in 1987. Toen waren er nog grote hoeveelheden bloed of sperma nodig om een dader te vinden. Nu volstaat een kleine hoeveelheid DNA. Dat een nieuw soort bewijs zo’n impact zou hebben en zo omvangrijk zou worden ingezet leek midden jaren 80 nog sience fiction.
Begin oktober komt de commissie-Samson met haar bevindingen over seksueel misbruik van uit huis geplaatste jongeren. Andere Tijden besteedt aandacht aan een van de grootste zedenzaken uit de geschiedenis: de zaak-Finkensieper.
Op 4 oktober 1992 boort een El Al- vrachtvliegtuig zich in twee flats in de Amsterdamse Bijlmermeer. Drieënveertig mensen komen om het leven in de vuurzee. Na berging van de brokstukken groeit de onrust onder de bevolking; wat zat er precies in het vliegtuig en wie waren die mannen in “witte pakken”? Een parlementaire commissie onderzoekt zes jaar later alle geruchten. De waarheid moet eindelijk boven water komen, de verantwoordelijken moeten worden aangepakt. Maar het loopt anders. Tot teleurstelling van de overlevenden.
“Vreemde ziekte waart door Nederland” kopt het ochtendblad in augustus 1960. Vlekjes, koorts en jeuk brengen Nederland in rep en roer. Meer dan 100.000 mensen zijn geveld en de paniek is groot. De oorzaak blijkt te liggen in de steun en toeverlaat van menig Nederlandse huisvrouw in die dagen: het pakje Planta-margarine. Het is voor het eerst dat Nederland te maken krijgt met zo’n grote voedselaffaire. Epidemiologen, slachtoffers én de elfjarige ontdekker van de ziekte vertellen in Andere Tijden over deze spannende dagen in de zomer van 1960.
De verfilming van De Donkere Kamer van Damokles lag decennia lang in een kluis. Het boek van W. F. Hermans was de basis voor de film “Als Twee Druppels Water”. Financier Freddy Heineken deed de film in de ban. Waarom? Kwam dat omdat zijn liefje meespeelde in de film? De waarheid laat zich moeilijk raden. In Andere Tijden hoofdrolspelers van toen: Lex Schoorel, Lili Rademakers en Nan Los.
Het zijn de “stoutmoedige en volhardende experimenten” van Franklin D. Roosevelt die Amerika nodig heeft om er weer bovenop te komen, zo stelde president Obama tijdens de Democratische conventie. Een van die experimenten was de Tennessee Valley Authority, een project dat een groot deel van het achtergebleven zuiden van de VS aansloot op de elektriciteit, banen bezorgde en daar moderne agrarische technieken introduceerde. In het gebied zat al een energieproducent, die nu de overheid als concurrent kreeg. Maar hielp het overheidsingrijpen ook, of verlengde het juist de crisis? Andere Tijden reisde af naar Amerika en zocht het uit.
Officiersmatrassen, Grijze Muizen, Vreedzame Kenau’s, verklede typistes. Bijna meer nog dan tegen de vijand, moeten vrouwelijke militairen vechten tegen vooroordelen over hun aanwezigheid in de Krijgsmacht. Dat begint al voordat de eerste vrouwen in Nederland daadwerkelijk tot het leger toetreden: in 1944. In Andere Tijden een beeld van de eerste vrouwen in het leger, en hun doorzettingsvermogen om erbij te horen.
Naar schatting heeft de ooit zo bewonderde en gewaardeerde stof asbest ruim 10.000 Nederlandse slachtoffers gekost. Dat aantal zal in de komende decennia alleen maar groter worden: voor de toekomst moet er met eenzelfde aantal mesothelioom slachtoffers rekening worden gehouden. Kortom nog eens 10.000 slachtoffers. Want kenmerkend aan asbestkanker is dat het zich pas na ruim 20 à 30 jaar, nadat men met de stof in aanraking is gekomen, openbaart. In Nederland lopen dus duizenden mensen rond met een tijdbom in hun lichaam. Asbest bleek in de loop van de 20ste eeuw te verworden van een wonderstof in een sluipmoordenaar. Andere Tijden op 18 november om 21.20, over hoe duizenden mensen aan asbest overleden omdat de overheid en de industrie wegkeken en medische onderzoeken niet serieus werden genomen.
“Neem een heele maand December vóór u, en doorzwerf door de Tuinstraat, met al haar dwarsstraatjes; de Anjeliersstraat, de Egelantierstraat, kortom al de wijken en wijkjes van de Jordaan. Er staat een gierende wind of een bulderende storm of er valt een kletterende regen. Alles huilt méé. De buurt, de huizen, de kelders, de goten staan te rotten voor uw oogen. Het is er van een beangstigende, keel-dicht-knijpende beklemming. De trapjes, de stoepjes, de kelders in schemering en avond, bij vaal licht,- ze zijn als de duistere ellende-holen, waaruit gedierten opkruipen. De menschen erin, zij hebben geen blik, geen gang, geen gelaat. Het is in allen één donkere vernedering van leven.”
De Surinaamse president Desi Bouterse werd in 1999 in Nederland veroordeeld wegens cocaïnesmokkel. Maar Bouterse werd 15 jaar daarvoor al in verband gebracht met drugssmokkel. In 1986 was hij het belangrijkste doel van een undercoveroperatie in Miami. De Amerikaanse justitie arresteerde toen Etienne Boerenveen, de rechterhand van Bouterse. Boerenveen probeerde een drugslijn vanuit Paramaribo op te zetten. Bouterse kwam op het laatste moment niet zelf naar Miami. ‘The main target was Bouterse’, zegt een voormalige undercoveragent in Andere Tijden
In 1975 vond in het Noordhollandse dorpje Middenmeer een revolutie plaats op onderwijsgebied. Daar ging namelijk de eerste Moedermavo van start. Meer dan honderd vrouwen meldden zich direct aan en gingen terug naar de schoolbanken. Het waren vrouwen die als vijftien of zestienjarige van school waren gegaan en nu hun kans schoon zagen. “Nu was het mijn beurt”. Het was rennen en vliegen in het huishouden en soms was er ook tegenwerking van het thuisfront, maar het einddoel was duidelijk: het Mavo-diploma. Andere Tijden gaat terug naar de eerste Moedermavo, die zo succesvol was dat er binnen een jaar overal Moedermavo’s ontstonden.
Het had een ontspannen kerst in de Algarve moeten worden maar werd een ramp. Maandagochtend 21 december 1992 crasht een Martinairtoestel op de landingsbaan van Faro. Zesenvijftig mensen vinden de dood. Tweehonderdvierentachtig mensen overleven de crash. Andere Tijden blikt met passagiers, bemanning en hulpverleners terug op de ramp die 20 jaar geleden voor blijvende littekens heeft gezorgd.
Hij is misschien wel de meest markante premier die Nederland ooit heeft gehad. Geliefd en verguisd. Vijfentwintig jaar geleden overleed hij. Over de mens, de politicus en de mythe Joop den Uyl.
“Amelisweerd” is weer onderwerp van debat. Was het in de jaren ‘70 en ‘80 de aanleg van een snelweg door het bos aan de oostkant van Utrecht, nu gaat het over verbreding van diezelfde snelweg.
Toen vorige eeuw de Noordoostpolder en Oostelijk Flevoland gekoloniseerd werden, hoopten de landarbeiders die de polder ontgonnen hadden, op een mooie nieuwe boerderij. Maar die droom was voor slechts weinigen weggelegd. De Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders die de boerderijen verpachtte hanteerde een uiterst strenge selectie waarbij geld, religie , vakkennis en maatschappelijke betrokkenheid een grote rol speelden. Andere Tijden over superboeren, strenge selectiecriteria en teleurgestelde landarbeiders
De Amerikaanse oorlogsvoering in Vietnam leidt begin jaren 70 tot massale protesten. Duizenden mensen demonstreren tegen aanvallen met onder andere napalm. Amerika wordt niet langer gezien als bevrijder maar als agressor. Uit solidariteit kiezen Nederlandse wetenschappers de kant van de Vietnamese vrijheidsstrijders. Het Komitee voor Wetenschap en Techniek heeft een team van ingenieurs en werktuigbouwkundigen die in de vrije avonduren operatielampjes, bloeddrukmeters en filmapparatuur voor Vietnamezen maakt. Alles wordt opgestuurd. Sporadisch krijgt het Komitee een bericht terug uit Vietnam. Was de hulpverlening puur ingegeven door de solidariteitsgedachte of misschien toch meer een hang naar persoonlijk heldendom?
Zestig jaar geleden zorgt een combinatie van springvloed en zware storm voor een overstroming die niemand verwacht. In de donkere nacht van 31 januari op 1 februari 1953 stort het water zich over de dijken en verwoest boerderijen en huizen. De ramp kost aan 1836 mensen het leven. Grote delen van Zeeland, Brabant en Zuid-Holland komen onder water te staan. Bijzonder archiefmateriaal, waaronder kleurenbeelden en originele radioverslagen van verslaggevers ter plaatse, vertelt het verhaal van de Watersnoodramp van 1953. Vanaf de allereerste uren, toen niemand nog wist hoe erg het zou worden.
Het platteland van Groningen bloeit rond het begin van de vorige eeuw dankzij de komst van chilisalpeter. Salpeter tovert de zware klei om tot een vruchtbare bodem voor bieten, graan en aardappelen. Het ‘witte goud’ betekent rijke oogsten, welvaart en geluk voor de Groninger boeren. Maar in Chili, waar de salpeter wordt gedolven, is de situatie minder rooskleurig. In de hete woestijn werken en leven duizenden arbeiders onder erbarmelijke omstandigheden. Ze komen in opstand. In 2011 maakte Piet Hein van der Hoek een 50 minuten durende documentaire over de opkomst en teloorgang van de chilisalpeter. Van der Hoek maakte een kortere versie voor Andere Tijden.
Tijdens de Elfstedentocht op 8 februari 1947 overtraden de schaatsers op grote schaal de regels. Bij vijftien graden vorst en een snijdende oostenwind maakten ze zich onder meer schuldig aan 'opleggen' (vasthouden), 'zich laten zuigen' en 'klunen' in kruiwagens. De winnaar werd gehuldigd maar daarna volgde de onderlinge afrekening. Bij het bestuur stroomden klachten binnen over het wangedrag van de rijders. Er volgde een fraudeonderzoek waarbij mensen elkaar over en weer beschuldigden. Met als resultaat dat de winnaar z'n krans moest inleveren en ook vele anderen uit het klassement werden geschrapt. Woede daarover bestaat tot op de dag van vandaag.
In een kelderkamertje onderin het fameuze Natlab gebouw van Philips beginnen in 1973 twee medewerkers voorzichtig te experimenteren met wat later de Compact Disc is gaan heten. Op een kerkhof van geflopte technische innovaties als de optische beeldplaat en video 2000, ontluikt een prototype dat de wereldstandaard moet worden die de LP zal doen vergeten. Juist in een periode van wereldwijde crisis wordt geïnvesteerd in de nieuwe digitale geluidsdrager. Uiteindelijk is de Japanse concurrent Sony nodig om daadwerkelijk de wereldstandaard vast te leggen. Een doorbraak, iets wat niet lukt op bijvoorbeeld de videomarkt. Maar de CD is bij haar introductie in 1983 nog lang geen succes.
Tijdens de bezetting werden duizenden kinderen verwekt door Duitse militairen. De baby's kwamen vaak ter wereld in speciaal daarvoor ingerichte klinieken, onder toezicht van de Nationalsozialistische Volkswohlfahrt en groeiden, onwetend over hun achtergrond, op in kindertehuizen en in pleeggezinnen. Maar ook als ze bij hun moeder konden blijven, werd er over hun afkomst niet of nauwelijks gesproken. Pas op latere leeftijd ondernamen veel kinderen een zoektocht naar hun wortels en kwamen ze tot de pijnlijke ontdekking dat hun vader deel uitmaakte van de Duitse bezettingsmacht
De traditionele Nacht van Assen trok eind jaren '60 jaarlijks duizenden jongeren uit het hele land. Aan de vooravond van de TT bevolkten zij de stad, dronken veel en belaagden de bevolking en politie.
Ze wilden hetzelfde loon en dezelfde rechten als de mannen. Toen de directie van de sigarenfabriek Champ Clark in het Groningse Nieuwe Pekela dat weigerde, legden de vrouwen het werk neer. De allereerste wilde vrouwenstaking voor gelijke rechten brak uit, zonder steun van de vakbond. Maar de meisjes zetten door en bleven actievoeren met steun uit onverwachte hoek. De strijd voor gelijke beloning in 1969
Na de oorlog beschrijft de Alkmaarse oud-verzetsstrijder Jan Balder een ontmoeting met zijn plaatsgenoot De Roos, in hotel Karsten in Norg. Hij ziet dat deze bij de Landwacht is en vraagt hem wat hij zoal doet. “Ik ben bij de Bloedgroep, een groep uitgekozen Landwachters die bij bepaalde omstandigheden zelf mag berechten.” In Drenthe opereert eind 1944 de Bloedgroep Norg, een extreem gewelddadige groep Landwachters. In korte tijd wordt de groep berucht vanwege haar hardhandige optreden, martelpraktijken en zelfs executies. Het tekent de sfeer aan het einde van de oorlog, waarin NSB-ers samen met de Duitse bezetter alles op alles zetten om nog zoveel mogelijk schade toe te brengen aan wat zij ‘terroristen’ noemen: verzetsmensen en onderduikers. Andere Tijden volgt het spoor van de Bloedgroep en treft in Drenthe nabestaanden van slachtoffers
“Volgens mijn ouders was het een deportatie” zegt Arie Roodbol over de zomer van 1945. De oorlog is net voorbij. Een paar honderd Rotterdammers, inclusief de hele familie Roodbol, wordt door gewapende mannen van de Binnenlandse Strijdkrachten van hun bed gelicht en in Canadese legertrucks geladen. Zo’n 40 Rotterdamse gezinnen zijn door hun gemeente bestempeld tot asocialen. In het geheim worden ze afgevoerd naar heropvoedingskampen in Drenthe: “Als gevolg van wanbewoning, voortspruitend uit onmaatschappelijke gedragingen, waardoor er in de gemeente Rotterdam voor u en uw gezin voor het ogenblik geen woonruimte beschikbaar is,” aldus het evacuatiebevel.
De 50+ partij van Henk Krol stijgt met duizelingwekkende vaart in de peilingen. Al eerder waren boze ouderen in opmars. Bij de verkiezingen in 1994 kwam het Algemeen Ouderen Verbond met zes zetels in de Kamer. Dat had de partij te danken aan CDA-lijsttrekker Brinkman die aankondigde de AOW te willen bevriezen. Op de golf van verontwaardiging over die plannen werd haastig een landelijke partij bijeengescharreld en rees de ster van voorvrouw Jet Nijpels. Maar het succes was van korte duur…
De inhuldiging van Beatrix in 1980 verliep niet bepaald zonder slag of stoot. Onder het motto ‘Geen Woning, Geen Kroning’ veranderde de stad in een slagveld. Wat verwachtten de autoriteiten op die dag? Hoe hebben ze zich voorbereid? Wie stond klaar als het ècht mis ging? En wat wilden de krakers? In Andere Tijden een reconstructie van de Kroningsdag en de voorbereidingen van recherche, Mobiele Eenheid, gemeente, regering en last but not least: de krakers. Duidelijk wordt dat in deze complete chaos Amsterdam door het oog van de naald is gekropen.
Met tien uitbundige feestdagen neemt Nederland in 1948 afscheid van koningin Wilhelmina en begroet de nieuwe vorstin Juliana. Ook al zijn veel goederen zo vlak na de oorlog nog op de bon, voor deze gebeurtenis zijn kosten noch moeite gespaard. Speciale verlichting langs de grachten. Bloemen, vlaggen en linten op de gevels. Persoonlijke herinneringen van ooggetuigen en ontroerende kleurenbeelden van het grootste feest sinds de bevrijding
Op 29 oktober 1944 juicht de bevolking van Breda haar bevrijders toe. Verrassend genoeg blijken het Polen te zijn. Onder leiding van generaal Maczek weet de 1e Poolse Pantserdivisie na stevige gevechten de stad te bevrijden van de Duitsers. Vijf maanden lang verblijft de divisie in Breda en omgeving om de frontlijn langs de Maas te bewaken. Er ontstaat een hechte band tussen de Polen en de stad Breda die tot op de dag van vandaag voort duurt. Andere Tijden volgt het spoor van de Poolse bevrijders van Breda
Het hoort tot de grote gebeurtenissen van de naoorlogse Europese geschiedenis. De Anjerrevolutie van 25 april 1974 in Portugal leidt tot grote euforie. In het land zelf, maar ook ver daar buiten. Het regime van minister-president Caetano, de opvolger van dictator Salazar die het land decennia in zijn greep hield, is verdreven. Militairen maken zonder al te veel geweld een einde aan een van de laatste dictaturen van West-Europa. Vrijheid en democratie lijken in aantocht. Maar de situatie in het land is instabiel. Allerlei groeperingen doen een greep naar de macht. Niet lang na de revolutie vraagt Willy Brandt aan Harry van den Bergh, het latere Kamerlid van de PvdA, of hij contant geld naar Portugal wil brengen. De Portugese kameraden verkeren in geldnood, en hulp in de strijd tegen de opkomende communisten is geboden. Harry van den Bergh blijkt niet de enige te zijn die met een koffertje tonnen aan geld naar Lissabon afreist.
In de jaren '70 beleeft de Nederlandse drafsport zijn gloriejaren. De talloze draf- en renbanen worden massaal bezocht en elke Nederlander kent Quicksilver S. en Henri Buitenzorg. Deze aflevering gaat terug naar deze roemruchte jaren van de drafsport, de tijd dat de tribunes van Duindigt vol zaten, er volop gewed werd, criminelen eigen paarden lieten koersen en Hans Eijsvogel voor Studio Sport elk weekend enthousiast verslag deed van het geheel.
De housemuziek begint als iets kleins, overgewaaid uit de VS. Maar eind jaren ‘80 groeit het uit tot een enorme sensatie. Het is muziek die je moet voelen en dat gaat hand in hand met het gebruik van een nieuwe drug: XTC. Nederland wordt marktleider op het gebied van Housemuziek en een belangrijke producent van de pillen. De politie is verrast door de plotselinge populariteit en worstelt met het nieuwe verschijnsel. Maar langzamerhand krijgt het politieapparaat enige grip op de situatie.
Scheveningen is de parel aan de Noordzee, maar is in de jaren ’70 op sterven na dood. Toonaangevende hotels zijn dan al jaren gesloten en rijp voor de sloop. De rijke toeristen blijven weg, de Pier trekt steeds minder dagjesmensen. Dan besluit de grote baas van de badplaats, Reinder Zwolsman, ook het Kurhaus te sluiten. Woedende artiesten en buurtbewoners komen in actie. Het Kurhaus wordt gered, maar tegen welke prijs?
Ongeveer 700 Nederlandse mannen en vrouwen trokken tussen 1936 en 1938 naar Spanje. Zij streden in de Spaanse Burgeroorlog tegen de fascistische generaal Franco. Wat bezielde hen om huis en haard te verlaten? Ook de vader en twee ooms van Mario Kloostra gaan honderden kilometers van huis om te vechten. Ome Henk keert niet terug uit de oorlog. Mario gaat in Spanje op zoek naar het graf van zijn oom en bezoekt de loopgraven waar de kogels nog overal te vinden zijn. Dieuwertje Dolstra verhaalt over haar vader die hevig in de war raakte nadat hij een soldaat van Franco van dichtbij had doodgeschoten.
De Italiaanse Fyra had het paradepaardje van de NS moeten worden maar liep uit op een fiasco. Een halve eeuw geleden bestelde de NS vrijwel alle treinen bij Nederlandse bedrijven zoals Werkspoor. Op het hoogtepunt begin jaren ’50 werkten er bij Werkspoor meer dan 5000 mensen. Het bedrijf bouwde ook mee aan de eerste hogesnelheidstrein, de TEE. Maar daarna ging het langzaam bergafwaarts, orders bleven uit en in 1971 kwam het definitieve einde. Openhartige ingenieurs, teleurgestelde werknemers en strenge ambtenaren over de bloei en de ondergang van de Nederlandse treinbouw.
De Nieuw Amsterdam was het eerste repatriëringschip dat na de oorlog overlevenden uit Indonesië naar Nederland moest brengen. Aan boord waren ca. 1200 kinderen die door het verblijf in de kampen ernstig verzwakt waren. Onderweg op het schip brak een epidemie uit: ‘blauwe mazelen’. De ondervoede tropenkinderen waren hier nauwelijks tegen opgewassen, er vielen tientallen doden. Zo verloor Henriëtte Geel haar vriendinnetje dat ze in het Jappenkamp had leren kennen. Anderen moesten, in het zicht van de veilige haven, hun broertje of zusje vaarwel zeggen.
De jeugdserie Floris was eind jaren '60 pionierswerk. Nooit eerder werd voor de televisie een dergelijke monsterproductie gemaakt. De serie werd oneindig populair maar ging ruimschoots over het budget.
We kijken met de nu 91-jarige veteraan Wim Baljet en andere veteranen terug op 'n vergeten strijd, de Slag om Overloon, nazomer 1944. Er zijn maar weinig Nederlanders die weten wat zich daar afspeelde.
Het moest in 1963 een ongeëvenaard spektakelstuk worden: de viering van het 150-jarig bestaan van het Koninkrijk. De toenmalige specialist in massaspelen, Carel Briels, wilde in het Goffertpark in Nijmegen de Slag bij Waterloo naspelen. Maar Briels kreeg een tegenstander van formaat tegenover zich: kroonprinses Beatrix, voorzitter van het Nationaal Comité. Zij zag het Koninkrijk Nederland liever als een vreedzame speler in de ‘Tuin van Europa’. Een aflevering met bijzondere kleurenbeelden en verdwenen gewaand filmmateriaal.
In de loop van zijn carrière doet schrijver en televisie-persoonlijkheid Godfried Bomans steeds meer afstand van zijn welbekende ironie en slaat een serieuzer pad in. Daarover vertellen in deze aflevering Ineke Swanevelt (vriendin), Wouter van Dieren (regisseur NCRV), Gé Vaartjes (biograaf) en Paul Witteman, die hem als jongen voor de schoolkrant interviewde. Een journalistiek debuut dat een verwoestende uitwerking had op Bomans’ humeur. Tijdens de actie ‘Nederland leest’ krijgen leden van de Openbare Bibliotheek in de maand november het boek “Erik of het klein insectenboek” cadeau. De auteur, Godfried Bomans, zou dit jaar honderd zijn geworden.
Het lijkt de basis voor een ijzersterke thriller: een gefortuneerde weduwe die in het geheim haar veel jongere en tevens homoseksuele butler huwt. Vijf weken later overlijdt ze, en kort daarna wordt de butler gearresteerd op verdenking van moord. De butler, Dick van Leeuwerden, vecht sinds zijn arrestatie in 1983 voor zijn onschuld. In juni dit jaar diende zijn advocaat Geert Jan Knoops het zevende herzieningsverzoek in bij de Hoge Raad. Het is hiermee de langstlopende strafzaak in de Nederlandse geschiedenis. In Andere Tijden een reconstructie met nieuwe feiten
Als er één moord bekend is van televisie, dan is het wel de moord op de Amerikaanse president John F. Kennedy in 1963. Toch is op de Nederlandse televisie die avond nauwelijks iets van dit schokkende wereldnieuws te merken. “De stuntelige, onbeholpen wijze waarop zowel de KRO als NTS zich gisteravond kweten van hun taak, de kijkers van minuut tot minuut op de hoogte houden van de gebeurtenissen in Dallas rond de moord op president Kennedy, is ronduit ontzettend,” schrijft De Telegraaf. “De televisie raakte duidelijk in paniek en heeft gefaald op een beslissend moment,” volgt De Tijd- en Maasbode. En de Leidse Courant laat weten: “Het is nu wel heel duidelijk dat de televisie nog een jong medium is.”
De Bijlmerbajes begon als experiment. Geen tralies voor de ramen en gevangenen kregen de sleutel van hun eigen cel. Helemaal in de geest van de jaren ’70. Maar na enkele incidenten werd het regime strenger. En nu moet het Huis van Bewaring sluiten. Heer Olivier, bewakers en directie over het vroegere ‘vrije’ leven in de bajes
De stormvloedkering in de Oosterschelde is één van de meest indrukwekkende waterbouwwerken ter wereld. Volgens het oorspronkelijke Deltaplan van 1957 moet de Oosterschelde volledig worden afgesloten met een dam. De afsluiting is in volle gang als in 1970 een groepje opstandige jongeren uit het vissersdorp Yerseke roet in het eten begint te gooien. Met originele acties protesteren zij tegen de afsluiting van ‘hun’ Oosterschelde. Ze weten de belangstelling van de media te trekken en krijgen daarmee aandacht van de landelijke politiek. Door het opkomende milieubewustzijn en de steun van de plaatselijke visserij wordt de roep om een open Oosterschelde steeds luider. Het uiteindelijke compromis is de stormvloedkering; de Oosterschelde blijft niet helemaal open, maar gaat ook niet potdicht.
Geboren in het verkeerde lichaam, tot in de jaren ’70 was er veel onbegrip en onkunde over transseksuelen. Artsen die wilden helpen, werd verweten dat ze sneden in een gezond lichaam. Hun patiënten zouden geestelijk in de war zijn en dus voer voor psychiaters, niet voor hormoonartsen en chirurgen. In veel steden was het volgens een politieverordening verboden zich openbaar te vertonen in kleding van het andere geslacht. Pesterijen en vernedering waren voor sommigen een bijna dagelijkse praktijk. Halverwege de jaren ’70 veranderde alles snel. Het VU ziekenhuis in Amsterdam kreeg de eerste transgenderkliniek ter wereld met een eigen hoogleraar transseksuologie. De pioniers van toen vertellen hun soms schokkende verhaal.
Begin jaren '90 rolt het openbaar bestuur in Limburg van de ene corruptie-affaire in de andere. De Rijksrecherche en de FIOD onderzoeken van tientallen bestuurders hun banden met regionale aannemers en wegenbouwers. Justitie brengt elf bestuurders voor de rechter. Negen van hen worden veroordeeld. Een groter aantal lijkt de dans ontspringen. Twee regionale onderzoeksjournalisten bijten zich vast in de zaak en ontmaskeren de één na de andere wethouder, gedeputeerde of burgermeester. Met ernstige bedreigingen tot gevolg. In Andere Tijden geven de journalisten, een wegenbouwer en rechercheurs een ontluisterend en openhartig inkijkje in corrupt openbaar bestuur.
Zuid-Libanon, 1980. In de vroege kerstochtend van 25 december zien Nederlandse soldaten van vredesmacht Unifil hoe Israelische militairen onder hun ogen Palestijnse infiltranten ombrengen en vervolgens de lijken tot ontploffing brengen. Hun rapport resulteert in een onderzoek van de Verenigde Naties. De VN concludeert: u hebt niet gerapporteerd wat u zag, maar wat u dacht te zien. De Nederlandse militairen blijven verbaasd achter.
Je stond op met een lege maag en je moest maar zien of je ergens aan kon komen”, herinnert Tilly Riemersma zich de Hongerwinter. “Honger? Dat is een soort knagend gevoel. Altijd op zoek naar eten. Je ging nooit met een volle maag naar bed”, vertelt Aad van Vondelen als je hem vraagt hoe het is om echt honger te hebben. “Ik zeg altijd: ‘Honger zit in je tenen.’ Hoeveel slachtoffers de Hongerwinter precies heeft gemaakt is niet bekend, maar uitgegaan wordt van zo’n zestienduizend doden.
e musical Cyrano trekt begin jaren ‘90 volle zalen. Het Nederlandse publiek is dol enthousiast. En dan waagt Joop v.d. Ende de grote sprong; hij huurt een theater op Broadway en brengt daar de musical uit. Maar de Amerikanen blijken minder gecharmeerd van dit product van Nederlandse bodem. O.a. Joop v.d. Ende en hoofdrolspeler Bill van Dijk blikken terug op de overmoed en de naïveteit van dit Broadway-avontuur.
Tot de echtscheidingwet van 1971 is het niet makkelijk om een huwelijk ongedaan te maken. Officieel scheiden kan vrijwel alleen op grond van overspel. Zo ontstaat ‘de grote leugen’: een van beide echtelieden verklaart vreemd te zijn gegaan, ook al was dat niet het geval. Een ongemakkelijk situatie, het betekent liegen ten overstaan van de rechter. Vanaf 1971 is het liegen afgelopen, scheiden wordt makkelijker en het aantal echtscheidingen stijgt spectaculair. Andere Tijden over lief en leed rond het huwelijk als rotsvast instituut.
Een aantal prominente Nederlanders (o.m. Henk Hofland en Ellen Vogel) vertelt over de jaren na de Tweede Wereldoorlog. In hun herinneringen overheersen naast vreugde en ontlading ook chaos en onzekerheid. De periode na de oorlog is een tijd van anarchie en nieuwe kansen, maar ook van overleven, ‘geen gezeur’ en keihard werken. Deze Andere Tijden is een proloog op de serie "Na de bevrijding" die vanaf 31 januari wordt uitgezonden. De serie is een ode aan de unieke generatie van 80+, die in de oorlog opgroeit en daarna heel snel volwassen wordt.
Herman Göring, Hitler’s tweede man, stonk er met open ogen in en kocht een zeventiende-eeuwse Vermeer voor 1,65 miljoen gulden. Een week na de bevrijding bekende meestervervalser Han van Meegeren dat het schilderij van zijn hand was en niet van Vermeer. Dankzij de vervalsingen bezat Van Meegeren in de oorlog ruim vijftig grachtenpanden in Amsterdam en leidde een luxeleven. Was hij een handige jongen die zowel de kunstelite als Göring pootje lichtte? Bijna zeventig jaar later zijn de meningen nog steeds verdeeld.
Aan de vooravond van de Olympische Spelen in Sochi gaat Andere Tijden het ijs op met Sjoukje Dijkstra en Joan Haanappel. Het is tevens vijftig jaar geleden dat Nederland voor het eerst goud won op de Olympische Winterspelen. Sjoukje zette in 1964 de kroon op haar jeugd vol opoffering, discipline en eindeloze training met een Olympische plak. Met Sjoukje en Joan Haanappel stond Nederland aan de absolute wereldtop van het kunstschaatsen. Niet Art en Keessie, maar Sjoukje en Joan trokken de aandacht. In Andere Tijden een bewerkte uitzending over het illustere duo.
In de jaren '70 ontstond de ‘antipsychiatrie’, een beweging die de psychiatrie van die tijd ernstig bekritiseerde. Eén van de voorlopers was Jan Foudraine met het boek ‘Wie is van hout?’. Langzaam maar zeker kreeg de psychiatrische patiënt een grotere rol in eigen behandelingsproces.
In Syrië verloopt de vernietiging van Assads chemische wapens na een goed begin steeds moeizamer. Twintig jaar geleden was dat in Irak ook het geval. Saddam Hussein werkte mee aan de vernietiging van zijn massavernietigingswapens. Althans, zo leek het. Terwijl in de woestijn honderden tonnen mosterdgas en sarin werden vernietigd, hield Saddam wapens en wapenprogramma’s verborgen. Nederlandse wapeninspecteurs ontdekten lekkende vaten mosterdgas en verborgen anthraxfabrieken.
Begin jaren ’70 nam het aantal hart- en vaatziekten schrikbarend toe. Daarbij speelde ons voedsel volgens onderzoekers in Wageningen een grote rol. Het woord ‘cholesterol’ viel. Cholesterol? De meeste mensen hadden er nog nooit van gehoord, veel artsen waren sceptisch. Maar er kwam een landelijke campagne op gang om ongezonde vetten te vervangen, bedrijfskantines kregen een diëtiste op bezoek, fabrikanten pasten hun producten aan.
n de jaren ’40 kwam de toen vierjarige Muus Grotenhuis terecht op een boerderij in het jeugddorp De Glind. Ze bleef er tot haar zestiende. Het dorp in de nabijheid van Barneveld was speciaal gebouwd om kinderen op te vangen die niet thuis konden wonen. Boeren konden er grond pachten onder de voorwaarde dat ze ook pleegkinderen in huis namen. Muus en andere kinderen vertellen over de zware tijd die ze doormaakten, bij boeren die tegen wil en dank de rol van opvoeders in de schoenen geschoven kregen.
Met de gemeenteraadsverkiezingen in zicht, doen politieke partijen er alles aan zich te laten zien. Bijvoorbeeld in de Zendtijd voor Politieke Partijen. Na het NOS-journaal het oudste maar ook het slechtst bekeken programma van Nederland. Aanvankelijk kreeg de kijker een slaapverwekkende monoloog van de partijleider, tegenwoordig zijn het snelle videoclips. In deze aflevering politici (o.a. Hans Wiegel) en campagneleiders over de pogingen om de partijboodschap aanstekelijk over te brengen.
In de aanloop naar de Nucleaire Top waarvoor vele wereldleiders naar Den Haag komen, kijkt Andere Tijden naar de bewaking van de Amerikaanse atoomkoppen die officieel niet in ons land waren opgeslagen, maar waar toch iedereen van op de hoogte was. In de jaren tachtig was er een basis in het Drentse dorp Darp, afgeschermd door Nederlandse dienstplichtigen. Wat moesten ze daar doen als een groep terroristen wilde binnendringen? Wat als er bij een transport iets mis ging? En wat werd er gedaan bij de jaarlijkse demonstratie tegen de kernkoppen die daar officieel niet lagen? Een aflevering over de bewaking van kernwapens.
In 1977 kwam de Amerikaanse ex-spion Philip Agee naar Nederland. Agee was omstreden vanwege onthullingen over zijn voormalig werkgever, de CIA. Het kabinet Den Uyl gaf hem een voorlopige verblijfsvergunning, terwijl hij in andere Europese landen niet welkom was. Een paar maanden later werd het besluit door het Kabinet Van Agt haastig ingetrokken en moest Agee het land verlaten. Werd de Amerikaanse druk te groot? Waren er nieuwe feiten?
Als november 1918 de Duitse keizer Wilhelm II naar Nederland komt, reist ook adjudant Sigurd von Ilsemann mee. Deze adjudant blijft de keizer trouw tot aan diens dood.
Op 17 juni 1953 rollen Russische tanks door de straten van Oost-Berlijn. Wat begint als een arbeidsconflict in de bouw, leidt tot een opstand van DDR-burgers tegen hun eigen regering.
Een portret van twee mannen, die in de oorlog wegliepen bij de Arbeitseinsatz en vervolgens in een vernietigingskamp terecht kwamen. Twee werkweigeraars, met twee gruwelijke verhalen over martelingen en ontberingen en een ongelofelijke wil om niet op te geven. In april 1945 kwam de ergste fase: de dodenmarsen die het laatste hoofdstuk vormden van de oorlog.
Vermeende verzetslieden, oproerkraaiers en onruststokers werden in de oorlog door de Duitsers in het geheim afgevoerd om daarna in Nacht und Nebel te verdwijnen. Familie en vrienden vernamen niets over het lot van deze gedeporteerden. De zogenaamde NN-gevangenen kwamen onder andere terecht in Natzweiler, een kamp op een hoge berg in Frankrijk, waar ook een aparte barak voor Nederlanders was. De laatste overlevenden vertellen.
Als na de Kristallnacht in 1938 de situatie in Duitsland heel heikel wordt, komen er ongeveer 2000 Joodse kinderen naar Nederland. Ze zijn door hun ouders op de trein gezet, in de hoop dat ze in ons land veilig zullen zijn. Hier worden de kinderen opgevangen door de Joodse gemeenschap, in pleeggezinnen en tehuizen. Maar dan breekt ook hier de oorlog uit.
Tientallen amateurs hebben de Tweede Wereldoorlog gefilmd, en steeds meer van hun filmpjes komen boven water. In Andere Tijden zijn ze te zien.
Nederland capituleert 15 mei 1940. Maar in Zeeland blijven Franse troepen doorvechten tegen de Duitsers. Middelburg komt tussen twee vuren te liggen en op 17 mei staat de stad in brand. Tot op de dag van vandaag houden betrokkenen zich bezig met de vraag: ‘wat gebeurde er nu eigenlijk’?
Woedende boeren strijden in 1971 met de rijkspolitie in de felste boerenopstand uit onze geschiedenis. Met brandbommen en giertank protesteren ze tegen de op handen zijnde ruilverkavelingsplannen en de ondemocratische stemprocedure die bij die plannen hoorde. De strijd wordt gewonnen maar het dorp blijft verdeeld achter.
en splinternieuw KLM-toestel stort in 1958 in de oceaan bij Ierland. Aan boord veel jonge gezinnen die hun geluk zoeken in Amerika. Alle bemanningsleden en inzittenden komen om het leven. Het is met 99 slachtoffers op dat moment de grootste ramp in de KLM-geschiedenis. Een terugblik met o.a. Nederlandse nabestaanden en Ierse reddingswerkers.
Welke machinerie komt er op gang meteen na een grote ramp? Politiemensen, hulpverleners en KLM-medewerkers vertellen over de aanpak direct na de vliegramp op Tenerife in 1977. De grootste vliegramp in de geschiedenis.
Het Amerikaanse leger dat in september 1944 Limburg bevrijdt, is een gesegregeerd leger. De Afro-Amerikaanse soldaten verrichten hoofdzakelijk logistiek werk en doen dat gescheiden van hun blanke collega’s. Eenmaal terug in Amerika worden de zwarte militairen, die in Europa vrijheid en democratie hebben gebracht, weer geconfronteerd met de rassenscheiding. Veel ‘tweederangs’ bevrijders pikken dat niet langer en gaan zich inzetten voor gelijke behandeling.
Amsterdam wordt begin jaren zeventig geplaagd door een snel om zich heen grijpende, uiterst destructieve epidemie. Vanuit Azië komen kilo’s onversneden heroïne op de markt en die vinden gretig aftrek. Het aantal verslaafden groeit met duizenden per jaar. Een cocktail van diefstallen, overdoses, zwervende en rondhangende junks, vergiftigt de stad. In Andere Tijden gebruikers, dealers, hulpverleners en handhavers van het eerste uur.
Na bijna 25 jaar en 5000 afleveringen houdt Goede Tijden Slechte Tijden nog dagelijks meer dan anderhalf miljoen mensen aan de buis gekluisterd. Wat is het verhaal achter dat succes? Andere Tijden gaat terug naar 1990, het jaar waarin Joop van den Ende de tijd rijp acht voor een dagelijkse soap van Nederlandse bodem.
Het Friese dorpje Rottevalle wordt in 1953 uitverkoren tot voorbeelddorp. De Amerikanen geven de boeren in het dorp geld om de modernisering van de agrarische sector te stimuleren. Zowel de boerderijen als de dierenverblijven worden aangepakt. Er komen nieuwe stallen, keukens, slaapplaatsen en ook nutsvoorzieningen als waterleiding en elektriciteit worden verbeterd. Talloze bezoekers -waaronder koningin Juliana- worden door het dorp geloodst om de nieuwe standaard te aanschouwen
Na de Tweede Wereldoorlog, als Duitsland in tweeën wordt gedeeld, ontstaat er vlak bij Berlijn een gekke situatie. De kleine gemeenschap Steinstücken hoort bij West-Berlijn, maar ligt geïsoleerd en wordt omringd door de DDR. Het eilandje wordt in de loop der jaren volledig ommuurd en stevig door Oost-Duitse grensbewakers in de gaten gehouden. Eén van die grenssoldaten vertelt in Andere Tijden hoe hij uiteindelijk zelf besloot de benen te nemen, via Steinstücken, naar het Westen. Bewoners schetsen het leven in de exclave, het gemis van familie en vrienden aan de andere kant van de muur en over het weerzien na november 1989
In de zomer van 1989 vluchten duizenden Oost-Duitsers, met en zonder gezin, naar de West-Duitse ambassades van Boedapest en Praag in een wanhopige poging het vrije Westen te bereiken. Eén van die vluchtelingen is Christian Burger. In juni 1989 rent hij de ambassade in Praag binnen en zegt: “Ik ben Christian Burger, ik kom uit de DDR, ik ga hier niet meer weg en wil niet meer terug naar de DDR.” Naast de onderdrukking is het ook de economische malaise die vele DDR burgers doet besluiten hun land de rug toe te keren.
Aan het einde van de zomer van 1989 zijn duizenden Oost-Duitse vluchtelingen in de West-Duitse ambassade van Praag nog steeds onzeker over hun toekomst. Kunnen ze naar het Westen en wanneer? De spanning in de ambassade loopt hoog op. Achter de schermen spelen de bestuurders van beide Duitslanden een diplomatiek steekspel met een hoge inzet. De uitkomst daarvan zal niet alleen het leven van de duizenden DDR vluchtelingen veranderen, maar ook het gezicht van de wereld.
Het begint in de jaren negentig met wat experimenten. Woningbouwcorporaties, met de beloofde volledige zelfstandigheid in zicht, moeten leren op eigen benen te staan. Weg onder het juk van de bevoogdende overheid en verantwoordelijk voor de eigen portemonnee. Verschillende corporatiedirecteuren laten zich door jongens van het snelle geld meevoeren op het glibberige pad van opties en derivaten. Het eerste jaar brengt winst maar daarna volgt verlies op verlies tot faillissement dreigt. In Enschede komt, tot grote schrik van de gemeente, Eigen Haard in de problemen. Op de dag dat het eindrapport van de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties verschijnt, het verhaal over een corporatie die al vroeg uit de bocht vloog.
In de herfst van 1976 zaait een onbekend virus dood en verderf in een aantal dorpjes rond een Belgische missiepost in Congo (toen nog Zaïre geheten). De patiënten krijgen hoofdpijn, hoge koorts, gaan braken en sterven bijna zonder uitzondering binnen tien dagen. Maar het is de dood van twee blanke missiezusters die de internationale gemeenschap alarmeert. Twee Vlaamse artsen gaan op zoek naar de oorsprong van de ziekte en ontdekken het killer-virus: Ebola.
Op 15 november a.s. vindt in Gouda de intocht plaats van Sinterklaas. Nu de figuur van Zwarte Piet ter discussie staat is de intocht beladener dan ooit. Twee dagen vóór de intocht staat Andere Tijden stil bij die ándere donkere jongen, die al generaties lang kinderen boeit: Sjimmie, het vriendje van Sjors. In tegenstelling tot Zwarte Piet heeft Sjimmie in de loop der jaren een aantal metamorfoses ondergaan. Van krompratend negertje evolueerde hij tot een coole hipster die volkomen gelijkwaardig is aan zijn blanke vriendje. Andere Tijden spreekt onder meer met striptekenaar Jan Kruis, die Sjimmie van een ander uiterlijk voorzag, en filmmaker Henk van der Linden die maar liefst zeven Sjors en Sjimmie-films op zijn naam heeft staan en - bij gebrek aan een Surinaamse jonge acteur in de jaren '60 - z'n eigen dochter zwart schminkte.
Het was in alle opzichten ongekend, de Eper incestaffaire uit het begin van de jaren '90. Publiciteit, omvang, aard van de zaak, het was niet eerder vertoond. Yolanda uit Epe sprak als eerste incestslachtoffer openlijk over wat haar overkomen was. De zaak kreeg bizarre proporties. Politie, Justitie, journalisten, iedereen brak zijn hoofd over de kwestie, die niet alleen ging over incest maar ook over illegale abortussen en babymoorden. Andere Tijden kijkt terug op het mediaspektakel rondom incestslachtoffer Yolanda en de storm waarin de betrokkenen terecht kwamen.
Razend populair in de jaren ’80: het Golden Ten-spel. Gratis eten en drank lokt huisvrouwen, studenten en andere goklustigen naar de meer dan honderd casino-clubs in ons land. Daar kun je je geld inzetten bij een spel dat sterk op roulette lijkt, maar het balletje rolt net anders. De omzet bedraagt miljoenen. Holland Casino voelt de moordende concurrentie, de politie doet invallen, het OM begint procedures en uiteindelijk komt er een beslissing van de Hoge Raad: Golden Ten wordt verboden.
Na de oorlog biedt het centrum van Rotterdam een troosteloze aanblik. Maar in 1953 verrijst, midden in de leegte, het begin van een nieuwe stad: een straat met enkel winkels, zonder autoverkeer. De Lijnbaan is het eerste moderne winkelcentrum van Europa, trekt bezoekers van heinde en ver en geldt al snel als het paradepaard van de wederopbouw. In de jaren 70 begint de verloedering. De moderne architectuur blijkt kwetsbaar, de chique winkels maken plaats voor spijkerbroekenparadijzen. Nu proberen de eigenaren van de winkels de Lijnbaan in oude luister te herstellen. De architectuur uit de jaren ‘50 is weer hip en winkelen moet weer leuk worden
"De urine loopt over haar enkels," zo begon recent het zoveelste debat over de toestand in verpleeghuizen. Andere Tijden duikt in de geschiedenis van de bejaardenzorg en constateert: oud worden is in ons land nooit erg leuk geweest. Tot aan de jaren '60 zijn er nauwelijks voorzieningen voor bejaarden. Ze leven vaak eenzaam, sterk verwaarloosd. Pas met de welvaartsgolf verschijnen er op grote schaal bejaardenhuizen. Aanvankelijk lijken die het paradijs op aarde maar ook daar komt al snel de klad in; klachten over gebrek aan personeel, mishandeling, intimidatie. Bovendien kosten die tehuizen de samenleving een vermogen. Midden jaren '70 wordt het roer alweer omgegooid: ouderen moeten maar zoveel mogelijk thuis blijven.
Meer dan 20 miljoen gulden haalt de VARA op met de actie 'Help de Russen de winter door' in 1990. Bij nader inzien blijkt de honger in Rusland wel mee te vallen. Het geld gaat o.a. naar medicijnen.
Eind jaren 60 vertedert de 11-jarige Heintje de harten van miljoenen liefhebbers over de hele wereld met kleine liedjes over Mama en omaatje lief.
Na de oorlog biedt het centrum van Rotterdam een troosteloze aanblik. Maar in 1953 verrijst, midden in de leegte, het begin van een nieuwe stad: een straat met enkel winkels, zonder autoverkeer. De Lijnbaan is het eerste moderne winkelcentrum van Europa, trekt bezoekers van heinde en ver en geldt al snel als het paradepaard van de wederopbouw. In de jaren 70 begint de verloedering. De moderne architectuur blijkt kwetsbaar, de chique winkels maken plaats voor spijkerbroekenparadijzen. Nu proberen de eigenaren van de winkels de Lijnbaan in oude luister te herstellen. De architectuur uit de jaren '50 is weer hip en winkelen moet weer leuk worden.
Vandaag is het precies 70 jaar geleden dat Auschwitz werd bevrijd. In de oorlog werden hier meer dan een miljoen mensen vermoord onder wie ruim 60.000 Nederlanders. Niemand betreedt het terrein van het voormalige vernietigingskamp zonder een vuistslag van de geschiedenis in het gezicht te krijgen. De gruwelen die hier plaatsvonden, zijn nog steeds overal zichtbaar en voelbaar. Voor sommige bezoekers is de plek nog extra beladen; hun voorouders zijn hier omgekomen. Steeds vaker bezoeken tweede of derde generaties het kamp om met eigen ogen te zien welke gaten deze plek in hun familiegeschiedenis heeft geslagen
In 1945 roepen de Britten het Duitse stadje Burgsteinfurt uit tot 'Village of Hate'. Alle inwoners worden door de Geallieerden gedwongen een film te bekijken met gruwelijke beelden uit de concentratiekampen. Vol afschuw verlaten de 4000 bewoners de bioscoop. De film is onderdeel van een landelijke campagne van de Geallieerden, met als doel: confrontatie met de begane gruwelijkheden, het heropvoeden van de Duitsers en het bijbrengen van democratische principes. Ooggetuigen uit Burgsteinfurt en de 92-jarige Peter Sichel, destijds hoofd van de CIA in Berlijn, kijken terug op de campagne.
In het Schotse plaatsje Gretna Green kon een minderjarige trouwen zonder toestemming van de ouders. Het werd in de jaren zestig een populair laatste redmiddel voor Nederlandse stelletjes die niet bij elkaar mochten zijn, maar toch niet zonder elkaar konden. Woedende vaders en Interpol hadden het nakijken zodra het paar de Engels-Schotse grens was gepasseerd. Echtparen vertellen over hun verboden liefde, de vlucht en de angst om voor 'schaking' opgepakt te worden.
De huidige crisis bij warenhuisketen Vroom en Dreesmann is bepaald niet de eerste: ook in 1991 vroeg het bedrijf het personeel loon in te leveren, ook toen kon het bedrijf niet aan zijn betalingsverplichtingen voldoen. V&D had net een waar koningsdrama achter de rug: Anton Dreesmann, de flamboyante voorman onder wiens leiding het bedrijf uitgroeide tot een wereldconcern, kwam in conflict met zijn beoogde opvolger en goede vriend Arie van der Zwan, die 1400 man wilde ontslaan. Dreesmann ontstak in woede maar haalde bakzeil. Ook Van der Zwan werd op een zijspoor gezet.
Jean Desmet was van huis uit een eenvoudige kermisexploitant. Met een goed oog voor nieuwe ontwikkelingen besloot hij begin vorige eeuw films te gaan vertonen. Eerst in een enorme tent op de kermis, later in vaste bioscopen. Tot 1916 bouwde hij zo aan een klein bioscoop-imperium en wist - ook met de handel in films - een aanzienlijk kapitaal te vergaren. Zijn enorme collectie films (inmiddels Werelderfgoed) is mede dankzij zijn kleindochter bewaard gebleven en berust bij Eye in Amsterdam. De 'rolprenten' laten zien waar Desmet het publiek destijds op trakteerde: beelden van exotische oorden, komische sketches, vernuftige trucages met sprookjesachtige effecten, close-ups van insecten of bloemen... de nieuwe uitvinding nodigde uit tot experimenteren en bracht de toeschouwers in werelden waar ze voorheen niet eens van konden dromen.
Ruim 25 jaar was Marcus Bakker Tweede Kamerlid voor de CPN, de Communistische Partij Nederland. Bij zijn aantreden in 1956 - midden in de Koude Oorlog - verlieten de andere Kamerleden uit protest de vergaderzaal. Toen hij in 1982 afscheid nam, ontbrak er bijna geen politicus. Wie was Marcus Bakker: een gevreesd debater, een geharnaste stalinist, een geliefd Kamerlid, een overtuigd democraat? Onberoerd liet hij in ieder geval niemand. Deze week verschijnt een biografie over Bakker. Andere Tijden maakt een portret en spreekt met Van Agt, Wiegel en voormalige communistische partijgenoten.
Als begin jaren 70 de radiozenders Veronica en Noordzee uit de lucht worden gehaald, springen lokale piraten ter land in het gat. Den Haag wordt dé radiopiratenstad van Nederland met tientallen 'vrije jongens' die de ether in duiken. Bij het publiek zijn de piratenzenders populair. Rechtstreeks contact met de luisteraars, verzoekplaatjes, lokale advertenties; er blijkt behoefte te zijn aan kleinschaligheid en gemeenschapsgevoel. Alles waar Hilversum volgens de fans niet in voorziet. Maar het blijft illegaal en een kat- en muisspel tussen de piraten en de Radio Controle Dienst is vast onderdeel van het avontuur.
Op 24 maart 1975 trekt een politiemacht van 800 man sterk de Amsterdamse Nieuwmarktbuurt in, om gekraakte huizen te ontruimen. Het gemeentebestuur wil de panden slopen om de aanleg van het laatste stuk metrolijn tussen de Bijlmer en het Centraal Station mogelijk te maken. Het verzet van krakers en hun sympathisanten is heftig, op straat ontstaan felle gevechten. Het is voorlopig de laatste slag in een strijd die al jaren duurt; een nieuwe generatie wil het historische karakter van de stad behouden en verzet zich met alle mogelijke middelen tegen de grootschalige toekomstplannen van de gemeente. De Nieuwmarktbuurt, waar veel slooppanden in bezit zijn genomen door jongeren, is het centrum van actie en alternatieve ideeën.
In 1988 en 1990 waren er twee IRA-aanslagen in Limburg. Vijf doden waren het gevolg, waarvan twee onschuldige Australische toeristen. Met in het achterhoofd de vraag waarom vervolging en berechting van terrorisme zo moeilijk is, blikt Andere Tijden terug op deze aanslagen. In de afleveringen vertellen betrokkenen bij de opsporing en berechting van toen over het moeizame onderzoek en de internationale samenwerking
Ze dachten dat de oorlog over was. Even na Dolle Dinsdag ging een grote groep verzetsstrijders met onderduikers op de foto in het Utrechtse dorpje Benschop. Maar de bevrijding kwam nog niet en de groep werd verraden. Op 13 februari 1945 vielen de Duitsers het dorp binnen. Er werd geschoten, aan beide kanten vielen doden. Vier dagen later kwamen de Duitsers terug. Zeven verzetsstrijders werden op het erf van een boerderij geëxecuteerd
Op 17 april 1945, vlak voor de bevrijding van Nederland, blaast het Duitse leger de dijk rond de Wieringermeer op. Met verwoestende kracht stroomt het water uit het IJsselmeer de polder in: 20.000 hectare kostbare landbouwgrond gaat verloren, 'Nieuw Land' dat pas vijftien jaar eerder was gewonnen. 7000 bewoners en zeker 1000 onderduikers vluchten met wat schaarse bezittingen terug naar het oude land. Na de bevrijding blijkt de ravage enorm. 80 procent van de bebouwing, de gehele oogst en bijna alle landbouwwerktuigen zijn verdwenen in het water. Een ramp voor de ondervoede bevolking in het westen van het land. In Andere tijden vertellen ooggetuigen over hun pionierstijd in het Nieuwe Land, over de inundatie en over weer opnieuw beginnen in de verdronken trots van Nederland.
Een kwart eeuw geleden bereikte de agressie op het spoor een dieptepunt. In 1991 stak een zwartrijder, op de lijn Harlingen-Leeuwarden, de 32-jarige conducteur Jan Wietse van der Meulen met een mes in het hart. Er volgde een storm van protest onder het NS-personeel. In het hele land stonden treinen minutenlang stil. Na moeizame onderhandelingen beloofde de NS 400 extra conducteurs aan te stellen.
Het is 28 april 1945, aan de vooravond van de bevrijding. Dat de oorlog niet lang meer kan duren, is voor iedereen wel duidelijk. Maar wanneer zouden de Duitsers zich daadwerkelijk overgeven? En hoe zou dat verlopen? In Amsterdam bereiden de Binnenlandse Strijdkrachten zich voor op de machtswisseling, o.a. met de operatie 'Three Castles'. Na de capitulatie is die actie in volle gang als op 7 mei op de Dam een dramatische schietpartij losbarst.
Nog maar een paar decennia geleden was het tandbederf onder de Nederlandse bevolking zo massaal, dat een kunstgebit op jonge leeftijd meer regel dan uitzondering was. De overheid stimuleerde een drastische ingreep: fluoride toevoegen aan het drinkwater. Diverse gemeentes deden een experiment, voor- en tegenstanders vlogen elkaar in de haren. Uiteindelijk ging de landelijke fluoridering niet door, maar de aandacht voor goed poetsen en zorgvuldig onderhoud van het gebit was inmiddels gewekt. Aansluitend bij de serie 'De Volmaakte Mens' van de VPRO een uitzending over het volmaakte gebit in wording.
Bouterse werd halverwege de jaren 90 niet alleen verantwoordelijk gehouden voor de Decembermoorden, hij leek zich ook te ontwikkelen tot een grote drugsbaron. Wat moest Nederland doen? Den Haag plaatste Bouterse op de internationale opsporingslijst en kreeg ook daadwerkelijk de kans om hem te arresteren, in Brazilië. Maar de ministers Van Mierlo en Sorgdrager durfden het uiteindelijk niet aan. Dat bracht het eerste kabinet Kok bijna ten val.
Het vrouwenvoetbal kwam in Nederland aarzelend op gang. De bakermat ligt, verrassend genoeg, in het Zeeuwse Kapelle waar in 1968 de Eerste Zeeuwse Dames Voetbal Vereniging het licht zag. Vanuit het hele land reisden jonge vrouwen af naar Zeeland om te kunnen voetballen. De KNVB zag weinig in de nieuwe ontwikkeling en hield aanvankelijk de boot af. Er ontstond een 'wilde' bond van vrouwen met een eigen Oranje-team.
Door de komst van de Grevelingendam in de jaren '60 wordt het Zeeuwse eiland Schouwen-Duiveland veel beter bereikbaar. Steeds meer toeristen ontdekken daar aan de kust het dorpje Renesse. In deze tijd groeit de welvaart in Nederland explosief: de lonen stijgen en de mensen krijgen meer vrije tijd. Daarnaast hebben steeds meer mensen een auto tot hun beschikking. Ook jongeren trekken erop uit met de tent. De boomgaarden van Renesse veranderen in campings en iedereen heeft het goed. Toch is er een keerzijde aan het massatoerisme; de aantrekkingskracht van Renesse, de rust en de ruimte kalven onherroepelijk af. Andere Tijden over de transformatie van een verstild dorpje naar een bruisende badplaats
Eind jaren '70 ontvluchten ruim 800.000 Zuid-Vietnamezen hun land. Over zee in veelal slechte bootjes. Een kwart van hen overleeft het niet. Andere Tijden reconstrueert de tocht van 140 Vietnamezen in een gammel rivierbootje. Drie weken lang dobberen ze stuurloos op de Zuid-Chinese Zee. Aan boord worden ze gek van wanhoop, dorst en honger. Bijna de helft van de opvarenden overleeft deze tocht niet. De overlevenden worden uiteindelijk gered door de Nederlandse gastanker Antilla Bay. De kapitein van het vluchtbootje, een overlevende en twee bemanningsleden van de tanker vertellen over deze aangrijpende tocht.
Er zijn er nog maar een paar: Nederlandse ooggetuigen van de atoombommen op Japan aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, nu zeventig jaar geleden. Vier mannen van in de negentig beschrijven hoe in Nagasaki de rook langzaam optrok en zich een paddenstoelwolk vormde. Ze vertellen over hun belevenissen als dwangarbeiders op Japanse scheepswerven, waar ze elk snippertje informatie over de Amerikaanse opmars door de Pacific gretig in hun hoofd opsloegen. Hen werd verteld dat, als de Amerikanen zich zouden wagen aan een invasie van het Japanse vasteland, de krijgsgevangenen er als eerste aan zouden gaan. Een leven tussen hoop en vrees in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog.
Op woensdag 23 september gaat de 35e editie van het Nederlands Film festival in Utrecht van start. Daarom keert Andere Tijden dinsdag 22 september op NPO 2 terug naar begin jaren 70, toen een ware seksgolf de bioscopen overspoelde. Zo was in Mira (met Willeke van Ammelrooy) een niet eerder vertoonde hoeveelheid bloot te bewonderen en Blue Movie (met Hugo Metsers en Carry Tefsen) trakteerde het publiek zelfs op een erectie. Daarmee wist een nieuwe generatie filmmakers de tijdgeest feilloos te treffen.
Op 3 oktober 1990, 25 jaar geleden, werd Duitsland herenigd. Eigenlijk is hereniging een misleidend woord, want de DDR werd gewoon overgenomen door West-Duitsland. De DDR was domweg mislukt, zo maakten de beelden van krakkemikkige wegen, smerige steden en lege winkels duidelijk. Hét symbool van die mislukking werd een knullige, in 1990 volstrekt achterhaalde, auto: de Trabant.
Joodse vluchtelingen uit Duitsland stuitten in de jaren 30 op een pijnlijk en inhumaan Nederlands vluchtelingenbeleid. Hoe groter de nood in Duitsland, hoe meer de grens op slot ging. Vluchtelingen vertellen hoe ze toch illegaal de grens overstaken. Anderen hielpen verplicht met de bouw van vluchtelingenkamp Westerbork. De joodse gemeenschap in Nederland draaide op voor de kosten.
Eind jaren 60 veranderde de Haagse parlementaire cultuur. Het Kamerlidmaatschap werd een fulltime baan, de televisie deed z'n intrede, ministers werden plotseling geïnterrumpeerd, het aantal moties nam hand over hand toe. Politici die in '67 voor het eerst in de Tweede Kamer kwamen (o.a. Hans Wiegel, Bram Stemerdink en Anneke Goudsmit) vertellen over hun debuut in de groene bankjes; de 'lichting '67'
Op een dag in 1944 landt bij een boerderij in Noord-Holland een parachute met twee door de regering in Londen gestuurde agenten. Zij hebben de opdracht een netwerk op te zetten waarmee wapens naar verzetsgroepen gesmokkeld kunnen worden. Binnen de kortste keren houden mannen en jongens zich bezig met het ophalen en vervoeren, per tuindersvlet, van de wapens. Meisjes worden ingezet als koeriersters.
Tijdens de dekolonisatieoorlog met Indonesië, van 1945 tot 1950, werd er wel over gepubliceerd: wreedheden begaan door Nederlandse militairen. Daarna was het een tijd lang stil. Tot begin 1969, toen de VARA een gesprek uitzond met een veteraan die onomwonden sprak over oorlogsmisdaden van twintig jaar geleden. De emoties liepen hoog op en dat bleef daarna bij iedere nieuwe openbaring het geval, tot op de dag van vandaag. Nog steeds komen er onbekende wandaden aan het licht en de discussie of er wel of niet structureel misdaden zijn begaan is nog altijd actueel. In deze uitzending het rumoer van de afgelopen decennia op een rij en de worsteling van historici met waarheidsvinding en gevoeligheden in het onderzoek naar geweld in Indonesië.
'Als je mijn bedrijf naar de kloten helpt, schop ik je persoonlijk een dwarslaesie.' Dat roept een Amsterdamse TCA-chauffeur woedend tegen zijn collega van Taxi Direct. Het is 2000 en de taxioorlog die Amsterdam al jaren in zijn greep houdt, is op het hoogtepunt. Taxi's worden vernield en in brand gestoken. Chauffeurs worden geïntimideerd en vechtpartijen zijn aan de orde van de dag. En dat allemaal omdat het paarse kabinet midden jaren 90 heeft besloten in het kader van de liberalisering de taximarkt vrij te geven. Nu de taxi-app Uber een onstuitbare opmars lijkt te maken, terug naar de eerdere aanval op de gevestigde taxibranche.
Begin jaren 60 kwamen ze hier naartoe, de Spaanse gastarbeiders. In hun eigen land hadden ze te maken met armoede, werkloosheid en de dictatuur onder Franco. In Nederland troffen ze een ander soort samenleving: vrij en democratisch. Een aantal van hen praat over die plotse vrijheid en de situatie in Spanje. En over de impact van de dood van dictator Franco op 20 november 1975, bijna 40 jaar geleden.
Een tweeluik in de aanloop naar de viering van 40 jaar onafhankelijkheid van Suriname op 25 november 2015. Bewoners van Suriname halen herinneringen op aan het leven in de voormalige kolonie. In het eerste deel staat het dagelijks leven na de oorlog centraal. Ruim ondersteund door bijzondere archiefbeelden vertellen een aantal inwoners uit Suriname over de toenemende welvaart, het wonen in de stad, op de plantage en in het binnenland.
Een tweeluik in de aanloop naar de viering van 40 jaar onafhankelijkheid van Suriname op 25 november 2015. Bewoners van Suriname halen herinneringen op aan het leven in de voormalige kolonie. Deel twee beschrijft het langzaam opkomend nationalisme vanaf de jaren '60. Voor een belangrijk deel van de bevolking was Nederland het grote voorbeeld en het koninklijk huis werd op handen gedragen. Maar kleine groepen begonnen eigen identiteit en cultuur steeds meer te koesteren en pleitten uiteindelijk voor complete zelfstandigheid.
Nog tijdens de Duitse bezetting werd het plan gelanceerd voor de stichting 40-45. Het doel was steun en hulp te verlenen aan hen die door verzetswerk in de problemen waren gekomen. De Nederlandse bevolking gaf massaal aan collectes ter financiering van deze hulp. Ook Koningin Wilhelmina stelde een deel van haar eigen paleis het Loo beschikbaar voor oorlogsgetroffenen. Verpleging van zieken, uitkeringen voor nabestaanden, vakantiereisjes: de Stichting organiseerde het allemaal. In de loop der jaren nam het aantal hulpzoekenden alleen maar toe: trauma's kwamen vaak pas na enkele decennia aan de oppervlakte en ook de tweede generatie diende zich aan. En na zeventig jaar bestaat de stichting nog steeds.
In 1949 richtte Ida Last kindercircus Elleboog op; het werd een soort clubhuis voor straatkinderen uit de Amsterdamse Pijp. Hier konden kinderen leren fietsen op een eenwieler, koorddansen, goochelen of de clown spelen. Dit onder het motto: 'Alles wat kan, dat mag.' Cokkie Mostaard was zo'n straatschoffie uit De Pijp. Hij woonde op een bovenhuis, het gezin bestond uit acht kinderen en moeder leed aan een oorlogstrauma. 'Ik kan me niet herinneren dat ik thuis ooit iets leuks of bijzonders deed', vertelt hij. Dus was Cokkie altijd buiten te vinden, haalde kattenkwaad uit, vocht met de buurtkinderen. Tot hij op een dag werd uitgenodigd naar circus Elleboog te komen, dat was gehuisvest in het restant van het afgebrande Paleis voor Volksvlijt. Bij 'tante Ied' kon hij een kopje thee drinken en een praatje maken, iets wat hij van thuis niet kende. Elleboog behoedde hem daarmee voor verkeerde keuzes in het leven: waar sommige vriendjes het slechte pad op gingen, kwam Cokkie goed terecht. Ook Arnold-Jan Scheer voelde zich direct thuis bij Elleboog: 'Ik kwam daar in de wereld van mijn dromen terecht.' Hij was een verlegen jongetje, maar het optreden als goochelaar gaf hem zelfvertrouwen. Janny Feenstra woonde naast circus Elleboog en kwam er als driejarig meisje al. Ze beleefde er een fijne en bovenal aparte jeugd. Wanneer haar ouders het dubbeltje contributie niet konden opbrengen vanwege de armoe, werd er een oogje toegeknepen en mocht ze toch meedoen. Zoals voor zoveel kinderen bepaalde het circus haar leven. Maar rond hun zestiende moesten de kinderen stoppen. Nadat Janny haar laatste voorstelling had gespeeld, kostte het moeite om de veilige haven los te laten: 'Daar heb ik wel last mee gehad. Het circus was alles voor mij, en dan kom je opeens in een gewone wereld terecht.' Wat Ida Last in 1949 is begonnen als vernieuwend initiatief voor de Amsterdamse naoorlogse jeugd bestaat tot op de dag van vandaag. Dit jaar werd echter bekend dat de gemeente de subsidiekraan dichtd
Op 17 december 1965, nu vijfitg jaar geleden, kwam de toenmalige minister van economische zaken Joop den Uyl naar Limburg. De toon van zijn toespraak was nederig, maar de boodschap liet aan duidelijkheid niets te wensen over. Aan de kolenwinning die steden als Heerlen tot een van de rijkste van Nederland had gemaakt, kwam weldra een einde. De mijnwerkers die jarenlang het land van de broodnodige kolen hadden voorzien - vaak ten koste van hun eigen gezondheid - waren niet meer nodig. De bevolking werd vervangend werk beloofd. Maar nieuwe banen scheppen voor de tienduizenden arbeiders die op straat kwamen te staan, was domweg niet mogelijk. Betrekkelijk snel gingen ook de mijncomplexen zelf tegen de vlakte, in een poging het zwarte verleden uit te wissen en een nieuwe, schone start te maken. Van de wereld van de mijnen was al snel vrijwel niets meer over.
Eind jaren 60, midden in het geweld van The Beatles en The Stones, vertedert een elfjarig jongetje de harten van miljoenen liefhebbers over de hele wereld met kleine liedjes over mama en omaatje lief. Onder vaderlijke begeleiding van zijn manager wordt Heintje de eerste en grootste internationale kindster die ons land heeft voortgebracht. In een extra lange Andere Tijden vol anekdotes en unieke privéfilms blikken Hein, familie en vrienden terug op de gouden jaren.
Halverwege de jaren 80 maakte de Brabantse Jan de Rooy furore. Tot verbazing van de hele wereld ging hij in een DAF-truck de strijd aan met de grote jongens in de woestijnrace Parijs-Dakar. En met z'n opgevoerde wagen passeerde hij iedereen. Maar het avontuur in de onbarmhartige woestijn eindigde dramatisch
Vanaf de jaren 50 lijkt de verzorging van de wieg tot het graf de norm te worden. Iedereen kan hulp aan huis krijgen en dat wordt steeds meer gefinancierd door de overheid. Maar in de jaren 70 blijkt het systeem onbetaalbaar en zet de verzakelijking alweer in. Gezinsverzorgsters kijken terug op een tijd toen nog alles mogelijk was en ze vol idealisme aan het werk waren. Totdat het grote uitkleden begon en ze tot hun eigen verrassing met tienduizenden in Den Haag gingen demonstreren.
Spelshows waren in de jaren 70 en 80 dé televisieprogramma's van het weekend en belangrijke uithangborden voor de omroepen. Hele gezinnen zaten aan de buis gekluisterd bij de Wiekentkwis van Fred Oster (AVRO). De marmotten die in de finale de eindprijzen bepaalden, werden legendarisch. Later kwamen de 1-2-3-show onder leiding van Ted de Braak bij de KRO, de Showbizzquiz van Ron Brandsteder bij de Tros, en de shows van Willem Ruis bij de VARA. Zes of zeven miljoen kijkers waren geen uitzondering. En de decors werden steeds extravaganter, de prijzen groter en de presentatoren belangrijker. Alles kon, alles mocht
Een 'doldriest' avontuur. 'Onbezonnen' en 'onmogelijk'. Zo werd de poging genoemd van de Bosschenaar Ton Frenken om een grote Jeroen Bosch tentoonstelling te organiseren in 1967. Zonder enige ervaring op dit gebied, zonder een deugdelijk museumgebouw, zonder ruilobjecten. Toch lukte het hem schilderijen uit de hele wereld naar de Brabantse stad te krijgen. Er werden 30.000 bezoekers verwacht, het werden er tien keer zo veel. De expositie was een van de eerste blockbusters in de Nederlandse museumgeschiedenis.
Sinds 2000 heeft de westerse wereld te maken met gewelddadige aanslagen gemotiveerd vanuit het islamitische geloof. Wat is de voedingsbodem geweest voor dit radicale geweld? We gaan terug naar de jaren 80 om te zien of er in Nederland al aanwijzingen te vinden waren voor deze radicalisering. PvdA-Kamerlid Ahmed Marcouch vertelt zijn verhaal over de verlokkingen van islamitisch radicalisme. En voormalig directeur democratische rechtsorde van de BVD, Nico van Helten, doet een boekje open over de aanpak van de veiligheidsdienst in de jaren 80 en 90.
Na de bevrijding kwamen duizenden vrouwen uit de Sovjet-Unie naar Nederland. Ze reisden hun geliefden achterna die ze hadden leren kennen tijdens dwangarbeid in Nazi-Duitsland. Geboren onder Stalin en te werk gesteld onder Hitler, probeerden ze een leven op te bouwen in een voor hen volkomen onbekend land. Terugkeer naar de USSR en hun familie kon niet meer.
Het door krimp geplaagde Emmen hoopt met een make-over van het centrum op een wonder. Sinds de jaren '50 voltrok zich dat wonder echt. Na de teloorgang van de veenindustrie werd het dorp Emmen de aangewezen plek voor textielfabrieken. De AKU, Bendien en Danlon boden werk aan duizenden. Tussen het groen verrees een geheel nieuwe industriestad met de eerste woonerven ter wereld.
Op 11 februari 1990 komt Nelson Mandela voor het oog van talloze camera's de gevangenis uitlopen. Connie Braam kijkt naar de televisiebeelden op het kantoor van de Anti-Apartheidsbeweging Nederland en kan haar ogen nauwelijks geloven. In het diepste geheim heeft Braam jarenlang de beweging van Mandela ondersteund met de operatie Vula. Nederlandse vrijwilligers smokkelden onder meer gecodeerde diskettes Zuid-Afrika binnen en hielpen ANC-ers aan een vermomming en valse papieren. Nu de musical Mandela februari 2016 in première gaat, staat deze aflevering stil bij de Nederlandse steun aan het ANC.
Bijna 50 jaar geleden, 10 maart 1966, trad kroonprinses Beatrix in het huwelijk met Claus van Amsberg in een roerig Amsterdam. Beelden van rookbommen tussen de bruiloftsstoet gingen de hele wereld over. Het was de zichtbare climax van een discussie die al maandenlang de gemoederen heftig beroerde. De keuze voor een gemaal van Duitse afkomst was omstreden. Kritiek kwam voornamelijk uit Joodse kringen en het voormalig verzet. In de kranten en in het parlement werd heftig gediscussieerd, er dreigde zelfs een heuse 'koningskwestie'. Kon de monarchie nog wel blijven bestaan?
Opeens verschijnen ze: de nozems. Vetkuif, peuk in de mond. Op brommers crossen ze door de straten van de Nederlandse steden. Soms ook in auto's, zoals de Dingly boys in Leeuwarden. 'Kaarten, zuipen, knokken!' Dat is wat ze naar eigen zeggen doen. En wat willen ze eigenlijk? 'Vrijheid om te doen en laten wat we zelf willen. En ons niet aan regels houden die door een of andere bejaarde zijn gemaakt.' De Dingly boys hebben een eigen hang-out aan de Nieuweburen, een deel van hen speelt in de band the Strangers. Niet dat ze allemaal muzikaal zijn, maar muziek hoort nou eenmaal bij de jongerencultuur van die tijd. Net als het hangen op straat of in de koffiebar. Als opmaat naar de nieuwe serie van de NTR en de VPRO over de jaren 60 een duik in de wondere wereld van de nozems in Leeuwarden.
In 2004 had Nederland als voorzitter van de Europese Unie een hete aardappel op het bord: het toekomstige lidmaatschap van Turkije. Moest hierover onderhandeld worden? De meningen waren verdeeld, in binnen- en buitenland en dwars door alle partijen heen. Achter de schermen ontspon zich een diplomatiek en politiek spel op het hoogste niveau, met een zinderende finale in Brussel. Nederland dacht iedereen op één lijn te hebben maar een belangrijke speler bleef bijna tot het einde dwars liggen: de Turkse premier Erdogan. Aan het woord komt onder andere Ben Bot, destijds als minister van Buitenlandse Zaken de belangrijkste onderhandelaar namens voorzitter Nederland: 'Je moet wel weten hoe het spel gespeeld wordt'.
Twee verdachten van de ontvoering van Heineken slaan op de vlucht: Cor van Hout en Willem Holleeder. Ze worden na een paar maanden in een appartement in Parijs gearresteerd. Er volgt een juridisch getouwtrek tussen Nederland en Frankrijk over de uitlevering. Ondertussen wordt het tweetal van de ene verblijfplaats naar de andere gesleept, met in hun kielzog journalisten en beveiligers van Heineken. Het hele circus belandt zelfs op Sint Maarten, maar daar komt de bevolking in opstand tegen het verblijf van de criminelen. Pas na meer dan twee jaar worden de ontvoerders uitgeleverd aan Nederland en kan de berechting beginnen. Met correspondent Philip Freriks, Holleeders advocate De Jongh-Dunand, Telegraaf-fotograaf Wim Hofland en hoofd beveiliging Heineken Arjo de Jong.
Run Pat, Run! Onder die leus moedigen verschillende groeperingen Congresslid Patricia Schroeder aan zich in 1988 verkiesbaar te stellen voor het presidentschap van Amerika. Ze stort zich op het avontuur. Maar na een verkennende campagne, maakt Schroeder tijdens een emotionele toespraak huilend bekend dat ze het toch niet ziet zitten. Nu de huidige voorverkiezingen in Amerika onderweg zijn, en Hillary Clinton een nieuwe poging waagt, gaat dit verhaal terug naar de ambities en frustraties van een vrouw die zich eerder in de politieke strijd gooide. Met Pat Schroeder zelf, haar echtgenoot, leden uit haar campagneteam en een journaliste die destijds genadeloos commentaar gaf op de huilbui van Pat.
Jarenlang ging het leven in de polder Zeevang traditioneel z'n gangetje. Boeren waren uren bezig om met een bootje naar hun kleine stukjes land te varen. Het huiselijk leven speelde zich 's winters gedeeltelijk af in de stal tussen de koeien. Vanaf de wc buiten kon je een praatje maken met de buren. Maar rond jaren 50 ging de agrarische samenleving op de schop: het land werd verkaveld. De boerengezinnen trokken weg uit de dorpen. Op moderne boerderijen langs rechte polderwegen leerden ze op een economische manier hun bedrijf te runnen. Maar dat niet alleen. Ook vrouwen moesten in het kader van de 'streekverbetering' moderniseren. Ze kregen o.a. onderricht in administratie en discussiëren. "Eigenlijk was het een emancipatiebeweging", concludeert één van hen.
Op 1 december 1973 houdt premier Joop den Uyl een toespraak voor alle radio- en tv-zenders: we moeten er rekening mee houden dat energie niet meer vanzelfsprekend beschikbaar is, het wordt nooit meer als vroeger. Vanaf dat moment gaan overheid en particulieren op zoek naar alternatieven voor olie en gas. In een land waar molens van oudsher aan de horizon staan, lijkt windenergie een logische keus. Met frisse moed storten burgers, ondernemers en wetenschappers zich op experimenten en vergaande plannen. Maar na een tijdje sterven de meeste initiatieven een stille dood. De zoektocht naar windenergie blijkt in Nederland een weg vol hinderpalen.
De Cubaanse Revolutie had op sommige Nederlanders een onweerstaanbare aantrekkingskracht: de hoop op een betere wereld leek in dit tropische land werkelijkheid te worden. Het socialisme van Fidel Castro en zijn kompaan Che Guevara was 'gezellig, vrolijk en avontuurlijk'. In de jaren 60 en begin 70 reisden verschillende linkse studenten en vooraanstaande intellectuelen naar Cuba om het paradijs met eigen ogen te aanschouwen. Sommigen werden uitgenodigd als journalist, anderen om in werkbrigades een bijdrage aan de revolutie te leveren. Konden ze zich vrij bewegen, maakte liefde blind? De teleurstelling was onvermijdelijk, hoewel het soms jaren kostte om dat toe te geven.
In de ochtendspits van 4 mei 1976 botst een nieuwe Sprinter bij Schiedam op de internationale D-trein naar Duitsland. Slechts drie seconden daarvoor weet de machinist van de D-trein nog weg te springen. De klap is enorm en de locomotief boort zich in het voorste gedeelte van de Sprinter. Niet meer dan twee passagiers komen zwaargewond maar levend uit de getroffen coupé. Met 24 doden is het de op twee na zwaarste treinramp in de Nederlandse geschiedenis. Maar nabestaanden en slachtoffers voelen te weinig erkenning. In overzichten van grootste treinrampen wordt dit zware ongeluk bij Schiedam vaak niet genoemd. Veertig jaar later reconstrueert Andere Tijden de ramp, met de machinist van de D-trein, andere overlevenden, nabestaanden en hulpverleners van het eerste uur.
Op 6 en 7 juni 1943 vertrekken uit Konzentrationslager Herzogenbusch -beter bekend als kamp Vught- twee treinen met 1300 joodse kinderen. De reis heeft als lugubere eindbestemming Sobibor. Ooggetuigen van dit beruchte 'kindertransport' vertellen over de omstandigheden in het kamp, de pijn van het afscheid en de radeloosheid van de kinderen. Slechts een enkeling ontspringt de dans.
Op 16 april 1942 komt het bevel: Joodse diamanthandelaren moeten zich binnen twee uur verzamelen in de Amsterdamse diamantbeurs. Gewapende Duitse soldaten dwingen ze om al hun diamanten in te leveren. 70.000 karaat wordt er buitgemaakt. Aan het eind van de dag rijden de Duitsers met drie koffers vol edelstenen naar Arnhem en de buit belandt in de kluis van een bank. Als in 1944 de geallieerden naderen, brengen de nazi's de geroofde edelstenen naar Duitsland. Na de oorlog wordt slechts een deel van de gestolen diamanten teruggevonden.
Nederlandse planters moeten voormalig Nederlands-Indië verlaten en trekken in de jaren 50 naar de blanke kolonie Rhodesië in Zuidelijk Afrika. Daar bouwen ze mee aan een bloeiende economie en verdedigen hun land in een smerige, jaren durende guerrillaoorlog. Hun land? Daar denken Robert Mugabe en zijn vrijheidsstrijders heel anders over. Vanaf 2000 verjagen zij de blanke boeren van hun farms. Berooid keren de Nederlanders terug naar Nederland, boeren zonder erf.
Aan de vooravond van de Olympische Spelen in Mexico (1968) vindt een bloedig drama plaats. Een demonstratie van studenten in Mexico-stad wordt neergeslagen door het leger, er vallen honderden doden en gewonden. Het Olympisch Comité is van mening dat sport en politiek gescheiden moeten blijven en houdt het nieuws zoveel mogelijk weg bij de sporters. De Nederlanders in het Olympisch dorp merken dan ook niet of nauwelijks iets van het geweld. Zij concentreren zich op de wedstrijden: het winnen van medailles staat voorop. Pas veel later dringt door wat er gebeurd is. Met o.a. zwemster Ada Kok, die goud wint op de 200 meter vlinderslag, en sportjournalist Ed van Opzeeland.
In de tijd dat Spanje nog ver weg en exotisch was, liep de hele straat uit om te zwaaien als je met de volgepakte auto richting het zuiden reed. Ten tijde van Franco hield de vakantieganger zich even liever niet met politiek bezig, ouden van dagen zitten er voordelig in de winterzon en gelukkig kun je er gewoon friet van Piet eten. Kortom: Viva l'Espana! Een speciale zomerse aflevering met aandoenlijke, hilarische en herkenbare beelden van meer dan vijfig jaar Nederlands toerisme in Spanje.
De opkomst van het toerisme in het Zeeuwse Renesse na de komst van de Grevelingendam.
Andere Tijden kijkt naar de ontwikkeling die Scheveningen de laatste decennia doormaakte. Scheveningen was tot midden vorige eeuw een mondaine badplaats, maar in de jaren zestig kwam de omslag.
Deel een van een tweeluik in de aanloop naar de viering van veertig jaar onafhankelijkheid van Suriname op 25 november a.s. Bewoners halen herinneringen op aan het leven in de voormalige kolonie.
Deel twee van een tweeluik in de aanloop naar de viering van 40 jaar onafhankelijkheid van Suriname op 25 november 2015. Bewoners halen herinneringen op aan het leven in de voormalige kolonie.
Het Britse volk heeft deze zomer gekozen voor een brexit. De eerste keer dat een land de Europese Unie gaat verlaten en aanleiding voor talloze sombere overpeinzingen over de toekomst. De Britten zijn Europa moe en zij niet alleen. Ook op het continent neemt de euroscepsis toe. Een grote tegenstelling met de jaren 90. Toen stonden - na de val van de Muur - de voormalige Oostbloklanden in de rij om toe te treden en ze werden met open armen ontvangen. Een ware 'uitbreidingseuforie' maakte zich van de EU meester. De overwinning van vrijheid en democratie moest worden beloond, stabiliteit en welvaart zouden vanzelf volgen. Waarschuwingen om niet te hard van stapel te lopen met de Big Bang, zoals de uitbreiding met tien nieuwe landen is gaan heten, werden in de wind geslagen.
De Slag bij Arnhem in september 1944 werd voor de geallieerden een gevoelige mislukking. De Duitsers haalden er de laatste grote militaire overwinning. Eigenlijk bij toeval lagen in de buurt van Arnhem twee Duitse divisies die mochten bijkomen van de hevige gevechten in Normandië en België, waar ze nederlaag op nederlaag hadden geleden. Onder de soldaten Werner Krüger en Karl Heinz Henschel, beiden artillerist in de 9e SS Pantserdivisie Hohenstaufen. Ze waren toen nog maar achttien jaar en zagen de geallieerde parachutisten neerkomen. Einde opfrisperiode, begin van een harde strijd van getrainde soldaten aan beide kanten. Terugblikkend geven de inmiddels hoogbejaarde mannen een relaas over de roemruchte slag uit het oogpunt van de 'vijand', maar ook over de waanzin van de oorlog en het instinct om te overleven.
Kinderbedevaart naar Lourdes. Eind september 2016 is de allerlaatste speciale trein voor zieken - voorzien van bedden en plekken voor rolstoelen - richting Lourdes vertrokken. Reden om terug te gaan naar de tijd van de speciale kinderbedevaarten. Zwaar zieke of gehandicapte kinderen van katholieken huize werden op de trein gezet, soms in gezelschap van een ouder, om troost of genezing te zoeken in het verre bedevaartsoord. Het verhaal gaat, verteld door haar broer die inmiddels ver in de 90 is, dat Marietje in 1933 daadwerkelijk van bot-tbc is genezen in Lourdes. Een ander meisje - thans een prachtige oude dame - genas in de jaren 50 van een hardnekkige loopneus, tot verbijstering van de doktoren. Andere kinderen die het bedevaartsoord bezochten, beschrijven vooral hoe moeilijk het in die jaren was om langdurig ziek te zijn, het verblijf in tehuizen, de poespas maar ook het plezier tijdens het 'uitje'. Geïllustreerd met werkelijk prachtig en ontroerend archiefmateriaal van de kinderbedevaarten.
In 1966 kwam er een jeugdige linkerflank in de PvdA opzetten: Nieuw Links. De partij stond er, net als nu, slecht voor in de peilingen, kiezers haakten af. Jonge heren (het waren voornamelijk heren) probeerden met een radicaal programma en speciale acties de kloof tussen burger en politiek te dichten. Daarbij wisten ze goed hoe de media en de afdelingen binnen de partij te bespelen. Al snel traden ze toe tot de bestuurslagen bij de PvdA. Maar wisten ze de burgers daadwerkelijk enthousiast te maken? En wat bereikten ze, behalve de spectaculaire eigen carrièresprongen, nu eigenlijk in de politiek?
De legendarische dokter Meinsma constateerde al heel vroeg dat roken ongezond is. Ook de ontdekking dat 'meeroken' kwalijk kan zijn, is niet van vandaag of gisteren. Toch herinnert menigeen zich nog de tijd dat je vrijuit in treincoupés of op het werk kon roken. Ook op tv en in reclames werd er vrolijk op los gepaft. Over de titanenstrijd van de antirooklobby, die decennialang tegen molens leek te vechten en in Den Haag nauwelijks voet aan de grond kreeg
Scheurtjes in de kernreactor in Doel, problemen bij de kerncentrale in Petten; de laatste tijd duiken er verschillende verontrustende berichten op. En het begon zo zorgeloos begin jaren 70. De Rotterdamse RDM leverde de vaten voor nieuwe kerncentrales in Borssele en Doel, een technisch hoogstandje. Niemand vroeg zich af wat te doen bij eventuele ongelukken, er was geen rampenplan. Tot het in 1979 in het Amerikaanse Harrisburg bijna mis ging. De burgemeester van Hulst -een gemeente tussen Doel en Borssele in- kreeg plots de prangende vraag voorgelegd: wat moet de bevolking doen als hier iets mis gaat? Langzaam werden de autoriteiten wakker en begon het pionieren met rampenplannen.
In de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen begin november trekt Donald Trump met steeds radicalere uitspraken de aandacht. Door zijn kandidatuur neemt het populisme bezit van de Republikeinse partij. Eerder zorgde Ronald Reagan als presidentskandidaat voor opschudding. Zijn conservatisme en 'leeghoofdigheid' deden veel wenkbrauwen fronsen, ook bij zijn eigen partijgenoten. Maar de voormalige B-acteur wist, o.a. door een slimme campagne, in 1980 de zittende Democratische president Jimmy Carter te verslaan.
In de Tweede Wereldoorlog bestonden er netwerken die mensen hielpen ontsnappen uit het bezette Nederland. Sommige mensensmokkelaars waren louter gericht op geld. Anderen, zoals het netwerk Dutch-Paris opgezet door de Nederlander Jean Weidner, deden het uit idealistische overtuiging. Een joodse vrouw en een Engelandvaarder vertellen over hun ontsnapping met geheime ontmoetingen, mislukte pogingen en grote gevaren onderweg.
Op 18 juni 2000 komt een Nederlandse vrachtwagen met een lading tomaten binnen in de haven van Dover. Bij een controle vindt de douane een zee van lijken: tussen de kratten liggen 58 dode Chinezen. Slechts twee hebben de reis overleefd. Dan begint een intensieve samenwerking tussen de Britse en Nederlandse politie om de mensensmokkelaars op te sporen en de identiteit van de slachtoffers te achterhalen
Begin zeventiger jaren zijn er grote spanningen binnen de Marokkaanse gemeenschap in Nederland. Aanleiding is een coup tegen koning Hassan II in Marokko. Koningsgezinde gastarbeiders in ons land verenigen zich in de Amicales , die door tegenstanders als lange arm van het regime in Marokko wordt gezien. Dat leidt in ons land tot een sfeer van wederzijds geweld en intimidatie
Veelvuldig uitgeroepen tot de lelijkste stad van Nederland roept Almere nog steeds gemengde gevoelens op. Je haat de stad of je loopt er mee weg. Veertig jaar geleden lag de polder nog braak, langzaam verrees de stad die bedoeld was als dependance van de hoofdstad. November 1976 kregen de eerste bewoners de sleutels van hun huis, dolblij namen ze hun intrek in de spiksplinternieuwe woningen..
Aanvankelijk bracht het aantreden van Michael Gorbatsjov in 1985 hoop en optimisme, maar na zes jaar begint zijn politiek van glasnost en perestrojka glans te verliezen. De economische malaise neemt toe en daarmee ook het gemor onder burgers en conservatieve partijleden. De laatste proberen Gorbatsjov met een staatsgreep in augustus 1991 af te zetten. Er volgen drie spannende dagen, die het begin van het einde van de Sovjet-Unie blijken te zijn. Een terugblik met Nederlanders die de tanks door de straten van Moskou zagen rollen
Nog voor de ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991 wagen Nederlandse ondernemers hun kansen in het oosten. Het is een onduidelijke tijd waarin het land zich richting kapitalisme beweegt, maar de regels nog niet helder zijn. Voor elke avontuurlijke zakenman is het een paradijs. Ondernemen in een economie zonder regels biedt ongekende kansen. En terwijl de provincie Flevoland probeert haar ondernemers de weg naar het oosten te wijzen, staan de echte avonturiers al op het Rode Plein in Moskou. Zoals Opeldealer Jan Hogenkamp die mogelijkheden ziet na een bezoek aan de stad: prachtige wegen, maar zonder auto's! Of ondernemer Bob Meijer die een supermarkt begint in Sint Petersburg. Ook journalisten Derk Sauer en Ellen Verbeek beproeven hun geluk in Rusland.
Het Waterlooplein in Amsterdam is misschien wel het bekendste plein van Nederland. Nu gaat het plein op de schop en voorspellen veel kooplui het einde van de huidige Waterloopleinmarkt. De markt is al eerder in gevaar geweest. In de buurt rond het Waterlooplein wonen van oudsher veel Joodse handelaren waarvan er na de oorlog maar weinig zijn terugkomen. Toch komt de markt opnieuw op gang. Het einde van de markt wordt in de jaren zeventig wederom voorspeld als deze moet uitwijken voor de bouw van de Stopera, waarin het stadhuis en de opera gevestigd zijn.
Vrijheid, blijheid. Dat geldt zeker voor de baan van internationaal vrachtwagenchauffeur in de jaren 70. Zelfstandig werken, behoorlijk verdienen en je ziet nog eens wat van de wereld. Er verschijnen zelfs dramaseries over het chauffeursleven op televisie. Maar begin jaren 80 voeren Nederlandse vrachtwagenchauffeurs massaal actie: het loon wordt op peil gehouden met heel veel overwerk, en rusttijden en cao verhinderen dat. Later komt er ook nog concurrentie van goedkope arbeidskrachten bij.
De olie van Schoonebeek. Terwijl Groningen beeft en voornamelijk boos is op de NAM, is het bedrijf in het Drentse Schoonebeek een graag geziene gast. Eind jaren veertig streek de NAM in Schoonebeek neer en veranderde het arme plattelandsdorp in een van de rijkste gemeenten van Nederland. Het bedrijf bracht werkgelegenheid, vertier, wegen maar vooral geld. Het bedrijf strooide met geld om de oliewinning mogelijk te maken. Boer Henk Engberts is een van de inwoners van Schoonebeek die lang geprofiteerd heeft: “Door de NAM is het dorp “uit de kloeten” gekomen, zoals we dat hier zeggen.”
In het streng katholieke Tilburg proberen fanatieke feestvierders in de jaren zestig een einde te maken aan het al honderd jaar bestaande verbod op carnaval in de stad. In Tilburg was het - anders dan in andere Brabantse steden - streng verboden om gekostumeerd over straat te gaan. Carnaval werd alleen in de beslotenheid van een kroeg gevierd. Tegen de eerste illegale carnavalsoptochten in 1963 en 1964 trad de politie streng op; de stoet werd ontbonden en de deelnemers kregen een bekeuring.
Rond de eeuwwisseling was hij opeens daar: de boze witte burger. Boos, omdat er jarenlang niet naar hen was geluisterd. In Rotterdam heette hij Ronald Sørensen. Hij begon een nieuwe partij: Leefbaar Rotterdam. Met als lijsttrekker de man die zei wat zijn kiezers dachten: Pim Fortuyn. Drie maanden later was de politieke elite van Rotterdam weggevaagd. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2002 kreeg Leefbaar Rotterdam maar liefst 34% van de stemmen en werd daarmee in een klap de grootste. In Andere Tijden blikken de oprichters van de partij terug op die beginperiode waarin oude politiek werd vervangen door nieuwe: geen woorden maar daden!
In de loop van de jaren negentig stappen bijna alle gemeenten in Nederland over op de stemcomputer. De voordelen liggen voor de hand: fouten bij het invullen van het stembiljet behoren tot het verleden, en het tellen van de stemmen is nauwkeurig en in een handomdraai gerealiseerd. De stemcomputer maakt vooral het leven van gemeenteambtenaren – vanouds belast met de verkiezingen – veel en veel makkelijker. Totdat in de zomer van 2006 Rop Gonggrijp ontdekt dat de computers te hacken zijn. In korte tijd weet hij het vertrouwen in de apparaten te ondermijnen. Met de Tweede Kamerverkiezingen in het vooruitzicht moet de overheid actie ondernemen. Wat te doen met de kwetsbare stemcomputers? Met wat kunstgrepen aan de apparaten worden ze bij de verkiezingen toch nog gebruikt, maar daarna is het afgelopen en gaat Nederland definitief terug naar het rode potlood.
President Trump die de inlichtingendiensten schoffeert en wantrouwt, een liegende medewerker van het Witte Huis, inlichtingendiensten die hun onderzoek lekken naar de pers. De vergelijking met Watergate in 1973 dringt zich op. In Andere Tijden blikt een aantal betrokkenen terug op de Watergate affaire: een FBI-agent, de Witte Huisjurist John Dean, en de 'ontdekker' van Deep Throat, de man die de val van President Nixon inluidde. Over de precaire relatie tussen inlichtingendiensten en de president, de plicht (of niet) om informatie naar buiten te brengen en de gevolgen daarvan.
Veruit de succesvolste Nederlandse boyband is Caught in the Act. Met ontbloot bovenlijf als handelsmerk bestormen de Nederlanders Bastiaan Ragas en Eloy de Jong, en de Britten Benjamin Boyce en Lee Baxter in de jaren negentig de hitparades. Miljoenen meisjes kopen hun cd’s. Toch is de kans groot dat je nog nooit van ze gehoord hebt. “We zijn in Nederland echt totaal geflopt, vertelt Bastiaan. “We raakten onze cd’s aan de straatstenen nog niet kwijt.” Andere Tijden over de making of a boyband. Over de glamour, de huilende meisjes, de leugens en het einde.
Door de huidige toenemende spanning tussen Rusland en Europa lijken oude tijden te herleven. In de Cannerberg, vlakbij Maastricht, bevond zich in de hoogtijdagen van de Koude Oorlog het NAVO-hoofdkwartier. Een acht km lang gangenstelstel onder de grond waar dagelijks 300 militairen, in het diepste geheim, werkzaam waren om vanuit de berg alle vliegbewegingen in Europa in de gaten te houden en van waaruit ze een nucleaire oorlog konden starten. De val van de Berlijnse Muur betekende het einde van het NAVO-hoofdkwartier in de Cannerberg. Militairen vertellen in deze uitzending over hun geheime leven in de berg en hun pogingen om Russische spionnen buiten de berg te houden.
Als presentator van Kunstgrepen, het allereerste televisieprogramma over kunst, weet Pierre Janssen de mensen in de jaren zestig aan de buis te kluisteren. Het programma dat wordt uitgezonden door de AVRO trekt gemiddeld twee miljoen kijkers. Met zijn lange, slungelachtige voorkomen, zijn typische stemgeluid, en zijn handgebaren, die vergeleken worden met een vlucht nerveuze zwaluwen, maakt hij kunst toegankelijk voor iedereen.
Hij was wereldberoemd en werd geconsulteerd door alle rangen en standen. Magnetiseur en helderziende Gerard Croiset. En wat maar weinig andere paragnosten hem na kunnen zeggen: hij stelde zich beschikbaar voor de wetenschap. Zo vormde hij sinds de jaren 50 een koppel met prof.dr. Wilhelm Tenhaeff, bijzonder hoogleraar in de parapsychologie en verbonden aan de Universiteit van Utrecht. Ze werkten samen met artsen en rechercheteams over de hele wereld. De publicaties en krantenberichten stapelden zich op. Maar het hoge aanzien kreeg een dreun toen bleek dat professor Tenhaeff geen zuiver wetenschappelijke methoden hanteerde. Met familie, naaste medewerkers en kritisch volgers, aangevuld met nooit vertoonde filmbeelden uit zijn persoonlijk archief, portretteert Andere Tijden de beroemdste paragnost uit de Nederlandse geschiedenis.
In september 1941 worden 101 Russische krijgsgevangenen, als levend nazi-propagandamateriaal door de straten van Amersfoort gevoerd. De aanblik van in lompen gehulde Russen moet de Nederlandse bevolking ervan overtuigen dat zij beter de zijde van nazi-Duitsland kunnen kiezen in de strijd tegen het bolsjewisme. Maar de Amersfoorters, hevig onder de indruk van het schouwspel, tonen vooral medelijden. In Kamp Amersfoort komen 24 van de 101 Sovjetsoldaten door honger, ziekte en mishandeling om het leven. De overige 77 gevangenen worden op 9 april 1942 gefusilleerd. Het blijkt de op één na grootste massa-executie in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog te zijn. Zowel getuigen van de tocht van de Russen door Amersfoort als oud-kampgevangenen komen aan het woord in deze uitzending van Andere Tijden.
Half april 1945. Het zijn de laatste dagen van de oorlog. Het grootste deel van Nederland is bevrijd. De Amerikanen trekken de Rijn over Duitsland in. De Russen naderen Berlijn. En Canadese soldaten bevrijden steeds meer delen van Nederland: achtereenvolgens Limburg, Gelderland, Overijssel, Drenthe. Terwijl het grootste deel van Nederland feest staan en half april staan Canadese militairen voor de stad Groningen. De Canadese soldaten zijn klaar met de oorlog. De mannen zijn moe en willen naar huis. Ze vechten nu al onophoudelijk sinds hun landing op Juno Beach in Normandië en de eindstreep is eindelijk in zicht. Het is nog maar een klein stukje naar de kop van Noord-Nederland. Daar ligt de strategisch belangrijke haven Delfzijl. Maar eerst is de stad Groningen aan de beurt. Een aantal van de Canadese bevrijders is nog in leven. Drie van hen vertellen over de strijd, en indrukwekkende filmbeelden van het Canadese leger vullen hun verhalen aan.
Bij het slot van de voetbalcompetitie richt Andere Tijden de blik op Feyenoord, voor het eerst in jaren weer serieus kandidaat voor de landstitel. Vroeger leidde dat tot massale vreugde in Rotterdam-Zuid, dat deel van de stad waar in 1908 Feyenoord werd opgericht. Met wijken als de Afrikaanderbuurt, Bloemhof, Hillesluis en natuurlijk Feijenoord. Ooit een gebied voor boeren van buiten die in de haven gingen werken, daarna de arbeidersbuurt van de stad en vervolgens een van de grootste achterstandswijken van Nederland. Vraag is of die veranderingen hun weerslag hadden op de aanhang van de voetbalclub.
Hippie Trail: het verdwenen pad naar het paradijs In navolging van de Beatles en andere popidolen trekken vanaf 1968 steeds meer jongeren uit het westen naar Azië. Niet per vliegtuig, maar over land. Een vaste route, al snel de Hippie Trail gedoopt, voert de eerste backpackers via Turkije, Iran en Afghanistan naar India en Nepal. De meesten eindigen in de hippieparadijzen van Goa en Kathmandu, waar het leven goedkoop is en de hasjiesj probleemloos te verkrijgen. In Nederland staat, ook op het gebruik van softdrugs, dan nog straf.
Vijftig jaar geleden staat Nederland als één man pal achter Israël tijdens de Zesdaagse Oorlog. Er wordt volop geld ingezameld, bloed gegeven en vrijwilligers melden zich om zo snel mogelijk naar Israël te vliegen en te helpen waar nodig. In zes dagen tijd verslaat Israël de buurlegers van Egypte, Jordanië en Syrië en verviervoudigt haar grondgebied. In Andere Tijden vertellen vrijwilligers en sympathisanten, maar ook veteranen, over de oorlog die de basis heeft gelegd voor de huidige landsgrenzen. En over de sympathie voor Israël die in Nederland niet meer zo groot is geweest als toen, in 1967.
Het moet een feestelijke dag worden: Roze Zaterdag 1982 in Amersfoort. De dag loopt onverwacht uit op rellen: de drie optochten met homo's, lesbiennes en sympathisanten richting het centrum worden uitgejouwd, bedreigd, bespuugd en bekogeld met uien en eieren. Een aantal homo's wordt ernstig mishandeld. Opgeschoten jongeren uit de volkswijken Soesterkwartier en Kruiskamp zijn uit op ruzie. Amateurfilmer en homoactivist Rob de Vries maakt die dag opnames van de optochten die samenkomen op het plein midden in het centrum. Hij blikt terug op de gebeurtenissen, samen met enkele andere deelnemers en relschoppers van toen.
In 1956 slaat de vlam in de pan in het Molukse woonoord in Westkapelle. De bewoners zijn verontwaardigd over de maatregel van de regering om de centrale keuken in het woonoord af te schaffen. Ze moeten voortaan ieder voor zich hun eten koken en betalen. 28 'dieven' nemen daarop bij een aantal winkeliers in het dorp boodschappen mee met de mededeling dat de regering wel zou betalen. De politie arriveert om de onrust de kop in te drukken. Het gevolg: negen Molukse gewonden. In het kamp waarin Molukkers tijdelijk zouden wonen, wordt hen langzamerhand duidelijk dat ze definitief in Nederland blijven. Het verzet daartegen en de reactie van de Nederlandse autoriteiten trekken een wissel op de kinderen, Moluks en Westkapels, die bij elkaar in de klas zitten. Andere Tijden over de oorsprong van het Moluks verzet dat in de jaren 70 uitloopt op gijzelingsacties, nu veertig jaar geleden.
'Dachautje spelen' bij Amsterdams Studenten Corps Amsterdam 1962. Zo’n tweehonderd besmeurde en kaalgeschoren jongens zitten dicht opeengepakt en doodvermoeid op zolder van de studentensociëteit van het Amsterdams Studenten Corps. Geen pretje, wel traditie. Maar het tafereel krijgt een nare lading als iemand roept: "en nu gaan we Dachautje spelen!" De uitspraak zou niet antisemitisch bedoeld zijn, maar een slechte studentengrap. Een grap waar na die avond niemand meer over diende te spreken. Maar de altijd zo gesloten corpscultuur wordt opengescheurd als het tafereel in de publiciteit komt. Andere Tijden over de omstreden ontgroening in 1962, met o.a. Gerrit Jan Wolffensperger en Edwin Rutten, feuten van toen. Door het Dachau-incident komt de groentijd onder een vergrootglas te liggen, en niet alleen bij het Amsterdams Studenten Corps. Ook bij andere corpora komen verhalen naar buiten over incidenten tijdens de groentijd.
Jeugdgevangenis De Corridor Bomen kappen, veel sporten en elke dag groepsgesprekken. Eind jaren zestig is het een nieuwe, experimentele manier om met jonge delinquenten om te gaan. Niet de hele dag doelloos in de cel, maar jonge boefjes confronteren met hun gedrag. In jeugdgevangenis ‘De Corridor’ in het Brabantse dorp Zeeland zitten jongens die zich schuldig hebben gemaakt aan kleine vergrijpen, zoals tasjesroof, vechtpartijen en inbraken. Bewaarders heten groepsleiders en een uniform wordt niet gedragen. Bovendien heeft De Corridor geen cellen, maar kamers. Als je weg wilt, loop je gewoon de poort uit. Na vijftig jaar gaan begeleiders en gedetineerden samen met Andere Tijden terug naar ‘De Corridor‘. André Hazes is een van die jongens die in de jaren zestig vastzit in De Corridor.
Blijvende pijn van de Bijlmerramp Op 4 oktober 1992, om 18.36 uur, boort een Boeing 747 zich in de flats Groeneveen en Kruitberg in de Bijlmer. Met als gevolg 43 doden en een enorme ravage. 25 jaar later is deze ramp voor veel (ex) bewoners nog steeds geen geschiedenis, maar een blijvende pijn. Het trauma van mensen die plotseling werden beroofd van hun veiligheid. Andere Tijden keert met betrokkenen van toen terug naar die vierde oktober 1992. Hun emotionele verhalen over die dag worden geïllustreerd met archiefmateriaal van de centrale meldkamer van de Amsterdamse politie, waarin te horen is hoe een gewone zondag het leven voor velen voorgoed veranderde.
Exotische danseres, maîtresse, spionne. Het zijn rollen die de Friese Margaretha Zelle, beter bekend als Mata Hari, in het begin van de twintigste eeuw met verve speelt. Ze is 42 als ze honderd jaar geleden voor een Frans vuurpeloton de dood vindt, op 15 oktober 1917. Haar turbulente leven wordt daarna op vele manieren vereeuwigd. Zo ook in een speelfilm met David Carradine als regisseur. Zijn 16-jarige dochter Calista speelt Mata Hari. Maar de film is nooit afgemaakt, door geldgebrek en de onverwachte dood van Carradine in 2006. Voor het eerst tonen we eerder verloren gewaande opnames en vertelt Calista over haar fascinatie voor Mata Hari.
Tot in de jaren '70 is autisme nog geen aangeboren hersenontwikkelingsstoornis, maar het gevolg van een harteloze moeder, een zogeheten ijskastmoeder. Andere Tijden praat met een moeder en een zus van een autist over de begintijd: het onbegrip, de lange zoektocht naar wat het beste is voor het kind. Huisartsen die niet weten wat ze ermee aan moeten, specialisten die met de handen in het haar zitten.
Honderd jaar geleden vindt de Russische Revolutie plaats. De laatste tsaar Nicolaas II Romanov maakt plaats voor een communistisch regime. Zijn hele gezin moet het met hun leven bekopen. Tien jaar erna verfilmt de beroemde regisseur Eisenstein de opstand. Oud-Moskou-correspondent Michel Krielaars gaat op zoek naar sporen van de Oktoberrevolutie en ontdekt dat film en werkelijkheid een totaal verschillend beeld schetsen.
Op 28 oktober gaat de laatste Fokker 70 bij de KLM met pensioen. Daarmee komt een einde aan de samenwerking tussen de nationale luchtvaartmaatschappij en Neerlands vliegtuigpionier Fokker. Datzelfde Fokker ging twintig jaar geleden op dramatische wijze failliet. Voor Andere Tijden aanleiding om terug te gaan naar de tijd dat het bedrijf nog springlevend is en Fokker voor altijd lijkt. Met de komst van de nieuwe topman Frans Swarttouw, eind jaren zeventig, komt er nieuw elan en rollen er continu nieuwe ontwerpen van de band. Maar de nieuwe plannen kosten geld, veel geld.
Veertig jaar geleden, in de nacht van 28 oktober 1977, ontvoeren onbekende mannen de Amsterdamse zakenman Maurits Caransa. Het is de eerste ontvoering in Nederland waarbij het verkrijgen van losgeld het enige motief is. Na vijf dagen gevangenschap wordt Caransa na betaling van tien miljoen gulden vrijgelaten. In de jaren na de ontvoering duikt op verschillende plaatsen in Europa het losgeld op. De namen van de daders zijn nagenoeg bekend, maar bewijzen kan de politie hun misdaden niet, waardoor de zaak nooit wordt opgelost. Een reconstructie van de ontvoering en de nasleep met archiefbeelden, ooggetuigen en betrokken rechercheurs.
Direct na de bouw van de Berlijnse muur op 13 augustus 1961 proberen bewoners van het oostelijk deel naar het westen te vluchten. Maar door de perfectionering van de grens wordt dit alsmaar moeilijker. Als door en over de muur niet meer lukt, dan maar er onderdoor, denkt een groep West-Duitse helpers. In de loop van de jaren zestig worden tientallen tunnels vanuit West- naar Oost-Berlijn met de hand gegraven om zo familie en vrienden uit de DDR te halen. Andere Tijden belicht de bouw van een tunnel, 120 meter lang, waar in de nacht van 3 oktober 1967 bijna 60 mannen, vrouwen en kinderen doorheen kruipen op weg naar een nieuw leven. Zowel de bouw van de tunnel als de vlucht zijn gefilmd door een Duitse cameraman. Andere Tijden toont deze indringende beelden en twee tunnelbouwers en twee vluchtelingen vertellen over de noeste arbeid, de angst ontdekt te worden en de alles overwinnende drang naar de vrijheid.
In de jaren zeventig tref je in Brabantse schuren geen drugslabs aan maar illegale alcoholstokerijen. Criminelen groot geworden in de tijd van de botersmokkel, leren van hun Belgische collega’s hoe ze duizenden liters per week bijna pure alcohol kunnen maken uit suiker, water en gist. Een lucratieve industrie die ook dan al wordt opgebouwd in gehuurde boerenschuren. Het afval wordt geloosd en aan de varkens gevoerd. In Andere Tijden vertellen rechercheurs van de douane, boeren en stokers over de wilde jaren van de illegale stokerij. Het kat- en muisspel duurt voort tot eind jaren tachtig, dan treffen de rechercheurs tot hun verbazing een amfetamine-lab aan op de plek waar eerder een stokerij had gestaan. Brabant ging van drank naar drugs.
In januari 1981 verdrinken drie Nederlandse marinemannen in de Ierse Zee als hun vliegtuig, een Breguet Atlantic, tijdens een patrouillemissie naar Russische onderzeeboten in zee stort. Oorzaak: een kapot hoogteroer. Acht jaar daarvoor komt bij een soortgelijk ongeluk de bemanning met de schrik vrij. Defensie ontdekt dat dit type vliegtuig onveilig is, maar stuurt het toch de lucht weer in. Met als gevolg de drie doden in 1981. Andere Tijden over onwetende militairen en een ongeluk dat voorkomen had kunnen worden.
Eind jaren zestig komen enkele reisorganisaties op een lumineus idee: al die toeristencomplexen aan de Spaanse Costa staan de hele winter leeg. En ook vliegtuigen zijn in die periode nauwelijks bezet. Waarom niet Nederlandse gepensioneerden tegen een schappelijk prijsje porren voor een lang verblijf in de Spaanse winterzon? Het idee wordt een succes en al snel vertrekken de eerste groepen richting Malaga en Alicante. Vakantiegangers die in veel gevallen nog nooit buiten Nederland zijn geweest. Op zoek naar zon en avontuur, maar niet te veel. In Andere Tijden de ervaringen van de hostesses uit die tijd, de Hollandse huisarts en de Spaanse ober.
In 1983 wijst het kabinet de luchtmachtbasis Woensdrecht aan voor de plaatsing van 48 kruisraketten. Die zomer wordt het dorp overspoeld door actievoerders, van wie sommigen jarenlang in tentenkampen blijven om de kernraketten tegen te houden. Andere Tijden keert met een aantal van hen terug naar Woensdrecht en vooral naar de sfeer van het actievoeren. Naar het kat- en muisspel met de bewaking van de basis. Naar de tijd dat de kampen en kampjes voortdurend door de politie werden ontruimd, en door de actievoerders meteen weer opgebouwd. Naar het idealisme, en de prijs die daarvoor werd betaald. Eind 1987, dertig jaar geleden, stopt het actievoeren: de VS en de Sovjet-Unie tekenen het INF-verdrag en maken een begin met het vernietigen van hun kernwapenarsenaal. De actievoerders gaan terug naar huis of trekken verder.
Op de vlucht voor de Bosnische burgeroorlog De Rotterdamse lasser Hasan Huremovic besluit om in de zomer van 1992 op eigen houtje Bosnische vluchtelingen naar Nederland te halen. Sinds een jaar is er in Joegoslavië een gruwelijke burgeroorlog gaande en honderdduizenden mensen zijn op de vlucht geslagen. Maar de Europese landen, Nederland incluis, staan niet te springen om vluchtelingen op te nemen. Pas als Hasan Huremovic veel media-aandacht krijgt met zijn bussen vol Bosniërs die onderweg zijn naar Nederland, neemt de overheid maatregelen.
Andere Tijden volgt de neergang van de Groningse burgemeester Ouwerkerk, 20 jaar geleden, door de ogen van Hans Ouwerkerk zelf: hoe hij zich in het oog van de storm bevond en daar niet meer uit wist te komen. Het is een neergang die door twee gebeurtenissen in gang wordt gezet. De Oosterparkrellen van 30 december 1997 en een uitgelekt politierapport over de zaak Lancee. Gebeurtenissen die in feite niets met elkaar te maken hebben, maar het functioneren en het aanzien van de burgemeester diep raken.
"‘k sta er niet van te kijken, als hij jou zal verg’lijken met Hitler uit dat Duitse land. Hij vervolgde de Joden, deed niets dan ze doden. Dus bekeer je Anita. Geef de homo’s de hand.’’ Het is niemand minder dan de Zangeres Zonder Naam, de onbetwiste koningin van het Nederlandse levenslied, die dit ongemeen felle protestlied tegen de Amerikaanse anti homo activiste Anita Bryant eind jaren ‘70 zingt. In Andere Tijden een portret van de eigenzinnige Koningin van de Kitsch. Met haar collega en vriendin Imca Marina, liefhebber Alexander Pechtold, smartlappenkenner Jacques Klöters en haar neef Jan Bey.
Na de Tweede Wereldoorlog kampt Nederland met een nijpend tekort aan verpleegsters. Minister van Sociale zaken Willem Drees roept Nederlandse vrouwen op zich aan te melden en ook ziekenhuizen plaatsen advertenties in kranten en bladen als de Margriet en Libelle. Zo wordt een onverwachte groep gegadigden aangeboord: jonge vrouwen uit Suriname. In de jaren '50 reizen ruim 200 van hen naar Nederland om er de opleiding tot verpleegster te volgen. Voor sommigen is het een roeping, voor anderen is het de roep van het avontuur. Maar allen gaan ze voor het eerst naar Nederland, het land dat zij alleen uit de lesboeken kennen.
In de jaren zestig en zeventig voltrekt zich een stille verkeersramp op de Nederlandse wegen. Ieder jaar loopt het dodental op. De piek wordt bereikt in 1972 met drieduizend verkeersdoden. De verkeersmaatregelen die er dan eindelijk komen helpen wel, zoals de verplichte valhelm en autogordel, maar ze worden fel bestreden. Pieter van Vollenhoven, in de jaren zeventig voorzitter van de Raad voor Verkeersveiligheid: "Iedereen was absoluut tegen alles. Een verplichte autogordel werd gezien als inbreuk op de mensenrechten." Het verzet leidt ertoe dat de gordel wel voorin, maar pas twintig jaar later achterin verplicht wordt gesteld. Andere Tijden blikt terug op die verkeersgevaarlijke jaren met een ambulancebroeder uit die tijd, een verkeersslachtoffer en een activist die tegen de stroom in vecht voor meer veiligheid op de weg.
Decennialang weigeren Jehovah’s Getuigen op grond van gewetensbezwaren de militaire dienst. Omdat ze ook de vervangende dienst weigeren, wordt in alle gevallen na een standaard proces een gevangenisstraf van 21 maanden opgelegd in barakkenkamp Bankenbosch in Veenhuizen. Maar dat kost tijd en geld. De overheid wil er vanaf, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. In 1974 wordt de gevangenisstraf voor Jehovah's Getuigen, in afwachting van een wettelijke regeling op gewetensbezwaren, opgeschort. Maar deze uitzondering vindt niet iedereen even eerlijk. Andere Tijden blikt terug met PvdA-kamerlid Hans Kombrink, staatssecretaris van Defensie Bram Stemerdink en twee Jehovah's Getuigen.
Begin jaren ’80 is de overlast door prostitutie in enkele grote steden zo groot dat meerdere gemeenten een zogenaamde Tippelzone openen. Een plek, ver buiten het centrum waar tippelprostitutie is toegestaan. Den Haag is de eerste en al gauw volgen steden als Rotterdam en Utrecht. Bedoeld als maatregel om de openbare orde te handhaven krijgt de Haagse zone bovendien, geheel in de tijdgeest, een sociaal karakter. Er komt een huiskamer voor koffie, medische bijstand en toezicht door maatschappelijk werkers, artsen en politie. Andere Tijden spreekt met vrouwen die bij nacht en ontij de zone bevolkten. De arts, de wijkagente, een non en de prostituees zelf.
In Griekenland zijn er twee straten naar hem genoemd en in Praag zelfs een heel park: Max van der Stoel, oud-minister van Buitenlandse Zaken. Het belangrijkste deel van zijn werk speelde zich af achter de schermen, maar toch: Amerikanen vonden hem te links, voor zijn eigen Partij van de Arbeid was hij te rechts. Naar aanleiding van een binnenkort te verschijnen biografie schetst Andere Tijden een portret van de “stille diplomaat” en voorvechter voor de Rechten van de Mens.
Adriana, Rita en Bob. Alle drie rond de tachtig jaar. En alle drie uit verscheurde gezinnen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden ze opgenomen in een weeshuis of kindertehuis. De verhalen verschillen in detail, maar niet in teneur. De zorg was liefdeloos. Er werd vaak en met harde hand gestraft. De kinderen van toen voelen nu - ruim 70 jaar na dato - nog steeds het gebrek aan liefde. De regeringscommissie Jeugdzorg en Geweld onderzoekt momenteel de behandeling van kinderen in weeshuizen en kindertehuizen vanaf 1945 . Andere Tijden laat zien hoe treurig het gesteld was met de jeugdzorg in de periode voorafgaand aan 1945.
In de jaren 80 zaaide de Bende van Nijvel dood en verderf in België. In een periode van drie jaar vielen bij 17 overvallen 28 doden en tientallen gewonden. De laatste en meest gewelddadige overval vond plaats op 9 november 1985 .Bij een overval op een supermarkt van Delhaize in Aalst werden 8 mensen in koelen bloede doodgeschoten. David van de Steen zag als negenjarige jongen voor zijn ogen zijn vader, moeder en zus vermoord worden op de parkeerplaats van de Delhaize. ‘Niet schieten, dat is mijn papa!’ Dat zijn de laatste woorden van zijn veertienjarige zus. In Andere Tijden spreken overlevenden en nabestaanden over de overval, de gevolgen ervan op hun leven, het moeizame verloop van het onderzoek en de nazorg die de slachtoffers hebben gekregen.
Het oorverdovende geluid van overvliegende Jumbo’s maakt het onmogelijk op mooie dagen in de tuin een gesprek te voeren. En Schiphol groeit maar door. Nu de uitbreiding van vliegveld Lelystad door gegoochel met cijfers tot in Overijssel en Gelderland tot verontwaardiging leidt, kijkt Andere Tijden naar de laatste uitbreiding van Schiphol: de Polderbaan. Omwonenden en de gemeente vertellen over wat hen werd beloofd, oud-Schipholdirecteur Cerfontaine en oud-minister Netelenbos vertellen wat zij beloofden. Andere Tijden over de uitbreiding van Schiphol, nu het dossier Lelystad een kopie lijkt te worden.
De status van de zwarte bevolking in het zuiden van de Verenigde Staten na de Tweede Wereldoorlog is die van tweederangsburgers. Ze zitten op aparte scholen, moeten achterin de bus en zijn geregeld het slachtoffer van racistisch geweld. Vanaf de jaren vijftig begint de Afro-Amerikaanse bevolking haar rechten op te eisen. Het centrum van deze burgerrechtenbeweging is de staat Alabama, waar in het stadje Montgomery in 1954 een nieuwe dominee met de naam Martin Luther King aantreedt. Maar voordat King de onbetwiste leider van de burgerrechtenbeweging wordt, gaat een aantal mensen hem voor in het protest. Stuk voor stuk zijn het vrouwen. Op 2 maart 1955 weigert Claudette Colvin haar plaats in een bus af te staan. Als Rosa Parks negen maanden later precies hetzelfde doet, roept Martin Luther King op tot de Montgomery bus-boycot. Het maakt Rosa Parks internationaal tot een icoon van de burgerrechtenbeweging. Het verhaal van Colvin blijft nagenoeg onbekend, niet in de laatste plaats omdat ze ongehuwd zwanger blijkt. Autherine Lucy lukt het na een jarenlange juridische strijd om toegelaten te worden tot de Universiteit van Alabama. Nadat ze op 3 februari 1956 voor het eerste de campus betreedt, breken er hevige rellen uit en wordt Lucy geschorst. Pas decennia later haalt zij alsnog haar diploma. In Andere Tijden vertellen deze twee vrouwen over de vernederende segregatie, hun persoonlijke strijd voor gelijkstelling en de ongeschreven regels in de burgerrechtenbeweging van Martin Luther King.
In 1975 krijgen Nederlandse vissers voor het eerst officiële visquota opgelegd. De Noordzee dreigt leeg gevist te worden. De vissers zijn het er niet mee eens en protesteren massaal. Maar de controles stellen in de praktijk weinig voor en de regels worden op allerlei creatieve en minder creatieve manieren ontdoken.. In de jaren ‘80 worden de controles strenger, de strijd grimmiger en volgen er heftige confrontaties tussen vissers en controleurs van de Algemene Inspectie Dienst. Vissers en ambtenaren van de AID kijken in Andere Tijden terug op het kat en muisspel van 30 jaar geleden.
Speciale uitzending over de vier jaar lange mobilisatie van ons leger, over een miljoen Belgen die in 1914 naar ons land vluchtten en moesten worden ondergebracht, over Rotterdam dat een broeinest van spionnen werd, over lucratieve smokkel aan het begin en over de voedseldistributie en armoede aan het eind.
In 1999 maakt Nederland kennis met een nieuwe vorm van televisie: Big Brother. Negen bewoners worden opgesloten in een huis in Almere en hun belevenissen worden dag en nacht gefilmd. Van tevoren is er veel argwaan, critici vrezen voor het geestelijk heil van de bewoners en laken het ongezonde voyeurisme. Dat slaat om wanneer Big Brother begint. Dan wordt de kritiek anders van toon: "wat een saai programma!" Maar de critici hebben te vroeg geoordeeld. Saai wordt opwindend, er ontstaan spanningen en relaties, en de bewoners worden nationale helden. Big Brother blijkt de aanzet tot een wereldwijd succes. Na de Nederlandse versie begint een internationale zegetocht voor het Nederlandse concept. Tot op de dag van vandaag zijn er talloze vergelijkbare programma's ontstaan en de maatschappelijke discussie over wat kan en mag op tv is niet verstomd, integendeel. Andere Tijden kijkt naar op de geboorte van Big Brother, met onder andere een criticus van het eerste uur, een bedenker en een oud-bewoner.
Iedereen ziet het aankomen, maar niemand kan het voorkomen: de rellen in de Amsterdamse wijk Overtoomse Veld, twintig jaar geleden. Een onnozel incident - een in brand gestoken prullenbak - werkt als een lont in het kruitvat en leidt tot grootschalige ongeregeldheden. Buurtbewoners kijken terug op de problemen in hun wijk die al snel het imago krijgt van een 'Marokkaanse probleemwijk'. En hoe raak je dat stempel kwijt?
De stad Den Helder is in de Tweede Wereldoorlog een van de zwaarst gebombardeerde steden van Nederland. De marinewerf Willemsoord en de schepen die in het Marsdiep voor anker liggen zijn het belangrijkste doelwit, maar ook het centrum van Den Helder wordt hard getroffen door bombardementen, aanvankelijk door de Duitsers en later van de geallieerden. Burgemeester Ritmeester van Den Helder spreekt op de radio op 28 juni 1940 na weer een nacht van bombardementen: "Wanneer ik die nacht u met woorden moet beschrijven dan kan ik dat niet doen. Ik ben in die hel geweest, en met mij velen anderen." Vanaf 1 november 1943 wordt de hele stad tot Sperrgebiet verklaard en moeten alle inwoners van Den Helder de stad verlaten. Alleen diegenen die in het bezit zijn van een Ausweis kunnen de stad nog in en uit. Door alle bombardementen en de gedwongen evacuatie liggen de straten er verlaten bij en verandert Den Helder langzaam in een desolate spookstad. In Andere Tijden komen de inwoners van Den Helder aan het woord die zich de bombardementen en de gevolgen nog levendig kunnen herinneren. Dagboekfragmenten schetsen de hel die Den Helder in die jaren moet zijn geweest.
Sinds juli 2016 volgt Andere Tijden de werkzaamheden van de Bergings- en Identificatie Dienst van de Koninklijke Landmacht (BIDKL). 73 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog liggen er nog zeker 4500 vermiste soldaten en 1500 Nederlandse burgers op Nederlands grondgebied. De meesten in het IJsselmeer. De vier leden van de BIDKL combineren archeologie, antropologie en militaire geschiedenis om tot een positieve identificatie te komen. En dankzij moderne forensische methoden zoals DNA- en isotopenonderzoek (herkomstonderzoek), lukt het steeds vaker stoffelijke resten te identificeren. Maar succes is niet altijd gegarandeerd. In Durham in Groot-Brittannië nemen twee leden van de BIDKL Geert Jonker en Els Schiltmans DNA af bij een volle nicht van ‘Stanley Atchinson’, die na onderzoek echter geen familie blijkt te zijn.
Het tweede deel van een speciale Andere Tijden over de werkzaamheden van de Bergings- en Identificatie Dienst van de Koninklijke Landmacht. Ruim 70 jaar na de Tweede Wereldoorlog liggen nog duizenden niet geïdentificeerde slachtoffers op Nederlands grondgebied, geallieerde militairen, Duitsers, en Nederlandse burgers. Dankzij nieuwe methoden lukt het nog steeds vaker stoffelijke resten te identificeren. Andere Tijden volgt van dichtbij het bergen van een Wellington bommenwerper in het IJsselmeer in juli 2016. Aan boord bevinden zich nog steeds de resten van drie vliegers. Aan het woord komt onder andere de 94-jarige staartschutter, Harry Irons (DFC), die 60 bombardementsvluchten op Duitsland heeft uitgevoerd en die uit persoonlijke ervaring kan vertellen hoe zo’n vlucht in zijn werk gaat en dat hij boven het IJsselmeer tientallen vliegtuigen heeft zien neerstorten.
Met unieke amateurbeelden, staan de cruises en wereldreizen centraal waarin de Holland-Amerika Lijn zich in de jaren zestig specialiseert. Aan de hand van herinneringen en anekdotes van voormalige HAL-medewerkers ontstaat een gevarieerd beeld van het leven boven- en benedendeks en de omgang met de vaak zeer welgestelde passagiers. Het is keihard werken, er gelden strikte omgangsvormen, er is glitter & glamour, er zijn dagelijkse drinkgelagen en feestjes, romances en overlijdens, ontgroeningen op de evenaar en een florerende schaduweconomie die draait op het lucratieve fooienstelsel.
Begin jaren tachtig neemt het gebruik van cocaïne in Nederland een enorme vlucht, vooral in het uitgaansleven. Je kunt blijven dansen, al heb je de hele week hard gewerkt. Cocaïne wordt in die periode vooral gebruikt door kunstenaars en muzikanten en door advocaten en artsen. Het is de champagne onder de drugs. En waar gebruikt wordt, ontstaat een markt. In de havens van Rotterdam en Amsterdam worden steeds meer kilo's cocaïne uit zeecontainers gehaald. Voor de narcoticabrigade van de politie betekent het een nieuw hoofdstuk in de drugshandhaving. Waar tot dan toe vooral wordt opgetreden tegen de heroïne, krijgt de cocaïnehandel steeds meer prioriteit. Met het stijgen van de pakkans en de steeds grotere geldsommen die er mee gemoeid zijn, wordt de criminaliteit georganiseerder en vallen de eerste doden door afrekeningen.
Nu Jumbo in snel tempo de ene na de andere supermarkt overneemt en Albert Heijn naar de kroon steekt als grootste supermarkt van Nederland, keert Andere Tijden terug naar 2001. Dat jaar zet supermarktconcern Laurus een grootse aanval in op de leidende positie van Albert Heijn. Laurus wil daarvoor zijn 800 winkels van Edah, Super de Boer, Groenwoudt en Lekker en Laag in recordtijd ombouwen tot de groen-gele Konmar-supermarkt, met in totaal 45.000 personeelsleden. Gericht op lage prijzen en veel service: lekke band? Wij plakken hem.. Regen? Hier is een plu.. Een paar maanden later zit de directie thuis en is meer dan één miljard gulden verdampt. Andere Tijden over droom en werkelijkheid in de strijd om de supermarkt.
In 1978 verheugt heel Nederland zich op het aankomende voetbalfeest in Argentinië: het WK. Heel Nederland? Nee, een kleine, maar vastberaden groep actievoerders onder leiding van het cabaretduo Freek de Jonge en Bram Vermeulen (Neerlands Hoop) voert actie voor een boycot van het WK in het dictatoriale Argentinië. Met als leus 'Bloed aan de paal' trekken ze door het land om aandacht te vragen voor de mensenrechtensituatie in Argentinië. De boycotactie van Neerlands Hoop strandt in schoonheid, het WK in Argentinië voor Oranje in de finale met de bal op de paal van Rensenbrink. In Andere Tijden vertelt o.a. Freek de Jonge over besluiteloze politici, laffe KNVB-bestuurders en het preken voor eigen parochie. Ook komt voetballer Oeki Hoekema, die zich als enige international uitspreekt voor een boycot, aan het woord.
Bijna acht jaar is hij onafgebroken premier van Nederland, Mark Rutte. Niets lijkt aan hem te kleven. Verbaal is hij iedereen de baas. Problemen worden opgelost of weggelachen. Inmiddels lijkt zijn gezag – ook in Europa – onomstreden. Maar de aanloop naar dat premierschap verliep allerminst soepel, zijn leiderschap stond herhaaldelijk ter discussie. Rutte werd in 2006 de voorman van de VVD na een nipte overwinning in de interne leiderschapsstrijd met Rita Verdonk. In de jaren daarna zochten partij en partijleider naar een herkenbaar gezicht. Waar moest de partij zich mee profileren? Wat was de kracht van de leider? Kiezers leken er weinig vertrouwen in te hebben; de opiniepeilingen waren dramatisch. Achteraf is het bijna een wonder dat de VVD in 2010 de grootste partij van het land werd. Andere Tijden gaat terug naar de beginperiode van partijleider Rutte toen de VVD en de toekomstig premier zoekende waren.
Bekend is dat George Baker in de jaren 70 met Little Green Bag en Una Paloma Blanca monsterhits scoorde over de hele wereld. Minder bekend is dat zijn vader een Italiaanse soldaat was genaamd Peppino Caruso die in de Tweede Wereldoorlog in Hoorn terecht was gekomen. George Baker - eigenlijk Hans Bouwens geheten - werd in de Hongerwinter van 1944 geboren en heeft zijn vader nooit gekend. De Italiaanse soldaten die in Hoorn en omstreken zaten waren krijgsgevangenen geworden van de Duitse bezetter nadat Mussolini in 1943 was afgezet. Ze mochten kiezen: of hand-en spandiensten verrichten voor de Duitsers of naar het Oostfront. In Hoorn herinneren de jongetjes van toen zich de Italianen nog wel. Ze vingen kikkertjes voor ze of ze mochten mee een dagje naar de speeltuin. Ida Beoletto-Moerbeek werd als 17-jarig meisje verliefd op de naast hun huis ingekwartierde Italiaan en raakte zwanger. Andere Tijden gaat met George Baker op zoek naar zijn Italiaanse roots.
Albine Grumböck uit Edam, gescheiden moeder in de bijstand met drie kinderen, krijgt het in 1984 aan de stok met haar buurman die werkt als adjunct-directeur bij de Sociale Dienst. Deze Big Buurman bespioneert haar al zes jaar en stuurt interne memo’s rond met informatie over haar omgang met een leraar van de LTS, die bij haar de nachten doorbrengt. Op basis van deze stiekem verkregen informatie wordt de uitkering van Albine stopgezet. Zij voelt zich aangetast in haar privacy en spant een rechtszaak aan. De zaak loopt hoog op en krijgt landelijk veel publiciteit. Veel meer gescheiden vrouwen hebben last van fanatieke sociaal rechercheurs, de Big Brothers van de jaren tachtig, die tot in de badkamer aan toe op zoek zijn naar sporen van clandestien samenwonen. Zij worden daarom ook wel de Tandenborstelbrigade genoemd. Dag en nacht houden ze de vrouwen met verrekijkers vanuit de auto in de gaten en registreren alles, om te onderzoeken of zij wel terecht bijstand ontvangen. Andere Tijden gaat naar aanleiding van het huidige privacydebat terug naar de jaren tachtig en spreekt met oud-sociaal rechercheurs en bijstandsvrouwen van destijds over de ingewikkelde verhouding tussen de grenzen van de privacy en de noodzakelijke bestrijding van fraude.
Met acties voor een beter salaris en minder werkdruk in het basisonderwijs brengt Andere Tijden een Ode aan de onderwijzer. Veel is veranderd in het basisonderwijs, van de bovenmeester met statuur tot leerlingvolgsystemen, maar de bezieling van de onderwijzer (m/v) is altijd gebleven.
Terwijl de Britten aan de vooravond staan van een Brexit, is het uitgerekend een Engelsman die gezien wordt als ‘vader van Europa’: Winston Churchill. Andere Tijden staat stil bij de twee bezoeken die Churchill aflegt aan Nederland, in 1946 en in 1948. In 1946 maakt hij een ware zegetocht door ons land, waarbij honderdduizenden mensen de straat opgaan om deze superheld toe te juichen. Ook in 1948 staan de straten en pleinen waar Churchill zich vertoont zwart van de mensen. Churchill organiseert dan in de Ridderzaal het oprichtingscongres van de Europese Beweging. Honderden dichters, wetenschappers, politici en zakenmensen uit heel Europa nemen deel aan het congres. Doel: de oprichting van de Verenigde Staten van Europa. Wat zou Churchill hebben gevonden van de Brexit? Zijn kleindochter Celia Sandys: ‘Hij wilde dat we met Europa zouden zijn. Maar niet dat we van Europa zouden zijn.’ Andere Tijden sprak ook met studenten die oog in oog stonden met Churchill: ‘Eerlijk gezegd keek hij wat wazig om zich heen.’
Wilde zwijnen, edelherten, fazanten en wilde eenden, het jachtseizoen is deze maand geopend. Generaties lang was jagen een bezigheid van de gegoede klasse en de adel. Ook binnen het Koninklijk Huis behoorde jagen tot de favoriete hobby’s van onder anderen Prins Hendrik en Prins Bernhard. Maar konden jagers in de jaren zestig nog vol trots hun jachttrofeeën presenteren, inmiddels is plezierjacht een vies woord. Andere Tijden laat zien hoe de beeldvorming over de jacht is veranderd, onder invloed van dierenactivisten die in de jaren zeventig aan de bel trekken. Andere Tijden gaat op pad met een jager die een reebok wil schieten, kijkt rond op een jachtbeurs en loopt met een jachtopziener en een actievoerder door de Veluwse bossen.
Revolusi of Bersiap? Het zijn twee termen voor dezelfde tijd: de chaotische maanden na afloop van de Tweede Wereldoorlog in Indonesië, ooit de grootste Nederlandse kolonie. Het begint met het uitroepen van de onafhankelijke Republik Indonesia op 17 augustus 1945, twee dagen na de capitulatie van Japan. De rol van de Nederlanders is al een paar jaar van geen belang meer, zo vinden de Indonesiërs. De Nederlandse regering, 12.000 kilometer verderop, denkt daar heel anders over. De kolonie is nog van ‘ons’. Maar in Den Haag kennen ze de situatie in de praktijk nauwelijks. Wie dat wel ervaren zijn de Nederlanders die ter plekke de Japanse bezetting hebben overleefd. In interneringskampen en daarbuiten. In Andere Tijden de ervaringen van tieners van toen tijdens enkele chaotische en voor hen vaak levensgevaarlijke maanden. Aan de hand van niet eerder vertoond archieffilm, vastgelegd door filmers van de Republiek Indonesië en cameramannen die met de Britse troepen meekwamen, kijken we mee naar het leven in tijden van revolutie.
Andere Tijden reist naar Verdun, waar 100 jaar na het einde van de Eerste Wereldoorlog het gebied nog steeds bezaaid is met sporen van een gruwelijke strijd. Elke keer als Franse boeren het land omploegen, braakt de grond granaatscherven, kogels, naamplaatjes en andere tastbare herinneringen aan die oorlog uit. Voor Jean-Paul de Vries zijn deze sporen de bouwstenen van het museum waarin hij probeert de mens achter de oorlog te tonen. Veel Nederlanders zijn vandaag de dag gefascineerd door deze bizarre oorlog en komen tijdens hun excursies langs de slagvelden van Verdun ook bij Jean-Paul de Vries terecht - en leren ook een ander verhaal over de Eerste Wereldoorlog.
10 november 1918 - precies 100 jaar geleden - stond aan de Nederlandse zuidgrens bij Eijsden geheel onverwacht een man met gevolg die om asiel vroeg. Het was de Duitse keizer Wilhelm de Tweede. Een dag later legde Duitsland de wapens neer en was het einde van de Eerste Wereldoorlog een feit. Over de komst van haar “Onkel Willy” toonde Koningin Wilhelmina zich zeer verrast. Nieuw onderzoek van hoogleraar geschiedenis Beatrice de Graaf laat zien dat er gesjoemeld is met archiefstukken en dat de rol van Wilhelmina veel groter is dan ze zelf altijd beweerd heeft. Andere Tijden sprak met de onderzoeker, en met een nazaat van de Keizer, prins Georg van Pruisen.
Europa kraakt in zijn voegen: de Britten verlaten de Unie volgend jaar maart, en de Hongaarse regering gooit de kont tegen de krib: ze wil zelf bepalen hoe ze het land bestuurt. Dit najaar verscheen een vernietigend rapport over Hongarije van de Nederlandse Europarlementariër Judith Sargentini. Dat het er onder premier Orbán allemaal minder democratisch aan toegaat, dat de rechters niet onafhankelijk zijn, dat de persvrijheid in het geding is, dat het land - tegen EU-regels in - geen vluchtelingen wil opnemen. Begin jaren 90, net na de val van de Muur, wil Hongarije maar wat graag toetreden tot de Europese Unie. Om ze daarop voor te bereiden trekken tientallen Nederlandse vrijwilligers (politiemensen, zakenmensen, militairen en politici) naar Hongarije om uit te leggen hoe je dat doet: ‘Westers’ zijn. Andere Tijden blikt met een aantal betrokkenen terug.
Hoe bijna 25 jaar geleden 100 Nederlandse militairen terechtkomen in de vluchtelingenhel van Goma (Congo). In Andere Tijden kijken toenmalig minister Jan Pronk en vijf militairen terug op de missie die hun leven veranderde.
Onzichtbaar ligt onder de Nieuwe Maas sinds 1942 de trots van Rotterdam. De Maastunnel. De oudste tunnel van Nederland en een van de grootste bouwwerken uit die tijd. De tunnel verbindt niet alleen de oevers van Noord en Zuid met elkaar maar speelt sinds de opening een cruciale rol in de geschiedenis van de stad en de levens van de Rotterdammers. En na al die tijd is men er nog niet uit: loopt die tunnel nu van Zuid naar Noord of van Noord naar Zuid?
Groningen 1938, de jonge arts Willem Kolff moet machteloos toekijken hoe zijn eerste patiënt langzaam sterft. De nieren van deze boerenzoon werken niet meer en dat is vlak voor de Tweede Wereldoorlog een doodvonnis. Dit moet anders, denkt Kolff. Waar collega’s experimenteren met medicijnen en diëten, begint Kolff aan de bouw van een machine. Midden in de Tweede Wereldoorlog ontwikkelt hij de kunstnier, een machine waarmee miljoenen levens worden gered. Wie was deze vader van de kunstnier? Wat dreef hem? En waarom zagen Nederlandse artsen aanvankelijk niets in zijn uitvinding?
De Wallen moeten op de schop: het loopt in de rosse buurt in Amsterdam letterlijk spaak als gevolg van massa’s luidruchtige toeristen. Dat vindt de Amsterdamse gemeenteraad die begin 2019 met ingrijpende plannen komt. Zoals het inrichten van veilige prostitutiehotels in andere delen van de stad. Want honderden fotograferende toeristen op zo’n klein oppervlak is voor de prostituees hinderlijk en in geval van een calamiteit levensgevaarlijk. Tot eind jaren 60 is het overzichtelijk op de Wallen. Je hebt er vrouwen achter ramen, en mannen die ze bezoeken. Maar dan komt er iets nieuws, wat meteen veel meer publiek trekt dan alleen hoerenlopers: een seksmuseum, sekstheaters, seksbioscopen, zelfs een sekskerk: de Satanskerk. De oprichter van de Satanskerk en een van de sekspioniers in die tijd is acteur en regisseur Maarten Lamers. Als hogepriester van de Satanskerk bedenkt hij voortdurend nieuwe mogelijkheden om de wet te omzeilen. Zo hoeft een religieuze instelling geen belasting te betalen. Maar is de Satanskerk wel een kerk? Of is het een sekstent? De vrouwen die er werken krijgen college over Satan en religie en Lamers verhuurt glazen, om op die wijze de horecawet te omzeilen. Politie en justitie hebben geen idee wat ze ermee aan moeten. Binnenkort verschijnt de biografie over de vindingrijke oprichter van de Satanskerk. Maarten Lamers leeft tegenwoordig niet meer als Satan, maar als God. Als God in Frankrijk wel te verstaan. In zijn eigen kasteel in de buurt van Bordeaux.
De tienersterren van begin jaren zestig zijn zelf nog piepjong als ze beroemd worden. Willeke Alberti, Trea Dobbs en Ria Valk zijn nog geen 20 als ze grote hits scoren met nummers als Spiegelbeeld, Ploem Ploem Jenka en Rockin’ Billy. De populaire muziek is in opkomst en jongeren zijn een nieuwe belangrijke doelgroep; zij willen idolen van hun eigen leeftijd zien. De platenmaatschappijen zien een gat in de markt en vooral door middel van talentenjachten wordt veel jong talent binnengehaald. Zo wint Trea Dobbs in 1963 het Cabaret der Onbekenden en mag ze een plaatje maken bij Phonogram. De tieners moeten hard werken: veel optredens in het hele land, veel plaatjes maken en tussendoor nog in de tv-studio’s verschijnen. ‘Ik zeg altijd, ik heb mijn puberteit overgeslagen,’ vertelt Trea Dobbs. Herman Stok werkt voor diverse jongerenprogramma’s en ziet de tienersterren opkomen. Hij helpt ze met adviezen op gebied van kleding en repertoire. Bert Schouten is producer bij Phonogram en produceert de ene na de andere hit. De liedjes zijn vaak vertalingen van buitenlandse nummers. Dat is voor de Nederlandstalige markt interessanter. Zo zijn Spiegelbeeld en Het Ritme van de Regen vertalingen van respectievelijk Tes Tendres Années en Rhythm of the Rain. Halverwege de jaren zestig zijn de hoogtijdagen van dit nieuwe genre alweer voorbij door de opkomst van The Beatles en The Rolling Stones.
Als het aan de overheid ligt moet Nederland binnen afzienbare tijd van het aardgas af en overschakelen op klimaatvriendelijker methoden. Hoe het na deze energietransitie verder moet met stoken en koken is voor de burger nog niet echt duidelijk. En wie voor de kosten gaat opdraaien al helemaal niet. Nederland maakte eerder een energietransitie mee, in de jaren zestig. Toen moest het hele land juist aan het aardgas, de nieuwe energiebron die in grote hoeveelheden was aangeboord bij Slochteren in Groningen. De overheid zette een geraffineerde campagne op. In een operatie van vijf jaar werd door heel Nederland een gasleidingnetwerk uitgerold en leerden huisvrouwen koken op nieuwe fornuizen. In Andere Tijden een terugblik op hoe het leven toen was, zonder en met gas.
Dertig jaar geleden liet Nederland de laatste twee Duitse oorlogsmisdadigers vrij. Franz Fischer en Ferdinand aus der Fünten hadden 44 jaar in de gevangenis van Breda gezeten en waren inmiddels oude mannen. Beiden stierven een paar maanden na hun vrijlating. Dat in Duitsland decennialang heel anders naar deze oorlogsmisdadigers werd gekeken, blijkt uit de behandeling die hen vanuit Duitsland ten deel viel. Vanuit Duits perspectief waren het Kriegsverurteilten of Kriegsgefangenen. Geen Kriegsverbrecher. Gevangenen die geestelijk, juridisch en ook financieel geholpen werden. Door allerlei organisaties van oud-strijders en nazi-sympathisanten, maar ook door de Bondsregering. Van kanselier Konrad Adenauer tot en met Willy Brandt en Helmut Schmidt. Zo leverde de Duitse ambassadeur persoonlijk bij de gevangenis een televisietoestel voor de heren af. Toen ze stierven waren ze gefortuneerd. Andere Tijden sprak met toenmalig minister van Justitie Van Agt, die niets wist van al deze Duitse steun. Hij pleitte al in 1972 voor de vrijlating van de toen nog Drie van Breda (Joseph Kotälla zou in 1979 in gevangenschap overlijden). De jonge Van Agt kreeg als nieuwbakken minister meteen zijn “moeilijkste dossier”. Juridisch moeilijk, politiek zeer beladen en bedreigend voor zijn gezin. Het Tweede Kamerdebat over de vrijlating is een van de meest emotionele debatten van na de oorlog. Met protesten op het Binnenhof en vanaf de publieke tribune. In Duitsland sprak Andere Tijden met historicus Felix Bohr, die de Duitse omgang met de Drie van Breda onderzocht. En met Eva Lettermann, achternicht van Franz Fischer. Als kind kende zij Onkel Franz als die leuke en grappige man die zo lang in Breda vastzat. En later als de man die na zijn vrijlating geen enkel berouw toonde en klaagde dat hij geen pensioen kreeg. Zij werd historica en zag toen wat haar oom in de oorlog had gedaan.
Eind maart is het 50 jaar geleden dat John Lennon en Yoko Ono in het Hilton Hotel in Amsterdam hun roemruchte Bed-in for Peace hielden. Het kersverse bruidspaar greep hun huwelijksreis aan om op een ludieke manier actie te voeren voor de wereldvrede. ‘Blijf allemaal een week in bed en laat je haar groeien’ luidde hun slogan. De wereldpers kwam er en masse op af en dat leverde iconische beelden op van het Beatle-echtpaar in witte kleding omringd door journalisten. Andere Tijden spreekt met bezoekers van toen, zoals Paul Witteman die erbij was als piepjonge verslaggever van Dagblad de Tijd en Henk van der Meijden die het paar in die week een paar keer heeft geïnterviewd. Ook fans wisten door te dringen tot het bed van John en Yoko, meestal onder valse voorwendselen, zoals de toen 16-jarige Constance Vrijdaghs. Zij heeft uitgebreid met het paar gesproken. De Bed-in actie heeft weliswaar veel publiciteit opgeleverd maar de wereldvrede niet dichterbij gebracht. Aan de Britse Lennon-biograaf Ray Connolly de vraag of Lennon wel de vredesapostel was waar hij zo graag voor doorging.
Het is bijna half twee in de nacht als VVD-coryfee Hans Wiegel op woensdag 19 mei 1999 zijn beroemde “tegen” in de Eerste Kamer uitspreekt. Wiegel blokkeert daarmee de invoering van het correctief referendum - het kroonjuweel van coalitiegenoot D66 - en laat zo het tweede Paarse kabinet struikelen. Het broeit dan al enige tijd in de Senaat omdat vijf leden van de VVD fractie – onder wie Wiegel- in aanloop naar de stemming grote principiële bezwaren hebben geuit tegen de invoering van de volksraadpleging. D66-leider Thom de Graaf dreigt met een kabinetscrisis als niet alle VVD senatoren - in lijn met het regeerakkoord - vóór zullen stemmen. Tijdens het 16 uur durende debat wordt de druk op deze “bende van 5” verder opgevoerd. Door premier Kok en maar ook door de VVD-partijtop, die een kabinetscrisis en nieuwe verkiezingen wil voorkomen. De ontknoping van deze politieke thriller wordt vanaf middernacht live door de NOS uitgezonden: ruim 400.000 televisiekijkers blijven ervoor op. Iedere stem telt en de inzet is hoog: het voortbestaan van Paars II. Uiteindelijk blijkt tijdens de hoofdelijke stemming dat vier dissidente senatoren toch onder de druk bezwijken en vóór stemmen. Als tot slot de naam van Hans Wiegel wordt opgeroepen is de spanning te snijden. Zou ook hij uiteindelijk omgaan? Maar dan klinkt zijn onverbiddelijke “tegen.” Het referendum kan – voorlopig - de prullenmand in en een paar uur later moet premier Kok het ontslag aanbieden van zijn tweede paarse kabinet. Op de avond van de Provinciale Statenverkiezingen, die ook aan de basis staan van een nieuwe Eerste Kamer, kijkt Hans Wiegel samen met een aantal andere hoofdrolspelers terug op deze historische nacht in de Eerste Kamer. Was tijdens de Nacht van Wiegel sprake van een onverantwoordelijke eenmansactie, of was het juist te prijzen dat Wiegel zijn eigen principes als volksvertegenwoordiger boven het kabinetsbelang liet wegen?
Zandvoort in de jaren zestig en zeventig groeit en bloeit. Elk jaar weten meer toeristen en dagjesmensen de Noord-Hollandse badplaats te vinden. Vanwege het strand, een nieuw casino en natuurlijk het circuit. De Formule 1 races trekken jaarlijks zo’n 70.000 bezoekers. De rest van het jaar zijn er races in andere klassen en wordt het circuit verhuurd. Maar in 1979 neemt de gemeenteraad een voor de meeste inwoners van Zandvoort onbegrijpelijk besluit: het circuit moet dicht. Andere Tijden over de haat-liefdeverhouding van een dorp met een racecircuit. Onder anderen oud-inwoners Pieter Waterdrinker en Jan Lammers halen herinneringen op.
Vanaf 1948 worden in Nederland de eerste kinderen geboren die zijn verwekt met behulp van een anonieme spermadonor. Dat gebeurt door kunstmatige inseminatie, een controversiële methode die wordt verworpen door de Rooms-Katholieke Kerk, die het ziet als overspel binnen het huwelijk. Slechts enkele vrouwenartsen zijn in de beginperiode bereid om de KI-techniek toe te passen. En alleen onder strikte geheimhouding tussen wensouders, arts en spermadonor. Wat niet weet, wat niet deert, is het credo. Maar een geheim bewaren blijkt in veel gevallen ingewikkeld en een deel van de donorkinderen komt erachter dat ze afstammen van een onbekende biologische vader. Ze staan met lege handen omdat er geen informatie is over hun afstamming, want de donoren waren immers anoniem. Andere Tijden blikt terug op de beginjaren van de spermadonatie. Met onder meer een interview met hersenonderzoeker Dick Swaab over het werk en de motieven van zijn vader, de arts Leo Swaab, die vanaf de jaren 50 veel echtparen hielp met het vervullen van hun kinderwens door het toepassen van KI. Ook aan het woord komen een anonieme spermadonor, een wensmoeder en donorkinderen over hun wens om hun biologische vader te (mogen leren) kennen.
In november 1919, bijna honderd jaar geleden, vond de eerste radio-uitzending plaats. Radio, en trouwens ook film, werden als wonderen van de moderne tijd beschouwd. Maar er was ook angst. Angst dat allerlei geluiden via de radio zonder enige controle rechtstreeks de huiskamer zouden bereiken. Angst voor moreel verval, voor verspreiding van vreemde ideeën en gedachten. En dus de behoefte bij de politiek en bij diverse maatschappelijke groeperingen aan controle en beheersing van het nieuwe medium. Radio zou de boodschap van de zuil verkondigen. De boodschap uit confessionele kring en de boodschap uit socialistische kring. De rest werd overgelaten aan de - keurige - Algemenen. Zo ontstond het omroepsysteem dat wij grotendeels nog steeds kennen. In Andere Tijden wordt deze ontwikkeling geschetst, getoond en vooral ten gehore gebracht. Hoe radio van een hobby van zendamateurs tot een medium voor gansch het volk werd. En hoe de film daarbij hielp. De jaren twintig en dertig. Totdat… de bezetter het gevaar weer zag, het radio luisteren verbood en de radiotoestellen liet inleveren.
Op woensdag 7 juni 1989 stort bij dichte mist een passagiersvlucht van SLM neer nabij Zanderij in Paramaribo. Het toestel vliegt te laag en raakt de boomtoppen. Het rolt om de lengteas en stort om 04.27 uur plaatselijke tijd ondersteboven neer. De ramp eist 176 levens, waaronder een groot deel van het Kleurrijk Elftal, profvoetballers van Surinaamse afkomst, op weg om in Suriname een toernooi te spelen. Elf mensen overleven het ongeluk. Een onderzoek wordt ingesteld en er blijkt van alles mis te zijn. Twee vliegers zijn te oud, een derde heeft geen brevet. De bemanning is ingehuurd via een Amerikaans uitzendbureau voor vliegpersoneel waarvan de papieren nauwelijks gecheckt zijn. SLM-gezagvoerder Frank de Miranda stelt enkele weken voor het vliegongeluk misstanden op het gebied van veiligheidsprocedures en de technische staat van de vliegtuigen aan de kaak bij zijn werkgever. In plaats van naar hem te luisteren wordt hij geschorst. Hij is dan ook niet verbaasd over de crash. Marlea Kogeldans verliest bij de ramp haar broer Ruben, een talentvolle voetballer. Ze weigert te schikken en procedeert tegen SLM totdat haar geld op is maar tot een veroordeling komt het niet. Voetballer Radjin de Haan overleeft het ongeluk en wil zo snel mogelijk weer op topniveau voetballen ondanks een gebroken ruggenwervel. In Andere Tijden een reconstructie van de gebeurtenissen rond het vliegongeluk en de nasleep ervan.
In de Achterhoek zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog meer onderduikers ondergebracht dan elders in Nederland. Een op de vijf inwoners was er voor korte of langere tijd ondergedoken. Het Achterhoekse buitengebied met de overzichtelijke wegen en afgelegen boerderijen leent zich goed voor onderduikactiviteiten. Er zijn verhalen te vinden van ondergedoken Joden, Britse piloten en Arbeitseinsatz-weigeraars. De Joodse Joop Levy uit Varsseveld is zes jaar als hij moet onderduiken op de boerderij van de familie Ebbers in Lintelo. Het gezin Levy verblijft er maar liefst tweeëneenhalf jaar in een schuilhok op de hooizolder. Na de oorlog wil boer Ebbers niks weten van een vergoeding. Mia Lelivelt is pas 15 als haar vader vraagt of ze hem wil helpen in het verzet. Ze zegt ja en hun huis in Lichtenvoorde wordt voor vele jongens een doorgangsadres om te ontkomen aan de Arbeitseinsatz. Ook Britse piloten en gevluchte krijgsgevangenen vinden er tijdelijk onderdak totdat haar vader definitieve onderduikadressen voor ze vindt. Hij wordt echter verraden en moet zijn verzetsdaden met de dood bekopen. Op Markt 12 in Aalten brengt Jennie Kempink haar jeugd door. Tijdens de oorlog zitten er onderduikers op zolder. Als de Duitse bezetter de voorkamer vordert voor de Ortskommandantur gaat het onderduiken gewoon door. Ondertussen probeert haar moeder de Ortskommandant te vriend te houden. In Andere Tijden blikken de kinderen van toen terug op hun aangrijpende jeugd.
Het televisieseizoen loopt alweer ten einde en dat is een mooi excuus om terug te kijken op een klassieker uit de televisiegeschiedenis. Een kijkcijferkanon uit de vroege jaren zeventig: de Barend Servet show, onderdeel van de ontregelende televisieshows van Wim T. Schippers, uitgezonden door de VPRO. Vijf miljoen mensen werden of woedend of laaiend enthousiast, de ministerraad boog zich over het programma en het bleef nog lang onrustig in Hilversum. Andere Tijden spreekt onder anderen met Wim T. Schippers, IJf Blokker alias Barend Servet en muzikant Clous van Mechelen.
Aan de vooravond van de Brexit op 31 oktober kijkt Andere Tijden terug naar de periode dat premier Boris Johnson EU-correspondent was in Brussel voor The Daily Telegraph. Tussen 1989 en 1994 zuigt Johnson voor de krant de meest onwaarschijnlijke voorstellen uit zijn duim, die de EU zou hebben bedacht: het invoeren van een condoom met een standaardlengte, die voor Britten te klein en voor Italianen te groot zou zijn. Een verbod op kromme komkommers. Britse vissers die haarnetjes moeten dragen. De stukken wakkeren de anti-Europa stemming in Engeland flink aan. Johnson, die zich vaak luidruchtig manifesteert op persconferenties, maakt zich bij politici, woordvoerders en collega-journalisten weinig geliefd. Maar zijn lezers smullen van zijn artikelen. Andere Tijden blikt terug met zijn voormalige collega’s uit Nederland en Engeland.
De discussie over nut en noodzaak van inenten bestaat allang. Joost Ruitenberg werkte in de jaren 60 bij het RIVM mee aan het ontwikkelen van vaccins in het kader van het rijksvaccinatieprogramma uit 1957. Klassiek homeopaat Peter Guinée richtte daarentegen in de jaren 90 de Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken op, naar aanleiding van de invoering van het BofMazelenRodehond-vaccin in 1987. Nel uit het Noord-Brabantse Alem verloor in 1934 vijf broertjes en zusjes als gevolg van de mazelenepidemie. Frank van der Wijk (1956) is slechthorend doordat zijn moeder tijdens de zwangerschap het rodehondvirus opliep. Andere Tijden blikt terug op de ontwikkeling van het rijksvaccinatieprogramma vanaf de jaren 50 en de opkomende kritiek op vaccinaties in de jaren 90.
Andere Tijden over de onbegrepen industriële revolutie van DAF. De introductie van de allereerste DAF personenauto was dé publiekstrekker van de Auto-RAI in 1958. Binnen drie jaar hadden de Brabantse gebroeders Van Doorne een revolutionaire automobiel bedacht én geproduceerd. Betaalbaar, ruim en volautomatisch. Een auto waarbij je niet hoefde te schakelen. DAF had het Ei van Columbus ontdekt: Het pientere pookje.
In november 1944 - nu 75 jaar geleden - breekt in Nederland de hongerwinter uit. Precies op datzelfde moment laten in Amerika 36 gezonde jongemannen zich geheel vrijwillig uithongeren. Een jaar lang, in de catacomben van een voetbalstadion. In Andere Tijden het verhaal van een bijzonder wetenschappelijk onderzoek: The Minnesota Starvation Experiment.
We gaan terug naar 1971. Dan trekken boze boeren uit heel Europa naar Brussel om te demonstreren tegen het Plan Mansholt. De Nederlandse eurocommissaris bepleit óók een halvering. Maar dan van het aantal boeren in Europa. Om de landbouwsector weer levensvatbaar te maken moet het aantal boeren in Europa van 10 miljoen teruggebracht worden naar 5 miljoen. Bij de demonstratie in Brussel valt een dode. In hetzelfde jaar verschijnt het rapport van de Club van Rome, waarin alarm geslagen wordt over de uitputting van het milieu. Landbouwcommissaris Mansholt komt tot inkeer en bepleit nulgroei en een schonere bedrijfsvoering. Andere Tijden blikt terug met een aantal boeren, met de dochter van Mansholt en met Wouter van Dieren, lid van de Club van Rome.
Vijftigduizend mensen juichen de Nederlands-Molukse popgroep Massada toe na hun optreden op Pinkpop in 1979, 40 jaar geleden. Voor Molukkers in ons land een emotioneel moment, het geeft ze een trots gevoel. De gewapende acties voor een vrije Republiek der Zuid-Molukken, met o.a. twee treinkapingen, zijn dan achter de rug. In Andere Tijden onthult Massada-zanger Johnny Manuhutu dat hij een benefietconcert heeft georganiseerd voor de kapers in de gevangenissen. Voor de muzikanten van Massada zijn het ‘onze jongens’, maar door de grimmige sfeer in het land kan de band niet overal optreden. De roadies worden te pas en te onpas aangehouden en wanneer de groep arriveert voor een concert, blijkt dat er geen Molukse fans naar binnen mogen. En dan is er ook nog die megahit Sajang é. Met o.a. de Massada-bandleden Johnny Manuhutu, Chris Latul, Rudy de Queljoe, Nippy Noya en Massada-fan Rocky Tuhuteru.
3000 Nederlandse mariniers, vissers en koopvaardijopvarenden vluchten in de meidagen van 1940 naar Groot-Brittannië. Ze wonen en werken in de havenstad Holyhead in Wales. Het zijn er zoveel dat de stad Little Holland wordt genoemd. Veel jongens trouwen met lokale meisjes en nakomelingen worden geboren. Alles gaat goed tot het vrede wordt…
Een half uur archiefbeelden uit de drankzuchtige jaren 70. Mannen, vrouwen, zelfs kinderen. We dronken als ketters en het aantal alcoholdoden in het verkeer was legendarisch hoog. In november 1974 werd de alcoholgrens in het verkeer op 0.5 promille gezet, de blaaspijp ingevoerd en werden de controles verhoogd. Maar of het voldoende is…
Veel Nederlanders kunnen ‘Laat me alleen’, de hit van Rita Hovink, meezingen. Rita Hovink is vooral bekend van haar Nederlandstalige hits. Maar vrijwel onbekend is haar carrière als jazzzangeres. Veertig jaar na dato wordt haar jazzplaat ‘Love Me Or Leave Me’ opnieuw uitgebracht. Muziekkenners zijn lyrisch over haar zangtalent. Voor het eerst vertelt Rita’s dochter Milou hoe eenzaam het leven was met een alleenstaande moeder, die altijd op pad was. Rita Hovink overleed in 1979 op 35-jarige leeftijd na een dramatisch leven. In deze uitzending van Andere Tijden een aantal nieuwe fragmenten van Rita Hovink. Naast haar dochter zijn ook Edwin Rutten, Chiel Montagne en Denise Jannah te zien. En niet te vergeten Frank Jochemsen, de jonge muziekjournalist die Rita Hovink als jazzzangeres herontdekte.
Na de bevrijding in 1945 worden de communisten in ons land geroemd als verzetshelden, als organisatoren van de Februaristaking. Maar tijdens de Koude Oorlog slaat de stemming om. Voor kinderen van communisten heeft dat grote gevolgen. Ze worden gepest, bedreigd en buitengesloten. Ze moeten onderduiken of onder politiebegeleiding naar school. In Andere Tijden vertellen Henk Jan Gortzak, Hannie IJzer-Kremer en Jolande Withuis over hun pijnlijke jeugdjaren en vraagt presentator Astrid Sy zich af of je los kunt komen van de idealen van je ouders.
Een nieuwe school, met radicale ideeën opent in 2002 in Schoonhoven haar deuren: Iederwijs. Kinderen kunnen zelf kiezen wát ze willen leren en hoe ze willen leren. Een dagje trampoline springen, geen punt. Wil je de rekenstof van een jaar in drie weken tot je nemen, prima. Al gauw schieten de Iederwijsscholen als paddenstoelen uit de grond. Maar na verloop van tijd komt Iederwijs steeds negatiever in de media. De scholen moeten uiteindelijk sluiten. Andere Tijden-presentator Astrid Sy vraagt zich af hoe het zo mis kon gaan. En wat is er nog over van de onderwijsidealen?
Na de brute moord op advocaat Derk Wiersum heeft de regering extra geld uitgetrokken voor de bestrijding van de georganiseerde misdaad. Andere Tijden keert terug naar de jaren zeventig en tachtig, als de politie begint te infiltreren in de criminele wereld. Een wereld waarin steeds meer liquidaties plaatsvinden. Het zijn ook de hoogtijdagen van Klaas Bruinsma. De Amsterdamse politiecommissaris Kees Sietsma kijkt in Canada af hoe je je als agent kunt transformeren tot geïnteresseerde drugsverkoper en blikt daarop terug. Oud-politieagenten vertellen aan presentator Astrid Sy over het gevaar en de stress die het undercoverwerk met zich meebrengt. Met o.a oud-politiecommissaris Kees Sietsma, Klaas Langendoen, de oud-chef van de Criminele Inlichtingen Dienst (CID), Dick Steffens, een van de eerste pseudokopers, en Rob Meerman, de eerste commandant van een in 1985 opgericht infiltratieteam van de Politie Amsterdam.
Duitsland houdt van Frau Antje, al zestig jaar het uithangbord van export van kaas en boter. Hoewel ze in ons land nauwelijks bekend is, is Frau Antje bij onze oosterburen een ster die uitgroeit tot het symbool voor Nederland. De Duitser weet: zie je Frau Antje, dan gaat het over Holland. Frau Antje met joint en blik bier? Nederland is in verloedering. Maar anders dan traditionele beeldmerken als klompen en molens, is Frau Antje een levende persoon. Andere Tijden blikt met drie Frau Antjes terug op hun wonderlijke carrières en onderzoekt of presentator Astrid Sy ook Frau Antje kan zijn.
‘Dat wisten jullie niet he? Dat er jongens waren uit Indonesië, die hier in het verzet zaten?’, zegt oud-Doe Maar zanger Ernst Jansz in deze uitzending van Andere Tijden. Zijn vader Rudi helpt Joodse onderduikers, verspreidt illegaal drukwerk en vormt een knokploeg. Het loopt niet goed met hem af. Het is een onbekend verhaal: de jonge mannen en vrouwen uit Indië die massaal verzet pleegden tegen de nazi’s in Nederland. Journalist Herman Keppy heeft jarenlang onderzoek gedaan en vertelt het verhaal van Rudy Burgwal uit Sumatra, student in Leiden. Als de Duitsers ons land binnenvallen steekt Burgwal het Kanaal over en wordt één van de beste Spitfire-piloten van zijn squadron. Keppy zoekt het graf van Burgwal in Frankrijk.
Dirigente Nicoline Snaas heeft een bijzonder koor samengesteld. De leden zijn allemaal familie van gevangenen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in concentratiekamp Amersfoort hebben gezeten. Nicoline is de dochter van de 97-jarige Nic Snaas, die op miraculeuze wijze uit het kamp kon wegkomen. Op 19 april treedt het koor op tijdens de herdenking van de bevrijding van het kamp. Andere Tijden volgt de bewogen repetities en spreekt met koorlid Annemieke Thomas, dochter van omgekomen kampgevangene Johan Thomas. Hij werd opgepakt tijdens de razzia van Putten. Ronne Sies zingt mee voor zijn oom Izaak, die na een mislukte aanslag gefusilleerd is op de Leuserheide. Presentator Astrid Sy praat met Edie Brouwer, de gids van Kamp Amersfoort. Hij heeft zelf ook een bijzondere reden om zich in te zetten voor het kamp.
Vrijwel iedereen kent de iconische beelden van kinderen tijdens de hongerwinter of de bevrijding, of van het meisje Settela Steinbach dat op het perron van Westerbork nog even uit de trein kijkt voordat ze naar Auschwitz wordt afgevoerd. Maar er is veel meer onbekend beeld van kinderen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Jonge toeschouwers bij de intocht van de Duitse soldaten in Amsterdam, joodse oorlogswezen die in 1945 hun eigen naam niet meer kennen. Andere Tijden maakte een selectie van de meest aangrijpende en betekenisvolle beelden van kinderen tijdens de oorlog, vergezeld van citaten uit dagboeken van kinderen, onder wie Anne Frank. Zo ontstaat een indrukwekkend beeld van wat later de oorlogsgeneratie is gaan heten.
Begin jaren negentig haalt Joop van den Ende de Chippendales voor het eerst naar Nederland. Het slaat in als een bom. Vrouwen trekken massaal naar de theaters om zich te vergapen aan mannelijk naakt. Al snel schieten stripgroepjes als paddenstoelen uit de grond. De voorstellingen worden steeds rauwer en bloter, en dat gaat niet kritiekloos voorbij. In meerdere gemeentes zorgen de stripshows voor een spoor van onrust. Voorstellingen zouden uit de hand lopen en worden afgezegd of gecensureerd. Kinderachtig en hypocriet, vinden veel vrouwen. Zij zien de male strippers niet als plat amusement, maar als een stap richting de seksuele bevrijding van de vrouw. In deze aflevering van Andere Tijden spreekt presentator Astrid Sy voor- en tegenstanders van mannelijke strippers en bezoekt ze zelf een voorstelling.
Het is veertig jaar geleden dat Nederland het Eurovisie Songfestival voor het laatst organiseerde. Vier keer was Nederland het gastland. Rotterdam mocht dit jaar het Eurovisie Songfestival verwelkomen. Maar helaas is het Songfestival 2020 van de baan door de Coronacrisis. Maar in Andere Tijden gaat het Songfestival wel door. Met o.a. beelden van Teddy Scholten, Dana, Johnny Logan en Corry Brokken. Zij wist als eerste Nederlandse het festival te winnen en daarmee naar Nederland te krijgen. In Andere Tijden blikken we terug op de edities die in Hilversum, Amsterdam en tweemaal in Den Haag zijn gehouden.
De racisme-discussie wordt momenteel in alle hevigheid gevoerd. Hoe anders is dat nog in de jaren vijftig? In het nagenoeg geheel witte Nederland verschijnt vanuit het niets een zwarte Amerikaanse acteur/danser op televisie. In het mateloos populaire feuilleton Pension Hommeles doet hij heel het land smelten. Donald Jones wordt de eerste zwarte tv-ster in Nederland. Donald Jones bereikt in de jaren 70 een miljoenenpubliek als hij meespeelt in de André van Duin-revues. Maar er is ook kritiek op hem. Donald Jones wordt verweten steeds weer dezelfde clichés uit te beelden die bestaan over zwarte mensen: goedlachs, los in de heupen en vooral niet al te slim. Presentator Astrid Sy vraagt zich af of Donald Jones een wegbereider was voor zwarte acteurs of dat hij beantwoordde aan het stereotype beeld. Met o.a: Joop van den Ende, producent van de André van Duin revue, Gerda Havertong, oud-collega van Donald Jones en Anna Tilroe, ex-geliefde van Donald Jones.
Wie opgroeide in de jaren 70, groeide op met Toppop. Het AVRO-programma waarin popartiesten hun muziek playbackten in hysterische decors begon dit jaar 50 jaar geleden. Toppop is het eerste wekelijkse muziekprogramma op de Nederlandse televisie die de bands laat zien en de muziek laat horen. Wekelijks zitten 4 miljoen jongeren aan de buis gekluisterd om de grootste bands van dat moment te zien. Queen, David Bowie, Abba, The Beach Boys ,The Bee Gees en Blondie om er maar een paar te noemen. Bands komen graag want als een plaat het goed doet in Nederland is dat vaak een voorbode van succes in heel Europa. En kan een artiest echt niet komen? Dan maakt danseres Penney de Jager een balletchoreografie of wordt de artiest door een filmploeg thuis opgezocht. Mr Toppop, presentator Ad Visser, vertelt over de beginjaren, de ontmoetingen met artiesten en het seksfeest dat Toppop op de kaart zette bij de buitenlandse bands. Als eind jaren 70 bands hun eigen clips gaan maken, komen de grote buitenlandse popgroepen niet meer langs en zendt Toppop noodgedwongen Duitse schlagers, Franse chansons en Nederlandse levensliederen uit. De jonge kijkers willen niet naar Freddy Breck of Nico Haak kijken en haken af. Ook komen er nieuwe hippere muziekprogramma’s waardoor de invloed van het programma steeds verder afneemt en Ad Visser er in zelfs mee 1985 mee stopt. Met o.a.: presentator Ad Visser, danseres Penney de Jager, regisseur Bert van der Veer en Esther Oosterbeek van de Dolly Dots.
Het jaar 2020 bracht met COVID-19 een gezondheidsramp die ons lang bespaard is gebleven. De ramp van een infectieziekte waar geen medicijnen en geen vaccin tegen bestaan. COVID-19 trekt nu al maanden een spoor van menselijk leed en economische ontwrichting over de wereld. En we weten nog steeds nauwelijks hoe we met het infectiemonster moeten leven. Op zoek naar lessen uit het verleden duikt Andere Tijden in de geschiedenis van een andere dodelijke infectieziekte: tuberculose. Tuberculose is net als COVID-19 erg besmettelijk, maar wordt veroorzaakt door een bacterie en niet door een virus. Tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog vlamde de - al eeuwen gevreesde - ziekte weer hevig op in Nederland. Antibiotica waren er nog nauwelijks, een goed vaccin al helemaal niet. En toch probeerde een klein leger van artsen, verpleegkundigen en andere gezondheidsexperts tuberculose nu eindelijk de kop in te drukken. Met succes, langzaam doofde de epidemie in Nederland uit. Andere Tijden laat zien hoe dat gebeurde, met vallen en opstaan en soms - vanuit huidig perspectief - dubieuze therapieën. Met o.a. een voormalig TBC-patiënt, een voormalig verpleegkundige van toenmalig sanatorium Sonnevanck in Harderwijk en met Martin Boeree, hoogleraar klinische tuberculose aan het Radboud UMC.
Eind jaren negentig – twintig jaar geleden - wordt politiek correct Nederland opgeschrikt door een rector die aan de bel trekt en hardop klaagt dat er teveel Marokkanen op zijn school zitten. Het Niels Stensen College in Utrecht wordt even de beroemdste middelbare school van het land. De school kampt in die jaren met agressie, intimidatie, gestolen tentamenvragen en trekt steeds minder leerlingen. Na de mediastorm die is ontstaan is de reputatie van de school zo verziekt dat sluiting onvermijdelijk is geworden. In Andere Tijden hoort Astrid Sy van oud-leerlingen dat ze zich in de steek gelaten voelen en dat de sfeer op school alleen maar verslechterde. Soufian Pijou: “Er ontstond ook een soort van anarchie. Oh, zijn wij een zwarte school? Dan kan je het krijgen ook.” Een jaar voor de definitieve sluiting moet tekendocent Martin Hogeweg de groeiende intimidaties en pesterijen vanwege zijn homoseksualiteit bekopen met een burn-out. “Ik kreeg de sleutel niet meer in het slot omdat ik zo trilde.” Rector Matthé Sjamaar is dan al met gedwongen pensioen en heeft tot de dag van vandaag nergens spijt van. “Het is net als met euthanasie. De school was ongeneeslijk ziek. Laat toch gaan!”
“Het was mijn taak als steward om de passagiers op hun gehele reis te verzorgen,” zegt oud-steward Evert Galama tegen presentator Astrid Sy. In de tuin achter zijn huis vertelt de 105-jarige hoe hij begon aan boord van de KLM-toestellen toen vliegen nog een extravagante luxe was. In die tijd, zo vlak na de oorlog, duurt de reis naar Batavia (Indonesië) nog vijf dagen, met verschillende tussenlandingen. 75 jaar later is vliegen voor iedereen bereikbaar geworden. Het aanbod is geëxplodeerd en een vlucht naar Barcelona of Nice kost vaak niet meer dan een binnenlandse treinreis. Toen in maart dit jaar de coronacrisis uitbrak, gingen er stemmen op juist dat goedkope vliegen te beteugelen. Verschillende landen denken over extra belastingen of minimum ticketprijzen. Maar hoe is dat goedkope vliegen eigenlijk ontstaan? Andere Tijden onderzoekt de ontwikkeling van de vliegreis. In de uitzending vertellen oud-stewards over de tijd dat zij de passagiers in de watten legden met versbereide biefstuk, kreeft en kaviaar. Als de reisbureaus in de jaren 60 vakanties als een totaalpakket van reis+hotel gaan aanbieden, neemt ook het aantal vliegreizen een hoge vlucht. “In Benidorm stond toen welgeteld één hotel. Nu zijn er 300.000 toeristenbedden,” zegt oud-directeur van Neckermann-Reizen René Klawer in de uitzending. Het was zijn taak de Nederlander aan goedkope vliegvakanties te helpen. Maar het aantal vluchten explodeert pas echt wanneer de aanbieders de reis juist van alle luxe en extra’s ontdoen. Als Ryanair en Easyjet eind jaren 90 naar Nederland komen, begint Transavia haar eigen budgetmaatschappij Basiqair. De vlucht, een drankje, de maaltijd, een stoel bij het raam, alles krijgt een eigen prijs en wordt vanaf dan los van elkaar verkocht. Het in die tijd opkomende internet maakt het bovendien mogelijk rechtstreeks aan de consument te verkopen. Die boekt de vlucht meestal een week of zes van tevoren. “Nadat iemand geboekt had, was je digitaal in staat om nog steeds m
Vluchtelingen die illegaal Nederland binnenkomen, reizigers die Corona het land inbrengen: de roep om de aloude landsgrenzen in ere te herstellen klinkt geregeld. De grootste grensovergang van Europa was Bergh Autobahn, beter bekend als ‘de grens bij Arnhem’. Twee oud douaniers leiden presentator Astrid Sy rond in het grensgebied dat onder hun controle viel.
Op 11 november 1942 worden de joodse werknemers van de textielfabriek Hollandia Kattenburg in Amsterdam-Noord, met hun gezinnen, door de nazi’s opgepakt en weggevoerd. In totaal gaat het om 826 mannen, vrouwen en kinderen. Slechts acht van hen zullen de oorlog overleven. Andere Tijden belicht de even succesvolle als dramatische geschiedenis van deze fabriek, die na de oorlog ondanks alles de draad weer oppakt, om pas in 1969 voorgoed de deuren te sluiten.
Over de rol van de man is anno nu weer veel te doen. Moet hij sterk zijn, zijn gevoelens meer uiten, zich meer emanciperen of juist een echte man zijn? En wat is dat dan? Andere Tijden keert terug naar eind jaren 70, als mannen voor het eerst in groepen gaan praten over hun gevoelens. Ze willen uit de traditionele mannenrol stappen en meer zorgtaken op zich nemen. Er komen mannencafés, mannenfestivals en mannenkranten. Ze veroorzaken een hoop hoon en hilariteit. Ook vanuit de vrouwenbeweging.
Jules de Corte (1924-1996) wordt op 1-jarige leeftijd blind door een medische fout. Hij is voorbestemd voor het blindeninstituut van het klooster in Grave, waar je borstel- of mandenmaker wordt en waar geen plaats is voor meisjes en seksualiteit. Maar meteen na de oorlog neemt de muzikaal getalenteerde De Corte een rigoureus besluit: hij verlaat het klooster om een carrière in de muziek te beginnen, als pianist en zanger. Waar haalt een blinde jongeman de kracht vandaan voor zo’n stap? In 2021 is Jules de Corte precies 25 jaar dood. In de jaren 50 en 60 groeit hij uit tot een heuse ster. Hij is de eerste blinde artiest van Nederland en schrijft honderden liedjes - liedjes met virtuoze teksten waarin hij niet schroomt om tegen heilige huisjes te trappen. Want dat De Corte lef heeft, en maling aan conventies, dat blijkt uit alles.
Terugblik op een andere pandemie: de Mexicaanse griep, die ruim tien jaar geleden de wereld in zijn greep hield. Hoewel er mensen aan dit virus overlijden, blijkt de griep voor de meeste mensen uiteindelijk relatief mild. Andere Tijden zocht het meisje op dat bekend werd als de eerste Nederlander met de Mexicaanse griep: toen een meisje van drie, nu een gezonde tiener. Ook aan het woord komen hoogleraar Farmaceutische Biotechnologie Huub Schellekens, de toenmalige baas van het RIVM en OMT Roel Coutinho en nog drie toenmalige OMT-leden: huisarts en griepdeskundige Ted van Essen, arts-epidemioloog Jim van Steenbergen en viroloog Ab Osterhaus.
Arie Langenberg en andere Nederlandse oud-militairen spreken over hun strijd in Nieuw-Guinea (1961-1962), dat Nederland tegen de wil van Indonesië als uitvalsbasis wilde behouden onder autonoom gezag van de bevolking. Er vonden gevechten plaats, maar de kwestie werd uiteindelijk diplomatiek opgelost. Nederland moest zich terugtrekken, maar voor de militairen voelt het nog steeds of ze de Papoea's in de steek hebben gelaten. Marinier John Wilms hijst jaarlijks op 1 december de Papoea-vlag. Ook de 23-jarige Julia Jouwe, oprichter van Young Papua Collective, heeft zo'n vlag. Vanuit Nederland strijdt ze voor een onafhankelijk Papoea.
In de jaren 90 is minister Hans Wijers van Economische Zaken groot voorstander van de neoliberale gedachte: meer markt, minder overheid. In de detailhandel houdt men, volgens Wijers, nog te weinig rekening met de behoefte van de klant. Werknemers moeten flexibel zijn en dus moeten zij ook op een ‘flexibel’ tijdstip boodschappen kunnen doen. Dus ook na zes uur ’s avonds en op zondag. Verruiming van de winkeltijden levert meer dynamiek op, en meer banen, voorspelt Wijers. Maar zijn voortvarendheid stuit ook op weerstand. De vakbeweging en veel winkeliers zien niets in zijn plan om de winkeltijden vrij te geven. Winkels worden demonstratief gesloten. Leuzen als ‘Wij hebben ook recht op een sociaal leven’ worden op ruiten geverfd. De boze winkeliers demonstreren omdat ze voorzien dat veel zaken moeten sluiten omdat de personeelskosten te hoog zullen worden, en bovendien willen ze op zondag in de kerk of bij hun familie zijn. Dit leidt tot verhitte discussie en zelfs tot gebroken families. In Andere Tijden vertellen naast Hans Wijers winkeliers en vakbondsleden over deze strijd, die uiteindelijk leidt tot de invoering van de Winkeltijdenwet van 1996, dit jaar precies 25 jaar geleden.
In het voorjaar van 1943 komen zo’n drieduizend Indiase soldaten naar Texel, Zandvoort en Oldebroek. De inwoners kijken hun ogen uit. Sikhs, hindoes, moslims. Wie zijn die jongens, die er met hun tulbanden als prinsen uitzien en zo lijken te zijn weggelopen uit de sprookjes van Duizend-en-een-nacht? Jonge vrouwen zijn nieuwsgierig, er ontstaan liefdesrelaties. Ouders en autoriteiten maken zich grote zorgen. Uit voorzorg worden meisjes uit de tram gehaald, zodat ze niet in contact kunnen komen met deze soldaten. De soldaten zijn onderdeel van het Legion Freies Indien binnen de Duitse Wehrmacht. De militairen vochten eerst in het Britse leger en zijn krijgsgevangen gemaakt door de Duitsers in Noord-Afrika. Ze worden door de Indiase verzetsleider Subhas Chandra Bose overgehaald om aan Duitse zijde te vechten. Bose vindt dat Mahatma Gandhi niet ver genoeg gaat met zijn geweldloze acties. Met steun van Adolf Hitler hoopt hij de Britten uit India te verdrijven. Het is een verbond met de duivel. In Andere Tijden doen voor het eerst twee Zandvoortse kinderen van Indiase soldaten hun verhaal op televisie. Ze hebben hun vader nooit gekend. Een verhaal waar niet over werd gesproken. Op Texel vertellen bewoners aan presentator Astrid Sy over hun ontmoetingen met de Indiase soldaten. Was het terecht dat er negatief over ze werd gesproken? Ook interviewt Sy de dochter van Subhas Chandra Bose, econoom en oud-politica Anita Bose Pfaff.
Aan de komende verkiezingen nemen 37 partijen deel, een naoorlogs record. In de jaren 30 deden zelfs meer dan 50 partijen mee. Deze versnippering stond efficiënt landsbestuur steeds vaker in de weg. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is de bestuurlijke en politieke elite van Nederland door de Duitsers gegijzeld in het kamp Beekvliet in Sint-Michielsgestel. Daar worden plannen beraamd voor een nieuw soort politiek na de bevrijding. Er zou een tweepartijenstelsel moeten komen, naar Brits voorbeeld: een progressieve en een conservatieve stroming. De Doorbraak, zo wordt deze gedachte genoemd. Doorbraak naar een nieuwe politiek Om het goede voorbeeld te geven heft de SDAP, de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij, zich op, fuseert met een aantal liberale en christelijke partijen en gaat verder onder de naam Partij van de Arbeid. Dat is nu precies 75 jaar geleden. De zuilen herleven Na een moeizame start trekt de PvdA onder premier Willem Drees steeds meer kiezers. Dit tot ergernis van de grote christelijke partijen. De partijen trekken zich steeds verder terug in hun eigen zuil. Begin jaren 50 roepen de bisschoppen zelfs op niet over te stappen naar de PvdA, omdat het de katholieke zuil zou afbreken. Ook de Partij van de Arbeid ontwikkelt zich tot een zuil, met de VARA, Het Vrije Volk, de Stem des Volks, arbeiderssportverenigingen et cetera. De doorbraak is mislukt, Drees is gelukt. Andere Tijden blikt terug met enkele vrouwen die in 1946 als 18-jarigen meteen lid werden van de PvdA, en met historicus Bram Mellink (UvA), die uitvoerig onderzoek deed naar de Doorbraak.
De verkiezing van ‘de grootste Nederlander aller tijden’ in 2004 leidde tot flink wat ophef. Winnaar was namelijk niemand minder dan Pim Fortuyn, vóór Willem van Oranje. Later bleek er iets mis te zijn gegaan met de telling. Eigenlijk had de Vader des Vaderlands toch de meeste stemmen gekregen. Alleen bleek dat pas de volgende dag… De computers waren vastgelopen, waardoor een deel van de stemmen pas na de uitzending werden geregistreerd. De KRO, de organiserende omroep, draaide de uitslag echter niet terug en kwam met een katholieke oplossing: Pim de grootste, Willem de meeste. Belachelijk, vonden velen. Wie bedenkt zoiets trouwens, een dergelijke verkiezing? Nou, in Engeland en in Duitsland hadden ze het ook al gedaan. En daar leidde de stemming ook al tot controverse. Lady Di op 3? Mozart, Oostenrijks trots, die meedoet om de strijd als grootste Duitser? Hoe meet je de ‘grootheid’ van historische figuren? Is zo’n verkiezing niet altijd een spiegel van de tijd? En wat is eigenlijk een Nederlander? Want welbeschouwd bestond Nederland als natie niet eens in de tijd van Willem van Oranje (nr. 1 of 2) of Desiderius Erasmus (5). En was Anne Frank (8) niet Duits en later stateloos? Andere Tijden over geschiedenis in een ranglijstje, met o.a. Yoeri Albrecht (ambassadeur Fortuyn), Jacobine Geel (ambassadeur Willem van Oranje), Herman Pleij (ambassadeur Erasmus, tevens betrokken bij het opstellen van de longlist) en Ton Verlind, destijds directeur van de KRO. En met Abdelkader Benali, die in 2020 als lid van de commissie heeft meegewerkt aan de totstandkoming van de nieuwe Canon van Nederland, ons officiële geschiedenisranglijstje.
Het voormalige Hoogovens was een van de steunpilaren van de naoorlogse industrialisatie van Nederland en geldt nog steeds als een succesvolle producent die kan wedijveren met de concurrentie uit Azië. Maar het enorme bedrijf is sinds eind jaren 90 ook de speelbal van buitenlandse eigenaren, eerst uit Engeland en daarna uit India. Andere Tijden duikt in de geschiedenis van Hoogovens, laat zien hoe het bedrijf na de oorlog zo groot kon worden en reconstrueert hoe het zijn onafhankelijkheid verloor. Aan het woord komen oud-werknemers, die vaak hun hele leven bij Hoogovens zijn gebleven. Aad van der Velden, oud-lid van de Raad van Bestuur, laat zijn licht schijnen over de overname in 1999 door British Steel.
Eind jaren zestig slaat Nederland massaal aan het trimmen om fitter en gezonder te worden. Het is een wake-up call voor de overheid. Na TBC en kanker blijkt er eind jaren zestig een derde volksziekte bijgekomen: hart- en vaatziekten. Onze rap veranderende levenswijze – met auto’s, liften, welvaartsvoedsel en wat dies meer zij – is goed voor onze welvaart, maar niet zo goed voor onze gezondheid. Dat moet anders. In 1969 start de Nederlandse Sport Federatie (NSF, voorloper van NOC*NSF), gesteund door de regering, een grootscheepse campagne: Trim u fit! Overal in het land worden parcourtjes met gymnastiektoestellen aangelegd. De trimbaan is geboren. Met stickers, buttons en posters wordt een beroep gedaan op alle Nederlanders meer te bewegen. Minister Luns gaat zwemmend op de foto om het goede voorbeeld te geven. Andere politici kunnen niet achterblijven.Trimgroepjes schieten als paddenstoelen uit de grond. Hartinfarcten Een van de bedenkers van de baanbrekende campagne – nooit eerder lieten politici en liet de overheid zich uit over bewegen – is Wim de Heer van de NSF. In zijn jonge jaren, na de oorlog, doet bijna niemand aan hardlopen. Hij wel. Daarom weet hij meteen wat te doen als eind jaren 60 alarm wordt geslagen over het toenemend aantal hartinfarcten en mensen met overgewicht. Bewegen, lopen, sporten. Trimmen dus. Gerard Nijboer Trim u fit! wordt een groot succes. En een blijvend succes. Al is het woord niet langer in zwang, trimmen doen we nog steeds. Of joggen. Of hardlopen. Of sporten in de sportschool. Of wandelen – het nieuwe toverwoord in onze corona-wereld van nu. Andere Tijden laat met veel prachtig en soms hilarisch beeldmateriaal zien hoe Nederland in beweging kwam en hoe de trimrage zich ontwikkelde tot iets dat niet meer weg te denken is uit de Nederlandse maatschappij. Aan het woord komen naast Trim u fit!-bedenker Wim de Heer sport-professor Maarten van Bottenburg en Marja Wokke en Gerard Nijboer, die begin jaren 80 tot de wereldto
40 jaar geleden vonden in Nijmegen de hevigste krakersrellen van de jaren 80 plaats. Bekend onder de naam de Piersonrellen, die in 1981 zelfs de New York Times haalden. Aanleiding was de bouw van een parkeergarage in het centrum van Nijmegen waarvoor een aantal arbeiderswoningen moest worden gesloopt. Krakers barricadeerden de huizen en de steeg waaraan de huizen lagen. Toen een zitdemonstratie van enkele honderden demonstranten in de buurt met veel geweld werd beëindigd, sloeg de vlam in de pan. Met behulp van 200 ME-busjes, vijf tanks, een helikopter, een pantserwagen, veel traan- en braakgas en getrokken wapens boven op het dak werden de krakers uit de bezette panden verwijderd. Na afloop was er kritiek op het machtsvertoon. Andere Tijden blikt terug met krakers, politieagenten en stadsbestuurders van toen.
School, ouders, werk, geld, vrienden en natuurlijk de liefde vormen de hoofdstukken in het leven van de tiener en dus ook in deze uit louter archiefmateriaal bestaande Andere Tijden Special. We zien smachtende blikken, onzekere stappen op werkgebied en uiteraard de ruzies met ouders. En we zien jongeren die zich uitspreken over hun leven en hun toekomst. Is er veel anders in het leven van de jeugd van nu ten opzichte van de opgroeiende jongeren in de jaren 1960 t/m 1990? Er zijn dingen verdwenen zoals die eeuwige sigaret of het spoorboekje in de hand van de jongen op tienertoer. Er zijn ook dingen bijgekomen zoals de mobiele telefoon, maar ook de leerplichtverlenging tot 16 en later 18 jaar.Tot halverwege de jaren zeventig gold de leerplicht maar tot 14 jaar. We zien in deze special dus ook menig tiener al aan het werk of voor de keuze staan: ga ik werken of doorleren? Geld speelt net als nu een grote rol in het leven van de jeugd. Geld betekent een kans op lol en vrijheid.
Speculanten storten zich al enkele jaren massaal op de Nederlandse woningmarkt. Andere Tijden gaat terug naar de jaren 70, naar de beruchte ‘krottenkoning’ Fennis, die duizenden huurwoningen opkoopt in de oude wijken van Rotterdam. Bewoners betalen huur aan een van de vele ondernemingen van Fennis, maar de woningen zelf worden sterk verwaarloosd. Na jaren van bewonersacties, huurstakingen, rechtszaken en dwangbevelen ziet Fennis zich door een faillissement genoodzaakt zijn woningbezit aan de gemeente te verkopen om zijn miljoenenschuld aan hypotheekbanken en de gemeente Rotterdam deels in te lossen. Zelf vertrekt hij naar het buitenland.
Circussen, ooit toonbeeld van opwindend amusement, houden zich steeds moeilijker staande. Zo ook het ooit fameuze Nederlandse Circus Renz. Andere Tijden duikt in de geschiedenis van dit circus, dat zijn hoogtijdagen beleeft in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw. Met clown Milko, een heuse spreekstalmeester en natuurlijk trapezemeisjes. Een familiecircus waar hartstocht voor het circusvak hand in hand gaat met de liefde voor dieren. Aan drama geen gebrek: een noodlottig koolmonoxide-ongeval, een faillissement, een wederopstanding en hulp uit onverwachte hoek. Tot het doek valt.
Nu we wel CO2-neutraal willen worden, maar tegelijk niemand windmolens in zijn buurt wil, is kernenergie terug op de politieke agenda. Veertig jaar geleden start de Brede Maatschappelijke Discussie over kernenergie, het grootste inspraak-experiment ooit gehouden. Vanaf het begin wordt het inspraakcircus gewantrouwd door links en rechts: Links vermoedt dat de regering op die manier kernenergie wil doordrukken, rechts ziet vooral een onzinnige geldverspilling. De Brede Maatschappelijke Discussie mag geen referendum zijn, maar wat is het dan wel? Hoe dan ook, de uitkomst - kerncentrales: ja, maar niet meteen - wordt door de partijen verschillend uitgelegd. En dan legt de ramp in Tsjernobyl in 1986 alles stil. Maar nu is het onderwerp kernenergie toch weer terug in de politiek.
Het is een onbekend stukje geschiedenis: in de jaren zestig worden vele tientallen klassiek geschoolde musici uit het Oostblok en met name Tsjechoslowakije naar Nederland gehaald, om hier bij orkesten aan het werk te gaan. De drijvende kracht achter dit alles is een Nederlandse dirigent: Charles de Wolff. Eind jaren zestig onderneemt Charles de Wolff een pioniersreis naar Tsjechoslowakije in een poging goede violisten te vinden voor het Noordelijk Filharmonisch Orkest. En die vindt hij. Vijf violisten komen hun geluk beproeven in Groningen. Ze worden met open armen ontvangen door de andere leden van het orkest. In augustus 1968 rijden Russische tanks Praag binnen en komt er een eind aan de Praagse Lente. Hierdoor worden de vijf violisten afgesloten van familie, vrienden en hun land. Nederland wordt hun nieuwe thuisland. De missie van Charles de Wolff om goede strijkers uit het Oostblok, en met name Tsjechoslowakije, naar Nederland te halen, krijgt navolging. De Nederlandse orke
Op 13 juli 1947 is in de kerken van Nederland, protestants en katholiek, een bijzondere boodschap te horen. Zo’n 30 vooraanstaande NSB’ers erkennen schuld voor hun oorlogsverleden en vragen om vergeving en verzoening: de Verklaring van Wezep. Een opmerkelijk initiatief zo kort na de oorlog. Een poging van de Kerken in Nederland en een oud top-NSB’er om fout en goed Nederland na de oorlog met elkaar te verzoenen. Hoofdpersoon in de aflevering: Carel Huygen, die 90 jaar geleden enthousiast lid wordt van de dan net opgerichte NSB. Hij schopt het tot secretaris-generaal van de partij. De rechterhand van Mussert. Na de oorlog komt hij tot inkeer.
Nederlandse priesters, paters en nonnen hebben in de vorige eeuw tienduizenden kinderen misbruikt. Dat was tien jaar geleden de conclusie van de commissie Deetman, in zijn rapport over seksueel misbruik in de katholieke kerk. Het zijn nog steeds adembenemende cijfers. En nog steeds is de vraag: hoe kon dit decennialang door zijn gegaan? Andere Tijden blikt terug. Wisten we het niet of wilden we het niet weten?
Dolblij is Nederland begin jaren 60 met de vondst van het Groningse gas. Meer dan in welke land ook worden huizen aangesloten op het gas, het brengt Nederland welvaart. Maar ooit is het gas op, en wat dan? Staatsbedrijf Gasunie verzint een list. In plaats van Gronings gas gaat Nederland Russisch gas transporteren. En dus wordt in de jaren 90 onderhandeld met het Russische bedrijf Gazprom. Na de eeuwwisseling begint het Russische gas te stromen. Om dat te vieren organiseert het nieuwe Groninger Museum een tentoonstelling van de Russische Rembrandt. Het lijkt een briljant plan, van producent naar handelaar, maar is dat ook zo?
Koningin Wilhelmina wandelde er in de sneeuw. Juliana skiede er, al haar kinderen stonden er ook op de ski’s, net als haar kleinkinderen en achterkleinkinderen. In hun kielzog kwamen de ‘gewone’ mensen. In steeds groteren getale trokken Nederlandse toeristen naar de Alpen om zich de berg op te laten slepen en er dan weer af te glijden. Zo veranderde Lech, het skioord van de Oranjes, van een simpel dorp met koeien in een skioord voor de happy few en daarna in een gewilde plek waar iedereen graag gezien wilde worden.
In deze Andere Tijden special duikt het programma in de geschiedenis van de bekende tabaksfabriek Koninklijke Theodorus Niemeijer. De tabaksindustrie is (evenals die van koffie en thee) onlosmakelijk verbonden met de Nederlandse geschiedenis van de laatste eeuwen.
Het zuiden van Nederland verkeert nog in onzekerheid: kan ‘het feest der feesten’ dit jaar op traditionele wijze doorgaan, of gooit corona weer roet in het eten? Vooral beneden de rivieren zou dat een ramp zijn. De liefde voor carnaval is groot, net als de hunkering naar samenzijn. Om toch een beetje in de stemming te komen kijkt deze Andere Tijden special terug naar de carnavalsfeesten uit het verleden. Afkomstig uit de Middeleeuwen wordt het carnavalsfeest al eeuwen gevierd. Door de tijd is het feest veranderd en die verandering gebeurt nog steeds. Met Limburgse en Brabantse carnavalsmuziek uit heden en verleden, prinsen zoals we ze kennen en niet zo vaak zien, Hollandse parodieën en echte carnavalisten onderzoekt Andere Tijden de ontwikkeling van de belangrijkste bijzaak in het zuiden.
De opvoeding van de 10-jarige Wilhelmina komt helemaal in het teken van de troonsopvolging te staan nadat haar vader Willem III is overleden. Een publiciteitscampagne rond het kleine meisje moet de populariteit van de Oranjes vergroten. Met succes. Al is er nog even sprake van terroristische dreiging, het overgrote deel van Nederland juicht als Wilhelmina in 1898 officieel wordt gehuldigd.
Wilhelmina zet zich aan haar regeringstaak. Maar ook een andere plicht roept: het voortbestaan van de Oranjes. Ze vindt aanvankelijk het geluk bij prins Hendrik die haar, na diverse miskramen, dochter Juliana schenkt. Maar het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, een bijna-revolutie en de ontrouw van haar echtgenoot brengen nieuwe problemen.
Vanwege de economische crisis schrapt Wilhelmina officiële ontvangsten en galakleren. Meer kleur komt er in de Oranje-familie weer door het huwelijk van Bernhard en Juliana, ook al komt de echtgenoot uit het gehate Hitler-Duitsland. Als WOII daadwerkelijk uitbreekt, geven de jonge generatie en de vernieuwingsgedachte de koningin in Londen nieuwe inspiratie.
Bij terugkeer in Nederland hoopt koningin Wilhelmina nog even dat oude verhoudingen in de politiek doorbroken kunnen worden. Als dat niet het geval blijkt, is haar energie op. In 1948 geeft ze het stokje over aan haar dochter Juliana. Ze trekt zich terug op Het Loo waar ze zich wijdt aan godsdienst en schilderen. Als prinses biedt ze nog menigeen de helpende hand, maar haar karakter maakt het moeilijk om daadwerkelijk contact te leggen.
Hoe de wereld de ogen en grenzen sloot voor duizenden Joodse vluchtelingen Andere Tijden en Diederik van Vleuten slaan de handen ineen voor een bijzondere ‘stand-up history’ vertelling: het tragische verhaal van de honderdduizenden Joodse vluchtelingen in de jaren 30 van de vorige eeuw. Hoe de wereld haar ogen sluit en niets doet om Duitse Joden te redden.
Een archiefspecial van Andere Tijden over ons trouwste vervoermiddel: de fiets. De Nederlander en de fiets zijn nauw met elkaar verbonden. Het is ons vervoermiddel bij uitstek - en natuurlijk mogen geliefden en kinderen achterop. Op de fiets voelen we ons vrij.
Het was ooit de trots van menig katholiek gezin: een kind dat het tot missionaris schopte. Maar veel van die kinderen – net de tienerjaren ontgroeid – hadden geen idee waar ze aan begonnen. De missie bleek niet zelden een ware beproeving voor hun geloof. In Gennep wonen de laatste paters van de Congregatie van de Heilige Geest. Het zijn voormalig missionarissen. ‘Spiritijnen’ worden zij ook wel genoemd. Jarenlang verkondigden zij het katholieke geloof, vooral in Afrika en Brazilië. Ze waren met duizenden wereldwijd, en honderden vanuit Nederland. Nu zijn daar nog maar zo’n twintig van over.
Beelden van spelende kinderen zijn van alle tijden, maar als die beelden gemaakt zijn tijdens een oorlogssituatie krijgen ze toch een andere lading. Een special over het lot van Nederlandse kinderen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Presentator Astrid Sy voorziet de beelden van context, vaak op de plekken waar ze gemaakt zijn.
Nederland stevent af op een nieuwe economische crisis. De verschillen tussen arm en rijk worden steeds groter, terwijl na de Tweede Wereldoorlog loonmatiging en nivellering het ideaal leek. Andere Tijden onderzoekt de kloof van zo'n halve eeuw geleden. Een Brabants gezin ziet zichzelf terug in een reportage uit 1978. We zien vader op de fiets springen op weg naar de fabriek en horen hoe moeder als huisvrouw de eindjes aan elkaar moet knopen. Socioloog Godfried Engbersen doet al jaren onderzoek naar armoede in Nederland. In de jaren tachtig woonde hij zelf geruime tijd in een zogenaamde kansarme wijk in Rotterdam.
In de jaren 90 is er een asielcrisis door de oorlog in toenmalig Joegoslavië. COA directeur Erry Stoové en minister Hedy d'Ancona hebben er hun handen vol aan. De Centrumpartij van Hans Janmaat is vrijwel de enige partij die de asielopvang wil beperken, maar ook in de ministerraad worden zorgen geuit over de instroom. IND'er Peter van Lent organiseert met zijn collega's pizza-avonden om de stapels aanvragen door te werken. Als in 1996 weer fors minder asielzoekers naar Nederland komen, bezuinigt de overheid op locaties en personeel, om bij de volgende vluchtelingengolf weer achter de feiten aan te lopen.
Haar, we hebben het allemaal maar je hebt het niet voor het uitkiezen. Het is onderdeel van je identiteit. Je kunt er mee protesteren, je ermee afzetten tegen voorgaande generaties, ermee laten zien wie je bent en waar je voor staat. Haar definieert cultuur en klasse. Via haar kun je ook de geschiedenis vertellen. Van afro tot vetkuif, van matje tot suikerspin, een ode aan het haar.
In de jaren 90 doet de overheid een poging de varkensstapel in Nederland met een kwart te verkleinen om het mestprobleem aan te pakken en de kans op herhaling van de varkenspestramp te minimaliseren. De Wet herstructurering varkenshouderij schokt de sector en woedende boeren trekken naar Den Haag. De varkenshouders zijn nog maar net bekomen van een hevige uitbraak van de varkenspest en ze voelen zich bestolen. Wat is er van de varkenswet terechtgekomen?
Hoe keken we 50 jaar geleden naar de toekomst? In het Huis van de Toekomst, eind jaren 80 door futuroloog Chriet Titulaer bedacht en gerealiseerd op het terrein van Autotron-ondernemer Dirk Lips, konden bezoekers de snufjes in samenhang zien. Titulaers dochter Karen kijkt terug op zijn missie: het begrijpelijk uitleggen van de wetenschap. De tweeling Rudolf en Robbert Das maakte futuristische tekeningen. Hun Heuvelwoning is later ook gerealiseerd. Kunstenaar Constant Nieuwenhuijs, zelf geïnspireerd door de toekomst, inspireerde weer anderen, zoals schrijfster Tonke Dragt. Wat zijn we gaan doen met de tijd die vrijkwam dankzij de snufjes?
Schrijver Ineke Inklaar: 'De oorlog is al vier jaar aan de gang. Mensen hebben honger en verkeren in onzekerheid.' De stoet waarin de dan 8-jarige John Joep Visser meeloopt, wordt beschoten door een Engels vliegtuig. Joop ten Klooster wordt met 17 anderen liefdevol opgenomen bij een boer. Anderen treffen het minder goed: Clasien Jacobs slaapt in een stal met muizen en ratten. Als de Arnhemmers terugkeren, treffen ze hun huizen in puin en leegggeroofd aan. Het Rode Kruis start de Hulpactie Roode Kruis, H.A.R.K. Omdat notabelen als eersten aan de beurt kwamen, stond de afkorting al gauw voor Hulp Aan Rijke Kennissen.
Rond de vierduizend Nederlanders vochten mee in de Koreaanse oorlog (1950-1953), van hen kwamen er 125 nooit terug. De strijd ontstond doordat het land na 1945 een speelbal werd in de Koude Oorlog. Met de inval van het door de Sovjet-Unie en China gesteunde noorden in Zuid-Korea begon de oorlog. In 1953, na een bloedige strijd, werd een wapenstilstand gesloten. De vrede is echter nog altijd niet getekend. Ook voor veel Nederlandse Korea-veteranen is de oorlog nooit geëindigd. De gesneuvelde Nederlanders liggen begraven op het ereveld in Zuid-Korea. Sommige veteranen willen daar nu, op hoogbejaarde leeftijd, ook begraven of bijgezet worden.
Dit jaar is het precies 25 jaar geleden dat burgemeester Patijn in de Amsterdam ArenA het startschot gaf voor de Gay Games in 1998. Het evenement trok ruim 14.000 deelnemers uit 68 landen naar Amsterdam, waar zij een week lang konden genieten van sport, feesten en vrijheid. Met onder anderen Ellie Lust, Humberto Tan en kunstschaatser Edward van Campen, wiens deelname op het laatste moment in het water viel, blikken we terug op dit evenement.
Het imago van reizen met de caravan blijkt mee te bewegen met de tijd. Is het voor de oorlog alleen weggelegd voor welgestelde excentriekelingen, na de oorlog groeit het uit tot iets voor avonturiers. Met de toenemende welvaart gaat ook de 'gewone' Nederlander overstag. Hoe bijzonder is het immers dat je je eigen knusse huis mee kunt nemen naar verre landen? Daarmee wordt het gaandeweg ook een onderwerp van spot: kijk de burgerman eens gaan met zijn sleurhut en zijn eigen pindakaas en piepers in het keukenkastje. Maar ook dat beeld is niet van blijvende aard.
Rond de wieg van Willem III hangen zwarte gordijntjes. De Oranjes rouwen om Willem II die onverwachts gestorven is aan de pokken. De dood van de 24-jarige stadhouder, een week vóór de geboorte van zijn zoon, zet de positie van het Huis van Oranje en daarmee ook de toekomst van de baby op het spel. De provincies, het machtige Holland voorop, zien hun kans schoon om de familie haar erfelijke functies te ontnemen. Ze willen bezuinigen op het leger en vrij baan geven aan de handel. Daarbij zijn de Oranjes, van oudsher illustere legerleiders en stadhouders, een sta-in-de-weg. Het Eerste Stadhouderloze Tijdperk is een feit. Maar het volk laat zich niet zo makkelijk het symbool van eendracht ontnemen en blijft om Oranje roepen.
De Engelse koningsdochter Mary Stuart, de weduwe van stadhouder Willem II, voelt zich ver verheven boven alles en iedereen. Maar voorlopig staan de Oranjes en de Stuarts buitenspel; aan beide kanten van het Kanaal zijn burgers aan de macht. Dat brengt de landen niet per se tot elkaar. Bij de Engelsen heerst wrevel over de succesvolle, brutale Nederlandse handel en visserij. Dat leidt tot zeeoorlogen. De Republiek investeert stevig in een oorlogsvloot, die de Engelsen uiteindelijk weet te verslaan. De roem van Michiel de Ruyter is gevestigd, in Engeland blijft de vernedering knagen.
De regenten onder leiding van Johan de Witt staan op het toppunt van hun macht en met Engeland is een officieel verdrag gesloten, maar intussen is de Franse Zonnekoning Lodewijk XIV al maanden bezig met de voorbereidingen voor een aanval op de Republiek. Met een grote troepenovermacht en een geheime deal met Engeland denkt hij Nederland binnen korte tijd te kunnen veroveren. Pas op het laatst dringt hier de ernst van de situatie door en wordt Willem III alsnog tot legerleider benoemd, maar de landsverdediging is sterk verwaarloosd. Juni 1672 staat Lodewijk XIV met zijn leger en hofhouding klaar om bij Lobith de Rijn over te steken.
1672. Lodewijk XIV steekt met zijn leger de Rijn over en marcheert met zijn troepen zonder veel tegenstand door de provincies Gelderland en Utrecht. De bevolking raakt in paniek. In Amerongen pakken welgestelde burgers hun kostbaarheden bij elkaar. Wie kan, vlucht naar het westen. De stad Utrecht probeert zich te verdedigen onder opperbevel van Willem III, maar schrikt terug voor de consequenties en overhandigt de sleutels aan de Franse Zonnekoning. Nijmegen verdedigt zich, maar wordt bestookt met meer dan 7.000 bommen en granaten en moet zich eveneens overgeven. De Franse verovering loopt gesmeerd.
Franse troepen rukken op en regeringscentrum Den Haag loopt gevaar. Het plan om gewest Holland te beschermen met een waterlinie komt erg traag tot uitvoering, mede door sabotage door boeren. Duitse bondgenoten van Lodewijk XIV trekken met hun legers door het oosten richting het noorden van het land. In Overijssel vinden ze hier en daar medestanders. Maar Groningen weet de geweldenaren, de bisschop uit Münster heeft niet voor niks de bijnaam Bommen Berend, te weerstaan. 'Groningen constant, behoud van het land' wordt nog steeds met trots in het noorden gememoreerd.
Willem III heeft zijn hoofdkwartier bij de waterlinie. Voorlopig wordt daarmee de opmars van de Fransen gestuit. Maar de bevolking is onrustig. Regenten krijgen de schuld van de penibele toestand en de roep om een sterke leider zwelt aan. Begin juli 1672 gaan de regenten overstag; Willem III wordt benoemd tot stadhouder. De rust keert echter nog niet terug: het proces tegen de gebroeders De Witt loopt uit op een lynchpartij en Lodewijk XIV is nog lang niet verslagen. De poging van de Fransen de waterlinie te slechten mislukt weliswaar, maar bij hun terugtocht krijgen Zwammerdam en Bodegraven het ongenadig te verduren.
De kansen beginnen te keren: Coevorden wordt heroverd, de bisschop van Münster druipt af en de Fransen trekken zich terug. Wel wordt Maastricht nog ingenomen. Pas in 1678 volgt de Vrede van Nijmegen. Willem III wordt geëerd als 'Redder des Vaderlands', maar het vaderland verkeert in deplorabele staat. Zelf heeft hij nieuwe internationale ambities, zijn ultieme glorie moet nog komen.
Allende's revolutie via de democratie had wereldwijd op veel sympathie kunnen rekenen. Verschillende linkse Nederlandse politici en journalisten waren naar Chili gereisd om getuige te zijn van zijn hervormingen om de armoede en ongelijkheid te bestrijden. Na de bloedige coup van generaal Pinochet, die werd gesteund door de Verenigde Staten, zette Nederland de deur wagenwijd open voor Chileense politieke vluchtelingen. Veel van hen wonen hier nog en proberen hun cultuur te behouden, maar de heimwee naar die tijd en hun vaderland is altijd gebleven.
Wanneer ze bij de verkiezingen van 1986 bijna worden weggevaagd, beseffen de kleine linkse partijen dat ze iets moeten gaan doen. Op die verkiezingsavond in 1986 blijft er van de pacifistische PSP nog maar één zetel over, de op het milieu gerichte PPR heeft er nog twee. De communistische CPN en de evangelische EVP verdwijnen helemaal uit de Kamer. Is samenwerken misschien een idee? In het geheim komen per partij enkele mensen bij elkaar in Sittard, ver weg van Den Haag. Met onder anderen Ina Brouwer, Andrée van Es, Bram van Ojik, Wim de Boer en Joost Lagendijk kijken we terug op het proces dat leidde tot de vorming van GroenLinks.
Het bevel aan alle mannen van 17 t/m 40 jaar zich voor arbeidsinzet te melden wordt in november 1944 per pamflet verspreid in Rotterdam en Schiedam. Daarop volgt de grootste razzia die Nederland tijdens de bezetting heeft gekend. De toen 17-jarige Piet Laban herinnert zich de adembenemende stilte in het Feyenoordstadion, waar de mannen bijeen gebracht worden voor transport. Ook Koos Bienefelt, dan 18 jaar, moet onmiddellijk met een Duitse soldaat mee. De vader van de dan 5-jarige Henk Gaertman wordt eveneens afgevoerd. Zijn moeder stuurt Henk in 1945 elke dag naar de kade om te kijken of zijn vader al terug is, maar dat gebeurt niet.
In de jaren 70 en 80 lijkt het opeens een rage: kinderen die van huis weglopen. Tieners liggen in de clinch met hun ouders over o.a. drugs, vriendjes, lang haar en geloof. Ze kunnen terecht bij alternatieve hulporganisaties, zoals het Jongeren Advies Centrum (JAC). Daarbij staat het belang van de minderjarige voorop. Niet altijd tot genoegen van ouders die van het JAC te horen krijgen dat hun kind op een geheim adres is ondergebracht. Peter Rombouts bood als JAC-medewerker soms onderdak aan jongeren en werd door de politie opgepakt wegens 'onttrekking aan het ouderlijk gezag'. Ringo leefde vanaf z'n 15e op straat en kreeg hulp van het JAC.
In 1946 doet verzetsman Joop Hollebrands bij de politie in Haarlem aangifte van het wegvoeren van twee kinderen. Bert en Marleen Sanders zaten in de oorlog bij hem en zijn gezin ondergedoken. Het is het begin van een huiveringwekkende zoektocht naar wat er met het tweetal, hun zusje Elly en hun ouders David en Clara is gebeurd. Tachtig jaar na dato moet Joops dochter Corrie nog altijd huilen als ze vertelt hoe Bert en Marleen in 1943 voor haar ogen door een Nederlandse SD-politieman worden weggesleurd. De arrestatie is het werk van de beruchte Colonne Henneicke, Nederlandse premiejagers die het land afstropen op zoek naar joodse slachtoffers.
Het vmbo bestaat 25 jaar, maar het jubileum is niet per se reden tot grote vreugde; het schooltype kampt met een imagoprobleem. De opleiding geldt voor veel mensen als minderwaardig, ouders en kinderen mikken liever op zogenaamd 'hoger' onderwijs, terwijl de maatschappij juist staat te springen om praktisch opgeleide vakmensen en zij misschien de 'miljonairs van de toekomst' zijn. Met o.a. Tineke Netelenbos, eind jaren 60 zelf werkzaam als lerares in het beroepsonderwijs en later als staatssecretaris verantwoordelijk voor de invoering van het vmbo, oud-docent Albert Evenhuis, docent Hendrik Atze van Doezum en oud-vmbo-leerling Pascal Koning.
Tientallen amateurs hebben de tweede wereldoorlog gefilmd, en steeds meer van hun filmpjes komen boven water. In Andere Tijden zijn ze te zien: over de vernietiging van Rotterdam, de WA die kinderen leert marcheren, de klokkenroof uit de kerken en de wraak op de moffenmeiden. Een bijzondere, extra lange Andere Tijden.
Bijna een uur kleurenfilm over de jaren vijftig, een periode die we tot nu toe alleen in zwart-wit kenden. Bloemencorso’s, Juliana en Bernhard bij bosnegers, broodtrommels op de bagagedrager, rokende kinderen en de feestelijke entree van de Philips hoogtezon: het zijn slechts een paar van de kleurenfragmenten die onze kijk op de jaren vijftig voorgoed doen veranderen. De jubileumuitzending ‘De andere jaren vijftig’ geeft een uniek beeld van een decennium dat saai, sober en truttig was, maar in kleur eigenlijk best meevalt.
Een feest van herkenning voor de oudere, een blik in een onbekende wereld voor de jongere – Andere Tijden brengt een special over de jaren dertig. Nooit vertoonde kleurenfilms bewijzen dat die periode niet alleen maar crisis en oorlogsdreiging bracht, maar ook vooruitgang, vertier en optochten van alle gezindten. Een extra lange Andere Tijden
Ze landden in Normandië en vochten zich een bloedige weg door Nederland. En ze legden alles op film vast. Andere Tijden brengt aanstaande donderdag een extra lange uitzending met unieke beelden van het Canadese leger dat de Duitsers uit Nederland joeg. De bevrijding door de ogen van onze bevrijders. Van D-Day tot de Dam, Andere Tijden, donderdag om negen uur op Nederland 2.
Hij was een dromer en een drammer, geliefd en gehaat. Premier van het meest linkse kabinet ooit in ons land: Joop Den Uyl. In een onthullende, extra lange uitzending van Andere Tijden een terugblik op de mens en de mythe.
Door het hele land is een grote collectie familiefilms in de archieven te vinden. Tijd voor Andere Tijden om hier eens aandacht aan te besteden.
2 januari 1909 werd de allereerste Elfstedentocht verreden. 100 jaar later besteedt Andere Tijden 75 minuten lang aandacht aan de ‘tocht der tochten’. Met speciale aandacht voor de meest barre aller Elfstedentochten: die van 1963.
Special met bijzondere beelden van de mobilisatie in 1939/40.
Een oorlog die geen oorlog genoemd mocht worden: de politionele acties in Indonesië. Het was een vier jaar durende strijd waarin duizenden Nederlandse soldaten omkwamen en die eindigde met de soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949. En Nederlandse soldaten maakten hun eigen filmbeelden.
De film en het water lijken onlosmakelijk met elkaar verbonden. Cineasten uit alle jaargangen lieten zich door het water inspireren en brachten een ode aan de rivier. Joris Ivens, Bert Haanstra, Herman van der Horst, Jan Wouter van Reijen zijn zomaar wat namen uit onze rijke filmhistorie die het water in beeld brachten. Samen met beelden van ‘kleine filmmakers’, die met hun eigen camera de grote rivieren vastlegden, brengt Andere Tijden een ‘Ode aan de rivier’. Op donderdag 30 december zenden we vijftig minuten lang de mooiste archiefbeelden uit die afkomstig zijn uit de vele beeldarchieven die Nederland rijk is. Een beeld van de modernisering van Nederland in de afgelopen
Deze speciale, extra lange aflevering van Andere Tijden neemt de kijker mee de jaren zestig in. De beelden spreken voor zich, letterlijk, want de beelden vertellen het verhaal. Andere Tijden,
Aan het begin van de twintigste eeuw was Nederland een rijk land met veel armen. Pas in de jaren zestig is de grote armoede met zijn maatschappelijke ontwrichting voor goed verdwenen en is iedereen relatief rijk geworden. Te zien is hoe de twee werelden van arm en rijk steeds meer naar elkaar toegroeiden. Dit is in het kort het verhaal achter deze extra lange special met nooit eerder vertoond filmmateriaal
De jaren '70 waren vrolijk, optimistisch, hoopvol en links maar ook fel, inktzwart, pessimistisch en rechts. Een decennium als een Januskop. In de eerste jaren ligt de toekomst open voor iedereen en wie niet meedoet met deze onafhankelijkheid is eigenlijk niet goed bij z'n hoofd. Iedereen eist zijn vrijheid op. Op het werk, in het leger op school maar ook in bed. Een special over de jaren '70 waarin alle hoogte en dieptepunten in beeld en geluid langskomen.
Begin jaren ‘80 kampte Nederland met hardnekkige stagnatie en een knagend gevoel van malaise. Hele industrieën werden van de kaart geveegd, de werkloosheid steeg even hard als de huizenprijzen daalden en een jonge generatie staarde in het zwarte gat van ‘no future’. Archiefbeelden brengen de jaren ’80 tot leven. Het programma toont de bittere teleurstelling na het uiteenspatten van de droom van steeds meer welvaart. Maar laat ook zien hoe divers de jaren van tegenslag waren en hoe Nederland zichzelf uiteindelijk met de haren uit het moeras trok. Langzaam kreeg het leven weer een gouden randje.
Ruud Lubbers was de langstzittende minister-president van Nederland. Twaalf jaar lang was hij bepalend in de Nederlandse politiek. Ongrijpbaar en invloedrijk. Hoe wist hij zo lang aan de macht blijven? Oud-ministers en ingewijden als Wim Kok, Elco Brinkman en de Amerikaan Paul Bremer spreken openlijk over het premierschap van Lubbers.
In deze special zijn uitsluitend kleurenfilms uit de jaren 50 te zien, een periode die we jarenlang alleen in zwart-wit kenden.
Met de Val van de Muur lijkt het in de wereld voor altijd goed te gaan, ook in Nederland. Het nieuwe decennium wordt uitbundig gevierd met houseparty’s in de RoXY, bungeejumpen vanaf hoge torens en luxe vakanties in St. Tropez. De welvaart neemt een hoge vlucht; iedereen heeft geld. Om aandelen te kopen bijvoorbeeld. Want heel Nederland begeeft zich op de beurs om te investeren in grote bedrijven of in nieuwe ontwikkelingen als internet. Ook het politieke landschap lijkt rust en vooruitgang uit te stralen met acht jaar Paars. In Nederland schittert de hoogmoed, want terwijl alles lijkt te zweven, groeit ongemerkt een onbehagen in de samenleving dat uiteindelijk leidt tot een diepe val.
Special over de laatste dagen van het naziregime. De dagen na Hitler maar vóór de definitieve capitulatie (30 april t/m 23 mei 1945). Met originele archiefbeelden, ooggetuigen, soldaten en historici. Een special over de laatste dagen van het naziregime. De dagen na Hitler maar vóór de definitieve capitulatie. De periode tussen 30 april en 23 mei 1945. Originele archiefbeelden, ooggetuigen, soldaten en historici over deze weinig bekende periode.
Van Limburg tot Nederlands-Indië; het duurt een vol jaar voordat heel Nederland bevrijd is. Terwijl het zuiden feest viert, worden grote delen van Zeeland onder water gezet. En wanneer de eerste Limburgse bevrijdingsbaby's het levenslicht zien, sterven de laatste Hollanders in de Jappenkampen. Een jaar vol contrasten, uitzinnige vreugde en intens verdriet. Verteld met archiefbeelden in een special, een bijzondere melange van amateur- en professioneel materiaal.
Het eerste paarse kabinet komt er niet zonder slag of stoot. Maar na een moeizame formatie kan premier Wim Kok aan de slag. 'Werk, werk, werk' is het credo van het nieuwe kabinet, marktwerking en liberalisering worden omarmd. Kok spreekt tijdens een lezing zelfs van het 'afschudden van ideologische veren'. Het levert kritiek op, maar ook succes; het 'poldermodel' baart zelfs internationaal opzien. Maar dan krijgt de regering te maken met een nachtmerrie: de val van Srebrenica. Wim Kok spreekt openhartig over zijn eerste periode als minister-president. Maar ook andere belangrijke betrokken zoals Tony Blair, Gerrit Zalm, Ad Melkert, Frits Bolkestein, Hans Wijers en Bram Peper geven openheid van zaken.
Als geen andere premier krijgt Wim Kok te maken met explosieve dossiers. Na de val van Srebrenica tijdens Kok I, liggen er in de tweede regeerperiode opnieuw heikele kwesties op zijn bord: de rol van Jorge Zorreguieta en de moord op Pim Fortuyn. Zaken die gepaard gaan met veel emoties en die de nodige diplomatie vergen. Bovendien 'struikelt' aan het eind van de rit beoogd opvolger Ad Melkert. Wim Kok zelf, maar ook zijn raadadviseurs en andere betrokkenen als Ad Melkert en Marten Fortuyn geven een vrijmoedige blik achter de schermen.
Een speciale uitzending met drie portretten van mensen die in de Tweede Wereldoorlog kozen voor verzet tegen de Duitsers. Ze waren koerier, hielpen onderduikers, pleegden overvallen. De kogels vlogen Gerrit Verbeek (97) om de oren tijdens een schietpartij met de SD na de kraak van een distributiekantoor. Er was moed nodig om met gevaar voor eigen leven stelling te nemen tegen de bezetter, maar voor alledrie was een groot gevoel voor rechtvaardigheid sterker dan de angst. Twijfel was er ook; iedere keer als Loek Caspers (91) een kind weghaalde bij joodse ouders om het in veiligheid te brengen, brak haar hart.
Prachtige, tijdloze special met de dorpsomroeper en zijn bel, een paard met wagen en schorten, heel veel schorten.
Vrolijke en indrukwekkende archieffilms laten de jaren 20 in Nederland herleven. In die jaren 20 gaan onze voorouders zich gemakkelijk kleden, betrekken ze nieuwe woningen van ongekend comfort en amuseren ze zich als nooit tevoren in bioscoop en danszaal. Ook gaat de bevolking langer leven, dankzij verbeterde hygiëne en gezondheidszorg. Zelfs voor mensen met een smalle beurs gloort in deze jaren van economische groei de hoop op een betere toekomst. Maar niet iedereen ziet de zon in het water schijnen. Over de gelukkige jaren 20 hangt steeds de schaduw van de Eerste Wereldoorlog. De angst voor een herhaling van deze Urkatastrophe is, bij alle voorspoed, ook in Nederland groot.
We bekijken het weer in Nederland en de invloed op de bewoners gedurende de weerperiode 1950-1980. In de special blijkt dat het weer Nederland verbroedert: we hebben samen strand, sneeuw en schaatspret, maar ook de gedeelde verontwaardiging over de zoveelste regendag, de zomer die maar niet komt of de keren dat het weer wezenlijk verdriet tot gevolg heeft. Zoals de zware storm van 1953, die tot de watersnoodramp leidde, of de windhoos over het Betuwse plaatsje Tricht in de zomer van 1967, waar in twee minuten tijd vijf doden vielen en tientallen huizen en bedrijven van de kaart werden geveegd.
Wie weet nog wat een klepperman vroeger deed? Of de porder? Andere Tijden brengt in deze beeldspecial een ode aan de vakbekwame mensen van vroeger, geheel opgebouwd uit archieffilms. Sommige beroepen zijn echt verdwenen. De tonnenman komt geen poepdoos meer halen en walvisvaarders verdienen hier geen stuiver meer. Andere beroepen zijn juist weer helemaal terug, zoals de barbier. Ontroerend is de film 'Uit de stuivertijd', over de oude voddenman die een goede toekomst voor zijn zoon Jantje ziet in de vodden. De letterzetters bij het Parool zien hun ambacht juist verdwijnen en roepen boos dat de romantiek van de krant verloren gaat. En waar nu vooral pakketbezorgers langs de deuren komen, zag je vroeger nog de melkboer, de bakker, bloemenman, kolenboer en scharensliep. Bij de oude filmbeelden worden ook herinneringen opgehaald door onder anderen een teler uit Amerongen, die daar tot in de jaren 60 tabak verbouwde. En sinds mensenheugenis vissen mensen al op ansjovis in de Oosterschelde. Maar deze 'weervisserij' wordt nog door slechts één familie beoefend. Weervisser Cor van Dort: 'Kijk, zolang er genoeg ansjovis zwemt, zullen er toch mensen brood in zien om ze te vangen'.
René Pisters (54) is pastoor in het Limburgse Simpelveld. Pisters is een dorpspastoor met een missie. Hij ziet dat de kerken leeg lopen omdat steeds minder mensen zich er thuis voelen. En hij is vastbesloten dat te veranderen binnen zijn parochie. Hij wil de parochianen en dan vooral de jongeren meer bij het reilen en zeilen van de kerk betrekken. Andere Tijden volgde Pisters over een langere periode, een periode waarin veel gebeurde. We zien de dorpspastoor tijdens het carnaval, het Paasfeest, processies en zijn dagelijks leven, een leven waarin veel, zoniet alles in het teken staat van zijn parochie. 2018 was een belangrijk jaar voor Pisters. Om zijn 25-jarig priesterschap te vieren bedacht hij iets dat alle dorpsgenoten moest verbinden. Na het zien van het enorme succes van The Passion wist hij wat dat moest worden: The Passion Simpelveld. Het lijdensverhaal van Jezus, maar dan opgevoerd door en voor zijn eigen parochianen. Ook deed dit jaar een nieuwe kapelaan zijn intrede, een Indiase priesterstudent die begin 2018 tot priester is gewijd in India. In India is een overschot aan priesters, terwijl we in Nederland een groot tekort hebben. Maar in India is de cultuur heel anders, daar puilen de kerken uit, staan de pastoors nog op een voetstuk en is de kerkelijke betrokkenheid van de gelovigen nog heel groot. We volgen de Indiase kapelaan samen met Pisters bij Schutterijfeesten en aan de vlaai bij een vijftigjarig echtpaar. Andere Tijden in het Roomse leven: een kroniek van een druk en bevlogen pastoorsbestaan.
Drie decennia bekeken door de ogen van jongeren (1960-1990). School, ouders, werk, geld, vrienden en natuurlijk de liefde vormen de hoofdstukken in het leven van de tiener en dus ook in deze uit louter archiefmateriaal bestaande Andere Tijden Special.
Binnenkort rijden er in Nederland 9 miljoen auto’s rond. In het jaar 1900 waren dat er slechts 200. In een special van Andere Tijden is te zien hoe dorpen en steden volstrekt niet berekend waren op deze nieuwe verkeersdeelnemer: voetgangers, fietsers, trams en auto’s zaten elkaar danig in de weg. Kranten omschrijven de auto in het begin van de 20e eeuw als ‘een nieuw monster op weg’ en als ‘een gevaar voor de mensheid’. Om de chaos te reguleren verschijnen nieuwigheden in het straatbeeld: stoplichten, zebrapaden, parkeermeters, verkeersagenten. Ook het landschap verandert: in het hele land verrijzen snelwegen, tunnels, aquaducten. Ondanks verkeerslessen en voorlichtingscampagnes vallen er tienduizenden doden in het verkeer; begin jaren 70 jaarlijks ruim 3000. Maar de auto is ook een symbool van vrijheid: bepaalde vroeger de spoorweg hoe je route van A naar B ging, de auto maakt het mogelijk je te verplaatsen waar en wanneer je maar wilt. Hoe de onstuimige opmars van de auto in een eeuw tijd het leven en het landschap volkomen veranderde.
Andere Tijden kijkt terug op de bevrijding van Zuid-Nederland, 75 jaar geleden. In een speciale uitzending volgt gastpresentator Peter van Uhm, generaal buiten dienst, het spoor van de geallieerde opmars in 1944. Van het zuidelijkste puntje van Limburg, via zijn geboortestad Nijmegen tot aan de westkust van Zeeland, ontmoet hij bijzondere mensen en hun vaak dramatische verhalen. Welke prijs hebben zij moeten betalen voor hun bevrijding?
Schavuit van Oranje. Man van het verzet. De zakenprins en goodwillambassadeur van Nederland. Maar ook een man die zelfs tot na zijn dood tevergeefs probeerde zijn eigen versie van de waarheid te geven. Andere Tijden bekeek honderden films in de rijke archieven waarin de prins zelf het onderwerp was. Vele interviews, vaak op zijn eigen verzoek, vaak met zijn eigen standpunten. Een prins die PB werd genoemd, maar die vooral in PR leek uit te blinken. Een sprookjesprins die ook postuum probeerde zijn sprookje in stand te houden.
Hoe zag het dagelijks leven eruit in de Tweede Wereldoorlog? Dat laat Andere Tijden zien in een special die geheel gewijd is aan de oorlog op amateurfilm. Ook in de oorlog moesten mensen slapen, eten en werken en vierden ze zelfs feest. Dat is vastgelegd in vele uren uniek beeldmateriaal. De special (een gehermonteerde versie van een special uit 2004, aangevuld met nieuwe, niet eerder vertoonde beelden) laat delen van amateurfilms zien over onder meer vervoer, feestjes, onderduiken, voedseldroppings en de bevrijding. Dat alles zonder commentaar en zonder interviews, waardoor alle aandacht naar het beeld gaat. Dagboekfragmenten worden als geluid onder de filmbeelden gebruikt.
Andere Tijden geeft in een archiefspecial een overzicht van het eerste decennium van de 21ste eeuw.
Een extra special van Andere Tijden over een sector die meer dan ooit de schijnwerpers op zich gericht weet: de zorg. Honderd jaar geleden ( en nog ver daarna) was het een roeping: verpleegster worden. Tegenwoordig is het een beroep: met opleidingen, diploma’s en specialisaties. Andere Tijden duikt in een lange beeldspecial in de geschiedenis van de verpleegster. Rust, reinheid en regelmaat hebben plaats gemaakt voor heisa, herrie en hectiek. Ode aan de verpleegster (m/v): van Florence Nightingale halverwege de 19e eeuw tot de actiegroep Witte Woede die eind jaren 80 van de 20e eeuw de noodklok luidde.
Buitenlandse toeristen in Nederland, die zouden we dit jaar wel eens een stuk minder kunnen gaan zien. Als gevolg van de coronacrisis is het maar de vraag hoeveel buitenlanders dit jaar kiezen voor een vakantie in Nederland. Andere Tijden dook in het beeldarchief en laat zien hoe juist dat toerisme de afgelopen eeuw een grote vlucht nam, en hoe Nederland daar zelf de hand in had.
Van gebruiksvoorwerp tot knuffeldier. Van troostobject tot verdienmodel. Een overzicht van 50 jaar dierenlief en dierenleed in de vorige eeuw.
Een geschiedenis van blunders en vakmanschap. Het moet iets groots en bijzonders worden, ons dankbaarheidsgeschenk aan de Amerikanen na de Tweede Wereldoorlog. Terwijl Koningin Juliana zich klaarmaakt voor haar staatsbezoek aan Amerika, buigt in Nederland een commissie zich over een passend cadeau voor de bevrijders en gulle gevers van de Marshallhulp. Het wordt een carillon dat bestaat uit 49 klokken. Het instrument waarbij het kleinste klokje net zo belangrijk is als de grote klokken, is symbolisch voor de positie waarin Nederland zichzelf graag ziet begin jaren vijftig. Samen met de andere landen zullen we in harmonie klinken.
Het afgelopen jaar is het aantal meldingen van gevonden oude explosieven uit de Tweede Wereldoorlog enorm gestegen. 'Normaliter krijgt de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) 2500 meldingen per jaar, dit jaar staat de teller al ruim boven de 3.000', zegt majoor Werner van Rooij. Opgericht in 1944 zorgt de EOD er al meer dan 75 jaar voor dat alle soorten munitie worden opgeruimd. Niet alleen ontplofte bommen en granaten uit de Tweede Wereldoorlog, maar o.a. ook verdachte pakketjes in de trein en achtergebleven springstoffen bij een plofkraak. Andere Tijden volgde de dienst een jaar lang en sprak met oud-EOD'ers.
Andere Tijden presenteert het ongelooflijke, maar waargebeurde verhaal van een ter doodveroordeelde SS'er, die zich na de oorlog 29 jaar voor de autoriteiten bij zijn ouders op zolder verbergt. Het is Jacques Philippa, die in de oorlog leiding geeft aan de beruchte bloedploeg Norg in Drenthe. In 1974 wordt hij eindelijk opgepakt. Diederik van Vleuten brengt dit verhaal in een bijzondere 'stand-uphistory'-vertelling tot leven.
‘De mooiste tijd van mijn leven.’ ‘Ik ben de overheid, Defensie, ja zelfs Koningin Beatrix nog altijd dankbaar voor deze tijd.’ ‘Ik leerde verder kijken dan kleur en afkomst.’ En: ‘Ik heb een geweldige tijd gehad.’ Het is maar kleine greep uit de reacties die naar aanleiding van de Facebook-oproep ‘Vertel ons over je dienstplicht’ op de redactie van Andere Tijden binnenkwamen. In het jaar dat de dienstplicht 25 jaar geleden werd opgeschort, kijkt Andere Tijden kijkt terug op een fenomeen.
De Grebbeberg, bij Rhenen. Nu een idyllisch wandelgebied. In mei 1940 het toneel van felle gevechten. Hier hoopt ons leger de Duitsers tegen te houden. Haast nergens in Nederland wordt meer strijd geleverd. Meer dan vierhonderd Nederlanders komen om het leven. Andere Tijden vertelt het onbekende verhaal van zeventien jonge militairen die op de Grebbeberg een schuilplaats graven. Ze blijven alleen achter in een gebied vol Duitse SS-soldaten. Het eindigt in een slachtpartij. Twee Nederlandse militairen uit de schuilplaats worden nog steeds vermist. Grebbeberg-onderzoeker Michiel Teunisse denkt te weten waar ze liggen. Experts van de Landmacht gaan 81 jaar na dato op zoek.
Een Andere Tijden special met veel archiefmateriaal over de strijd voor een beter milieu door de jaren heen. Ernstig maar ook vrolijk: van Amsterdamse Kabouters die bomen planten in de binnenstad en ludieke acties tegen de introductie van plastic vuilniszakken tot eindeloze vuilnisbelten, ongekend smerige rivieren en discussies over kernenergie. In 1972, vijftig jaar geleden, brengt de Club van Rome het rapport Grenzen aan de groei uit. In het rapport wordt voorspeld - voor het eerst op grond van computermodellen - dat de grondstofvoorraden binnen enkele decennia zullen zijn uitgeput. Het woord doemdenken bestaat nog niet 50 jaar geleden. Dat woord komt pas in de jaren 80 in de Dikke Van Dale met dank aan Van Kooten en De Bie. Maar het zijn wel degelijk doemdenkers, en de toon van het rapport is buitengewoon somber. Wat opmerkelijk is: de Club van Rome is geen actiegroep, het zijn vooral mannen in pakken, politici, managers uit het bedrijfsleven, wetenschappers.
Andere Tijden over drie vrouwen in één familie die in de oorlog niet lijdzaam toe willen toekijken en kiezen voor verzet. En over die bewuste septemberdag in 1943. Hoe kwam Truus tot haar daad? En hoe en waarom werd ze verraden?
